بی هیچ برنامه‌ریزی قبلی، امروز ۱۴ خرداد روز رحلت امام رحمت‌الله‌علیه بود که کتاب رو تموم کردم.
دستم را بگیر تا آسمان ببر، در تعقیب یار به معراج می‌روم

می‌دونستید نماز و مراحلش بازسازی واکنش‌ها و افعال و طریقهء ابراز حمد و ثنای پیامبرمون محمد(صلوات‌ا‌الله‌‌علیه) به درگاه خدا جان در شب معراج هستش؟ 

*
اینکه هم چی شد سراغ خوندن این کتاب رفتم، برام خاطرهء شیرینی شد.

دو نفر، یعنی معلم عزیزم و مامان عزیزتر از جانم، دو مشوق اصلی‌‌ام برای خوندن این کتاب بودن. بااینکه هیچ‌کدوم مستقیما به من نگفتن "آداب الصلوه" رو بخون.

صدای اولی هرچندوقت یکبار نکته‌ای مناسب حالم از کتاب رو توی گوشم زمزمه می‌کرد. و دومی کتاب رو سال‌ها پیش خریده و خونده بود و توی کتابخونه مشترکمون نگهداری می‌کرد؛ و او هم گاه به گاه از جذابیت تفسیر سورهء حمد در کتاب و از گفته‌های کتاب دربارهء تسبیحات اربعه و... زیبایی‌هایی رو تعریف می‌کرد.

هر دو بزرگتر باعث شدند بعد از بیست سال چشم‌هام متوجه دیدن و کشف آداب الصلوه بین کتاب‌های کتابخونه‌مون بشه... 

به‌هرحال، این دو عزیز در یک مقطع دوبال من شدند؛ و شاید هم بهتر بگم هر کدوم یک دستم رو گرفتند و کمک‌حالی شدند که جرئت کنم و سراغ خوندن کتابی برم که به‌نظرم سنگین بود و برای از ما بهتران.

اوایل این دو قوت‌قلبی بودند که از جرئت پرواز نترسم؛ و از جایی به بعد، در فضای کتاب آروم گرفتم و آروم‌آروم با آشنایان خداحافظی کردم و با متن، تنها شدم و آسمانِ کتاب رو طی کردم با همون اندک امکان پروازی که دل و جانم داشت.
رفتم؛ اگرچه ناچیزتر اونم که به جایی رسیده باشم.
امیدم به این "تضمین" هست که کتاب اخلاقی، خودش "دارو"ست و همین خواندنش شفاست، ان‌شاءالله.
      

        توی هر جلد این مجموعه، حکایت‌های کمتر شنیده شدهء کوتاه و آموزنده‌‌ای رو گلچین کردن. تصویرگری خیال‌انگیز کتاب هم که از جلدش معلومه. هر داستان چندتا از همین تصویرسازی زیبا داره؛ و به‌کمکش نکتهء عبرت‌آموز و لطیف‌گفته‌شده رو توی ذهن کودک و نوجوان ماندگار می‌کنه.
نصیحت، گمشدهء امروزه و نصیحت کهنه نمی‌شه. هنر مجموعه آی قصه قصه قصه بلدبودنِ نصیحت‌گویی هست. 
      

        همچنان بعد از این همه سال، همان که "جانان" در تقریظ بر این حج‌نامه نوشته بود را دلت می‌خواهد به زبان بیاوری که: زیارت قبول، عزیزِ نویسنده!

خلوص نیت و تواضع جانانهء حاجیِ نویسنده در قلمش ماشه‌ای شده که در جابه‌جای این حج‌نوشته، شیشهء دل خواننده رو نشونه میره.

همین رو از یه سفرنامهء حج انتظار داشتم.
و طی چندروزی که کم‌کم سفر به قبله رو خوندم، خلوتم پر شده بود از زمزمهء بغض‌آلود  لبیک اللهم لبیک... لبیک لا شریک لک لبیک... حجی گزاردیم خلاصه...

      

        بعد از خوندن کتاب "از چیزی نمی‌ترسیدم" این مجموعه شعر  کوتاه که خلاصهء همین کتاب دست‌نوشته‌های حاج قاسم هست، حتما توصیه می‌شه.
      

        داستان خوش‌نوشتهء استخون‌دار و تروتازه و جذابیه.
اما ترجیح میدم اگه دختر نوجوانی داشته باشم نه کارتون معروفشو ببینه نه کتابش رو بخونه. چون خیلی ناخواسته و بدون اینکه قصد بدآموزی داشته باشه با شرح یه "اتفاق" این امیدواری کاذب رو آموزش میده که یه پشت‌وپناهِ آچارفرانسه‌طور که همهء خلأهای زندگی دخترونه رو می‌تونه پر کنه وجود خارجی داره و یه روز میاد و خوشبختی شروع می‌شه. تکیه به همین عامل خارجی برای تعیین سرنوشت به‌نظرم خطرسازه!
یعنی احساس می‌کنم توی افق دید یه دختر نو-جوان به آینده، اختلال ایجاد می‌کنه؛ و بعد از گذران این دورهء امیدواری کاذب هم منجر به بدبینی می‌شه...

      

        با توجه به این تجربه که زمان بچگی‌مون مجموعه یا مجموعه‌های نمایشی و کارتونی ازش می‌دیدیم، فکر می‌کردم حتما خود اصل اثر باید این صحنه‌های تقابل فقیر و غنی رو دراماتیک و جالب‌تر تعریف و تشریح کرده باشه. کتابی که من خوندم یه دویست‌صفحه‌ای داشت؛ اما نمی‌دونم شاید خلاصه‌ای چیزی بوده باشه چون متن کم‌احساس و کم‌دغدغه‌ای به‌نظر میومد؛ انگار که فقط ایدهء اولیه‌اش جالب بوده باشه و بعدتر توی هنر تئاتر و تصویر بهش پروبال داده باشن.
زیاد شاهزاده و گدا رو روبه‌رو نمی‌کرد و تضاد موقعیت خلق نمی‌کرد. وقتی هم موقعیتی به وجود می‌آورد آنچنان موضع‌گیر خاصی در زاویه دید دانای کل قصه، دربارهء دو شخصیت اصلی و دربارهء درد اصلی فاصلهء طبقاتی  احساس نمی‌شد. 
اگه کسی دیگه هم اینطور احساس کرده به منم بگه که بدونم تنها نیستم!
      

        راوی خود سردار هستن و روایت‌ها هم کوتاه‌کوتاه. زمانی که سردار سلیمانی شهید شده بودن، مثل حالا این‌قدر تنوع کتاب و منابع مختلف دربارهء ایشون در دسترس نبود. یادمه اون زمستون این کتاب و کتاب "ذوالفقار" از معدود کتاب‌هایی بود که هم پیدا می‌شد و هم من تونستم باهاش ارتباط برقرار کنم؛ طوری که چند جلدش رو هم هدیه دادم.
      

        از نکات جالب‌توجه این مجموعه اینه که گردآوری و انتشارش قبل از شهادت سردار بوده...
      

        از این کتاب فقط لحن خودتحقیرش دربارهء جامعه ایرانی یادم مونده؛ لحنی که با نقد و دلسوزی، صرفا نسبت معکوس داره. 
چقدرم  تجدید چاپ و شمارگانش بالاست!

کتاب رو فقط به این دلیل کامل خوندم که کتاب پدرم بود و دلم خواست چندروزی رو  با همون نسخه از کتابی بگذرونم که سال‌ها قبل دستش دیده بودم و حالا بهش دسترسی داشتم...

      

        روایت‌های این کتاب مربوط می‌شه به همون سا‌ل‌های اوج مبارزه علیه داعش در دههء نود خودمون. 
در هر صفحهء کتاب در سمت چپ، عکس یک شهید مدافع حرم حزب الله، و در صفحه روبه‌روش یک خاطره یا ماجرای کوتاه از زبان اطرافیان شهید نقل شده که به‌طرز متفاوتی بارقه‌‌هایی از معجزه رو، بلوغ و ایمان رو، امداد الهی رو و بسیاری نشانه‌های دیگه رو به نگاه معنوی شما می‌بخشه؛ و عجیب بعد از خوندن این کتاب آرامش پیدا می‌کنید،
و یک‌ پا بیشتر از زمینتون جدا می‌شید... 

سایه سار زینب، اینجا در سایهء آفتابِ دل‌هایی عاشورایی است که به یقین رسیده بودند.


این کتاب دیگه چاپ نمی‌شه، مگه نسخه‌های قدیمی و تک‌وتوک مونده توی قفسه فروشگاه‌ها رو بشه تهیه کرد. نسخهء الکترونیک هم متاسفانه براش تهیه نکردن.
      

        دست‌نوشته‌ای می‌خوانیم از کسی که روزگاری خلبان جنگ بوده و در جنگ، با مرگ هم دست‌وپنجه نرم کرده...
می‌خوانیم از او که سیارهء ما به چه می‌ارزد و به چه نمی‌ارزد...
      

        من کتابو ده-دوازده‌ سال پیش خوندم و همون‌موقع این برداشتی بود که اول کتاب یادداشتش کرده بودم:
"«مرسو» پوچ‌ انگار است و فلسفهء دنیای "بودن" را پوچ دیده است. اما یک ویژگی مثبت دارد و هم آن برگ برندهء اوست! 
او اهل ادا نیست؛ همان را زندگی می‌کند که صادقانه می‌اندیشد. این صداقت، یک روز در آینده اسباب نجاتش خواهد شد (همین اتفاقا به‌عنوانِ ابزاری علیه خودش در دادگاه، دربارهء ماجرای نحوهء حاضر شدنش در مراسم سوگواری و خاکسپاری مادرش استفاده شد!).

پوچ اندیشی این انسان، بیشتر از هرکسی خودش و حیات خودش را تهدید می‌کند! اما او حیات‌ستیز نیست... 

همین طرز تفکر و شیوهء «هرچه پیش آید خوش آید» که  مرسو در پیش گرفته بود، در نهایت او را به سمت مرگ و نابودی کشاند. او بدون هیچ استدلال و سبک‌سنگین-کردنی و برگزیدنی، با آدم‌ها و وقایع پیش‌آمده روبه‌رو می‌شد؛ مثلا «مارسون»..."


هنوزم به نظرم "بیگانه" دربارهء پوچی هست؛ در عین اینکه زاویه دید و موضع نویسنده، خیلی هم پویاست و دلسوزانه و آسیب‌شناسانه. 

بخش زندانی‌شدن مرسو و رویارویی‌اش با اوضاع‌واحوال درونی‌اش و فرصتی که برای تحلیل خودش و دعوتی که ازطرف کشیش برای رهایی از شرایط دریافت می‌کنه، بسیار پرمعنا و زیباست. 

منم کتاب رو با ترجمهء جلال آل احمد خوندم.

در کل اما اصلا اگه متن حتی چندخط سانسور-لازم باشه به کسی توصیه‌اش نمی‌کنم.

چرا از هنر و فنّ برگردانِ کم‌آسیب‌تر مطلب، توی ترجمه‌هامون  کمتر بهره می‌بریم؟ یادمه خانم "ویدا اسلامیه" توی ترجمهء یکی از جلدهای هری پاتر، برای بخش رقص‌‌های زوجیِ دانش‌آموزها از همین نوع برگردان استفاده کرده بود و "کنار هم قدم می‌زدند" یا همچین جایگزین مرتبطی به کار برده بود؛ چون مخاطب، کودک و نوجوان ایرانی بود.


      

        برشی از مقالهء اول که موضوع و موضع کتاب رو هم مشخص می‌کنه:
"بایــد مقــداری مفهوم شناســی کنیــم تــا بــه دو ســؤال جــدی  پیرامــون ایــن مطالــب پاســخ دهیــم.

یــک ســؤال ایــن اســت کــه تفــاوت هنــر  مــدرن بــا هنــر غیــر مــدرن چیســت؟ 

دقــت کنیــد حــرف از هنــر مــدرن و هنــر  اســلامی نمی زنیــم، در تاریــخ هنــر، هنــر اســلامی و هنــر مســیحی را در یــک دســته قــرار می دهیــم و هنــر دینــی می نامیــم. در ایــن دســته بندی هنــر مــدرن،  یــک طـرف قـرار می گیـرد و هنـر غیـر مـدرن طـرف دیگـر.

سـؤال دوم این اسـت  کــه وضعیــت هنــر در عصــری کــه در آن بــه ســر می بریــم، چگونــه اســت؟ 

آیــا  می پذیریــم هنــر در عصــری کــه زندگــی می کنیــم مُــرده اســت!؟ آن گونــه کــه  هــگل در قــرن نــوزده یــا بســیاری از فاســفه در قــرن بیســتم گفته‌اند..."


🔆🔆 دوستانی هم که مقالهء اول کتاب رو اشتیاق‌برانگیز دیدن، می‌تونن برای نکات مرتبط بیشتر به درس‌گفتارهای "حکمت شعر و هنر مقدس" مراجعه کنن که خود آقای یامین‌پور تدریس کردن و صوت‌هاش برای تهیه در وبگاه "طلوع حق" در دسترس هست.

      

        کتاب رو فعلا تا نیمه خونده‌ام. و به‌ نظرم این کتاب و کتاب "حماسه امام سجاد (علیه‌السلام)" مکمل هم هستن.

توی هر دو کتاب هم از امام سجاد و امام صادق علیهماالسلام به‌صورت مرتبط صحبت شده؛ طوری که مطلع شدن از اقتضائات دوران امامت هر یک از این دو ولیّ خدا، دوران امامت دیگری رو برای خواننده روشن‌تر می‌کنه. البته که در هر دو کتاب به دوران امامت امام پنجم، باقرالعلوم علیه‌السلام هم اشاره شده که پرواضحه که اون‌هم راهگشای ماجراست...

غیر از این، از دوستی شنیدم مطالب این دو کتاب، با کتاب "طرح کلی اندیشه اسلامی" هم همپوشانی داره؛ هرچند خودم این کتاب آخری رو نخوندم...

خلاصه که اگر کتاب پیشوای صادق رو برای دونستن از شرایط و دوران امامت امام صادق علیه السلام، جزوه جامعی نمی‌دونین، در کنارش کتاب حماسه رو بخونین که مطمئنا مطالعه‌تونو در این زمینه تا حد رضایت‌بخشی تکمیل می‌کنه.
      

        دربارهء جنگ‌زده‌هایی که در وطن ماندند،
و جنگ‌زده‌هایی که به‌اجبار هجرت کردند؛
اما به غیر وطن تنِ عادت نسپردند؛
و خو نکرده، در اولین فرصت برگشتند
به خاکی که هنوز داغش تازه بود؛
و بوی باروت می‌داد
و بوی شهید،
و بوی نم اشکی که ریخته شده بود بر آن
در سوگ خسارت جان عزیزی یا آبروی عزیزی...

و سخت است ساختن وطن از نو
بعد از این اوضاع
و بعد از این اوصاف...