بریده‌های کتاب بادها

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که در آن هر چیزی که سابقاً هنر،ادبیات و فرهنگ نام داشت دیگر اثری بر آمده از خیال و مهارت خالقانی منحصر به فرد نیست ، بلکه محصول آزمایشگاه‌ها،کارگاه ها و کارخانه هاست، به عبارت دیگر محصول ماشین های لعنتی.

به مسئول گالری گفتم - نمی دانم از کجا به ذهنم خطور کرد - هشتاد سال پیش، یا شاید هم بیشتر، شاعر یا نقاشی اهل پرو به نام خورخه ادواردو ایلسون طرح «مجسمه های مجازی» را مطرح کرد. آنها را در مکان های پربازدید همچون برج پیزا، طاق نصرت و مجسمه آزادی نصب کرد و حتی آنها را همراه با یکی از فضاپیماهای ناسا به ماه فرستادند، بدون اینکه حتی یک سنت در ازای آنها پول بگیرد. تصور کردم مسئول گالری از فهمیدن اینکه بوشینسکی سلفی دارد خوشحال خواهد شد، اما آن خانم با بی اعتمادی نگاهی بهم انداخت و کمی رو ترش کرد.

مشاجره من با اوسوریو وقتی شروع شد که از تأثیر آن شام با حضور هولوگرامهای سه بعدی سخن گفتم. شاد و سرخوش حرفم را قطع کرد، گویی من را حین انجام کاری بسیار شنیع غافلگیر کرده باشد گفت: «حالا بهم بگو این چیزی که دیدیم هنر بود یا نبود؟» پاسخ دادم که نیست، فقط کارستانی چشمگیر از عرصه فناوری است. پاسخ داد: «خُب، این همان چیزی است که هنر در تمام دوران حیاتش بوده است، شاهکاری تکنولوژیک. هنر روزگار ما نیز دارای چنین خصلتی است.» بحثی بود که چند ساعت طول کشید و در آن من از پذیرش دیدگاهش - که هنرمندان واقعی روزگار ما مهندسان الکترونیک برنامه نویسان کامپیوتر متخصصان حرفه ای صدا و تصویر و کارکشته‌های فضای مجازی هستند-سر باز زدم.

اما اگر اندیشه ها به ذات خود ، دور افتاده از اهداف علمی، ناپدید شده بودند، در نتیجه، تمام اشکال مخالفت و پاسخ نیز از جوامع ما غیب می شدند.

درست میگویند که با پیری فرد به دوران کودکی باز می گردد. در این سن و سال رفتن به سیرک و تماشای انیمیشن را دوست دارم تنها مقوله هایی که اعتراف کردم فرهنگ -فرهنگ؟ - امروز بر فرهنگ پیشین غلبه کرده است.

موضوعی که بیشتر برایم روشن شد و همه آنها با هم اتفاق نظر داشتند، این بود: سیستم فعلی جهان ما بر این اصل بنا شده که به کسی اجازه اتلاف وقت نمی دهد. دفاع غرایی از اوقات فراغت کردند. به نظرشان وقت کشی لمیده روی چمن همچون آنها مزیت بسیار بزرگی است، زیرا امری نادر در دنیای کنونی محسوب می‌شود حضور در آن مکان علاف و بیکار در حالی که خیال بافی می‌کردند، از تنهایی بی هیاهو لذت می بردند آواز میخواندند و لطیفه تعریف میکردند. یکی از آنها تأکید کرد: «این یعنی زندگی نه اینکه از صبح تا شب در احاطه دیوارها و روزمرگی توی کامپیوتر تایپ کنی». دختر موسرخی با اطمینان اضافه کرد: «همه چیز کار نیست، امور دیگری هم هستند که باید برای آنها ارزش قائل شد». دیگران نیز به نشانه موافقت سرتکان دادند. وقتی پرسیدم برای غذا چه می‌کنند و درآمدشان از کجا خواهد بود، مات و مبهوت شدند، گویی موضوعی بی‌اهمیت بود.

اما به رغم تمام این پیشرفت ها هنوز نتوانسته‌ایم به جنگ‌ها و حوادث اتمی خاتمه دهیم؛ وقایع ناگواری که با پیشرفت روزافزون جهان را هر بار بیشتر در آستانه نابودی قرار می‌دهند کشتار فلسطینی ها و اسرائیلی‌ها همچون نمود روزمره ذات خودنابودسازی بشر ادامه دارد. خیلی عجیب است که ملتی همچون ملت یهود که پیشینه ای به قدمت تاریخ دارد تبدیل به ملتی استعمار طلب و بهره کش شود دست کم درباره مردم فلک زده فلسطین این گونه صدق می‌کند.سانحه اتمی در شهر لاهور ظرف چند دقیقه بیش از یک میلیون کشته بر جا گذاشت؛ حادثه ای که رویدادی تروریستی بود و دلیل آن هرگز مشخص نشد به رغم این اتفاق، دستیابی به توافقی بین المللی برای از کار انداختن زرادخانه های هسته ای همچنان امری محال است احتمال وقوع جنگی بین چین و هند واقعیتی است که کسی از آن غافل نیست، زیرا هر روز وقوع آن محتمل تر به نظر میرسد. نظریه پردازان بدبین بر این باورند که در صورت وقوع جنگ تمام کره زمین به دلیل فاجعه هسته ای نابود خواهد شد.

اکنون در چه رژیمی زندگی می‌کنیم؟ محال است بدانم، اما اطمینان دارم در دورهٔ دروغ‌های سیستماتیک زندگی می‌کنیم.

به نقطه ای رسیده بودیم که من و اوسوریو با یکدیگر هم عقیده بودیم اظهار نظر آزادانه بود یا عملی ماشین وار؟ جورج اورول با این مشکل مواجه نشده بود زیرا او در دوران استالین مخوف می نوشت و قاطعانه در کتابهای درخشانش همچون مزرعه حیوانات و ۱۹۸۴ مبارزه میکرد و مینوشت و تا پایان مردی چپ گرا بود، مدافع چپ دموکراتیک اگر چنین چیزی وجود داشته باشد. طرف دار سوسیالیسمی بود که وجود خارجی نداشت و زیر بیرق سوسیالیسم دموکراتیک سنگ سرمایه داری دموکراتیک را به سینه می زد، زیرا نیک می دانست آزادی در غیاب شرکت های آزاد و خصوصی معنی و مفهومی نخواهد داشت و اگر حکومت تولید کالا و کار را در اختیار بگیرد، دیر یا زود به دام کمونیسم همیشگی و در پی آن توتالیتاریسم و فقر خواهد افتاد. به همین دلیل، اتحاد جماهیر شوروی ناپدید و جمهوری خلق چین به دیکتاتوری سرمایه‌داری شرکا تبدیل شد، زیرا در چین شرکت‌های خصوصی تاجران میلیونری وجود دارند که تمام دروغ‌های رژیم را می‌بلعند، اما این رژیم کاریکاتوری از سرمایه‌داری است و دیر یا زود فقدان آزادی خفه‌اش خواهد کرد.

در روزگار جوانی من شورش جوانان ملهم از چنین افکاری بود: آوردن بهشت به روی زمین، برقراری جامعه برابر، پایان دادن به نابرابری، آزادی‌های جنسی، فمنیسم، سقط جنین اختیاری و خودکشی بدون درد (مرگ شیرین) اما حالا هدف نوجوانان ناراضی این است که تمام سیاره از میوه و سبزی تغذیه کند. اگر این زوال نیست، نمی‌دانم چه نامی به آن بدهم.

آیا در این دنیا فرهنگ به همین محدود میشد؟ آیا انسان امروزی از دستاویزهای کهن فرهنگ همچون برانگیختن احساسات، قوهٔ تخيل، تجربهٔ لذت زیبایی و تقویت روحیهٔ انتقادی افراد بی نیاز است، زیرا علم و فناوری با برتری می توانند جایگزین آن شوند؟

ساعت هایی که با او گذشت امری لذت بخش نبود؟! کشفی که پس از آن شعری سروده می شد،عیش از کنار هم بودن و لذتِ شوق و شادی ،احساس اینکه زمان زوال میابد و شخصی به جاودانگیِ در لحظه دست می‌یابد که وجد جسمانی ایجاد می‌کند.

برخی اوقات بی اختیار ، می اندیشم که اتفاقات اطرافم متأثرم می کنند و دقیقا نمی توانم بین امر فرهنگی و چیزهایی تمایز قائل شوم که در این دنیای دیوانه وار مان به کرّات رخ می دهند

اما برای آدم هایی مثل من که متعلق به دوران دیگری هستیم زندگی بدون کتاب فروشی‌ها کتابخانه‌ها و سینماها زندگی بی روحیست. اگر نام چنین چیزی پیشرفت است امیدوارم باعث و بانی آن را به جایی تبعید کنند که خبری از نور خورشید نباشد.

این آزادیِ دنیایِ بردگانِ شادمان و سرکوب شدت است :)!

تصور میکنم به لطف این ممنوعیت، حالا ما علاقه‌مندان به گوشت خواری خیلی بیشتر از خوردن گوشت لذت می‌بریم. در این زمینه، طبیعت انسانی به هیچ وجه دستخوش تغییر نشده است. خطر، تابو و ممنوعیتی که حول و حوش هر چیزی ایجاد شود آن را به امری بینهایتی مطلوب و جذاب تبدیل خواهد کرد. یکی از دوستانم که در خفا سیگار می‌کشید، مدتی پیش گفت حالا او و دوستانش با علم به اینکه ممکن است به دلیل سیگار کشیدن به زندان بیفتند از انجام این عمل در خفا خیلی بیشتر لذت می‌برند زیرا در گذشته بدون هیچ خطری می توانستند هر جا می خواهند سیگاری دود کنند.

اوسوریو از «نابرابرها» دفاع می‌کند و گمان میکنم حرف‌هایش از صمیم قلب است نه اینکه بخواهد بازی مورد علاقه اش را انجام دهد که سر قوز افتادن با من است. عقیده دارد پیرمردهای آرمانگرای خواهان برقراری عدالت اجتماعی و جوامع برابر و ایدئال به این سادگی‌ها لب به تمجید از نسل‌های جدید باز نمی کنند زیرا امری که آنها می‌توانستند عملی کنند دیگر بخشی از دنیای مدرن شده است. در فکر چیزهای دست نیافتنی هم نیستند - همان چیزهایی که شامل این آرمان‌های غیر واقعی و ناممکن بودند بلکه آنها را کنار می زنند، زیرا با یادگیری «واقع گرایی»، سکه رایج فرهنگ کنونی ما عمل گرا هستند و تمایلی ندارند وقت و انرژی خود را صرف چیزی کنند که هرگز به آن دست نخواهند یافت، به همراه عواقبی که جست و جوی جامعه ایدئال در گذشته در پی داشت: جنگ‌های داخلی، انقلاب‌های خونین و بی عدالتی‌های بدتری که در پی جبران آنها بودند.

خطر ، تابو و ممنوعیتی که حول و حوش هر چیزی ایجاد شود ، آن را به امری بی‌نهایت مطلوب و جذاب تبدیل خواهد کرد.

به موزه های واقعی می‌اندیشیدم نه گالری‌ها؛ موزه هایی که دیگر وجود ندارند دست کم از منظر هنری رویدادهایی که سابقاً برپا می شدند. حالا این موزه ها به سیرک های کوچکی سیرک های نه چندان جذاب در مقایسه با سیرک های بزرگ تبدیل شده اند. اعتراف میکنم سیرک‌ها تنها نهادهایی هستند که در برهه فعلی رشد کرده اند و تا مرز نمایش واقعی هنر پیش رفته اند. مدتی است آنها را به رسمیت شناخته ام، گرچه در خفا. هرگز به اوسوریو نگفته ام زیرا با شنیدن آن از خوشحالی به هوا می پرد و میگوید: «خودت را به مدرنیته فروختی.» من نه خودم را فروخته ام نه امتیازی داده ام. خیلی ساده، من واقعیتی ذهنی را بررسی می‌کنم.

طبیعت انسانی به هیچ وجه دستخوش تغییر نشده است.خطر،تابو و ممنوعیتی که حول و حوش هرچیزی ایجاد شود،آن را به امری بینهایت مطلوب و جذاب تبدیل خواهد کرد.