بریده‌های کتاب کآشوب: بیست و سه روایت از روضه هایی که زندگی می کنیم

وقتی بدانی راهی که در آن پا گذاشته‌ای راهِ بی‌برگشتی است برای رهایی تقلا نمی‌کنی. با تقدیرت کنار می‌آیی‌.

این شهرهای بی‌امام‌زاده و حرم چقدر سردرگم‌اند. آدم باید در شهرش جایی داشته باشد که به سمتش جاری شود. آن‌جا آرام بگیرد. شاید هم آتش بگیرد.

سخت است بگویم چه بود. بیشتر می‌دانستیم چه‌ها نیست. تعریفش در نفیِ دیگرها بود.

ای غریبی که ز جد و پدر خویش جدایی خفته در خاک خراسان تو غریب‌الغربایی اغنیا مکه روند و فقرا سوی تو آیند جان به قربان تو شاها که حج فقرایی

هر تجربه‌ی قدسی، هر آیین دینی، برای دین دار یک «آن» دارد. یک «آن» که زمان متوقف می‌شود. صداها گنگ و مبهم می‌شوند و تصویرها مات. رنگ‌ها در هم می‌شوند و جهان از حرکت می‌ایستد. یک آن قطع و وصل که از این جا کنده می‌شوی، به جایی، چیزی یا کسی دیگر می‌پیوندی. معلوم نیست چقدر طول بکشد. گاهی چند ثانیه بیشتر نیست. دوباره برمی‌گردی بین جمعیت. مثل رویا یا دقیق‌تر مثل شهود.

نوسان عقربه‌های قطب‌نما نشان اختیارشان نیست‌. کمی که صبر کنی آرام می‌گیرند.

کم کم میان این گل سرخ به تشریح بردن‌ها، اسم های رمز را کشف کردم. همان اسم هایی که بی هیچ حرف اضافه و پسوند و پیشوندی می‌توانند دست دل آدم‌ها را بگیرند و ببرند سر یک اتفاق تازه. این اسم‌ها مثل قراری نانوشته تا گفته می‌شوند پاره ای آتش می‌افتد به جگرها. کم‌کم لحظه های خاص و مکان‌های خاص را از بَر شدم. به «گودال قتلگاه» که می‌رسیدیم، می‌دانستم آه از نهادها بلند می‌شود. به خداحافظی خواهر از برادر که می‌رسیدیم، می‌دانستم این لحظه با دل آدم‌ها چه می‌کند. یک جاهایی منتظر می‌ماندم که «گلی گم کرده‌ام، می‌جویم او را» بخوانند. یا مثلا مطمئن بودم که این‌جا « بر مشامم می‌رسد هر لحظه بوی کربلا» را می‌طلبد. اگر روضه خوان همان را می‌خواند گل از گلم می‌شکفت و اگر نمی‌خواند، پکر می‌شدم. داد و فریاد را دوست نداشتم یا آن‌هایی را که از زیادی گریه از حال می‌رفتند یا تکه‌هایی از روضه را که با عقل جور در نمی‌آمد. عوضش آخرهای روضه که مداح چند لحظه سکوت می‌کرد و مردم نرم‌نرم با هم گریه می‌کردند باب میلم بود. این لحظات طراوت پس از باران را داشت.

توی مجلس تا بیایم ردّ روضه را بگیرم که مستند است یا نه، روضه‌خوان رسیده است به «وَ سَیَعلَمُ الذینَ ظَلَمُوا». تا بیایم چرتکه بیندازم که نوحه ضعیف است یا قوی، مداح دارد «بِالنَّبی و آلِه» می‌گوید. تا بیایم مضمون دعاها را بسنجم از نظر معرفتی، بغل‌دستی‌ام رفته تحت قبه و حاجتش را گرفته و برگشته. و هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ام که بشقاب قیمه را می‌دهند دستم. هزارها حسین، هزارها عاشورا، هزارها کربلا در ذهنم، صبح تا شب با هم در بحث و ستیزند. هر بار یکی غالب می‌شود. هر بار یکی حقانیتش را اثبات می‌کند و من حیرانم آن وسط که حسین من کجاست؟ عاشورای من کدام است؟ برای همین است که خیلی وقت‌ها غبطه می‌خورم به حال همین پیرمردروضه‌ای‌ها که نمی‌دانند مقتل معتبر و نامعتبر چیست و نمی‌دانند عاشوراپژوهی دیگر چه صیغه‌ای‌ست و نمی‌دانند آسیب‌شناسی با سین است یا صاد و از خط‌کشی‌های سیاسی و باندی مداحان و منبری‌ها و مجالس بی‌خبرند، اما همان پای سماور یا دم کفش‌کن تا «السلام علیک یا اباعبدالله» به گوش‌شان می‌رسد اشک‌شان به پهنای صورت جاری می‌شود...