کسی که عاشق حق است، فرصت و مجال پرداختن به خلق ندارد و آن که زهد و دیانت می‌ورزد و عاشق نیست، هم بهشت دنیا را می‌خواهد و هم بهشت آخرت را.

در دیوان حافظ آن‌وه در معرض انتقاد است تصوف زاهدانهٔ روی در خلق و آن‌چه در مقابل آن قرار می‌گیرد عرفان عاشقانه روی در حق است. ریاکاری و فریب صفت ذاتی و جدایی ناپذیر اولی و خلوص و صفا صفت ذاتی دومی است.

شعر حافظ را [...] نباید از دریچهٔ باورداشت‌های خویش تأویل کرد. چنین تأویلی تحمیل ذهنیت و باورداشت‌های خویش بر کلامی‌ است که خود بر اساس باورداشتی معیّن شکل نگرفته است.

به باور مدرنیست‌ها گذشته همواره در یکی از لایه‌های ذهن ما حاضر است و بر واکنش‌های ما تأثیر می‌گذارد. ما انسان‌ها چیزی جز خاطراتمان نیستیم و زمان حال ما برآیند گذشته‌ٔ ماست. آنان بر این‌باورند که با کاوش در ذهن انسان می‌توان به همه‌چیز دربارهٔ آن‌ها پی‌برد و نیازی نیست در انتظار توالی تقویمی زمان بمانیم تا آنان را در شرایط به ما بشناساند؛ از این رو، نویسندگان «جریان سیّال ذهن» می‌کوشند، به جای پیشبرد رویداد‌ها در قالب زمان تقویمی، در ذهن شخصیت‌ها شناور شوند و تجربه‌های ذهنی آنان را پیش از پردازش و سامان‌دهی به نگارش درآورند و به شکل تصادفی و بدون هیچ‌گونه توضیح و تفسیری بازگویند.

انسان کهن به نیروی سرنوشت، بسیار بیشتر از منطق واقع‌گرایانه باور دارد؛ از این رو، در آثار روایی کهن، پیوندهای علی و معلولی، جای خود را به شبکه‌ای فرامادی و انتزاعی می‌دهد که فراتر از طبیعت حرکت می‌کند، به درماندگی انسان کهن در برابر طبیعت درونی و بیرونی پایان می‌بخشدو گره‌ها و بن‌بست‌های داستان را می‌گشاید. «این روایت ها برای مرهم‌نهادن بر زخم‌ها و ناکامی‌های انسان کهن پدید آمده‌اند؛ بنابراین، دلیلی ندارد که بر شالودهٔ پیوندهای علّی و معلولی -که گاهی انسان را به بن‌بست می‌رساند- بنا شوند»