معرفی کتاب امر روزمره در جامعه پساانقلابی اثر عباس کاظمی

امر روزمره در جامعه پساانقلابی

امر روزمره در جامعه پساانقلابی

عباس کاظمی و 1 نفر دیگر
3.7
13 نفر |
7 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

1

خوانده‌ام

19

خواهم خواند

19

شابک
9786006182919
تعداد صفحات
236
تاریخ انتشار
1398/11/27

توضیحات

        
عباس کاظمی با نگارش این کتاب و تاکیدش بر "جامعه شناسی زندگی
روزمره در ایران" از یکسو با ادبیات علوم اجتماعی کلیشه­ای در ایران فاصله
گرفته و به مطالعه­ی واقعیت­های عینی جامعه پرداخته است و از دیگر سو با
ظرافت و هوشمندی، ابعادی بسیار مهم و پیچیده از زندگی روزمره­ی ایرانیان
را در چند دهه­ی اخیر بررسی کرده است. امیدوارم که محققان و روشنفکران
ایرانی با مطالعه­ی این کتاب به مطالعه­ی زندگی روزمره و جهان زیسته­ی ایرانیان
بیشتر علاقه­مند شوند و از پرداختن به مباحث انتزاعی و بریده از متن
جامعه فاصله بگیرند. مطالعه­ی کتاب امر روزمره در جامعه پساانقلابی حداقل
مرا به چنین کاری مشتاق کرد.
این کتاب نوآورانه، از طریق مشاهدات دقیق مردم­نگارانه، اولین سری از
مطالعات جامعه­شناختی در باب زندگی روزمره در ایران است. عباس کاظمی
با تحلیل زندگی اجتماعی اشیا مانند کراوات، جین و پیکان تا ایدئولوژِی
خشونت، شادی و کنکور فهم و درک ما را از پیچیدگی­ها و تناقضات زندگی
اجتماعی در ایران پساانقلابی بالا برده است.

      

یادداشت‌ها

          اوایل امسال یه پست توی اینستاگرامم گذاشتم با این عنوان که چقدر همیشه لحظات کوچیک زندگی، برای من مهم‌تر و به‌یاد‌موندنی‌تر از وقایع سهمگین و بزرگ اون هستند. 
به غیر از لحظات، اتفاقات، احساسات و پدیده‌ها هم در همین دسته بندی قرار می‌گیرند. من به مراتب ترجیح می‌دم سعی کنم به اتفاقات پیش‌پا‌افتاده عمیق فکر کنم و به اون‌ها معنا ببخشم. 

کتاب‌هایی که این چند وقت در رابطه با مسائل روز پیشنهاد داده می‌شن معمولا چند تا ویژگی مشترک دارند: اکثرا در حال نظریه‌پردازی هستند، بعضی‌ها سخت‌خوانند و به مسائل بزرگی که شاید کمتر در زندگی روزمره از نزدیک لمسشون کرده باشیم می‌پردازن.
خودن این کتاب‌ها کمااینکه می‌تونه جالب، آموزنده و حتی واجب باشه، تنها راه آگاهی نیست. راه آگاهی می‌تونه دقیقا همون عمیق فکر کردن به مسائل به ظاهر سطحی، کوچیک و پیش‌پاافتاده باشه. و عباس کاظمی در کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی»، به خوبی از پس این کار برمیاد. از دید جامعه‌شناختی به تفسیر و تحلیل پدیده‌هایی می‌پردازه که انقدر ما به وجود بی‌چون و چرای اون‌ها عادت کردیم که پرسشگری رو از یاد بردیم.  
مسائلی مثل اینکه پوشیدن شلوار جین اوایل انقلاب چه معنی داشت و الان چه معنی داره، یا با اینکه کت‌وشلوار هم پوششی غربیه اما چرا روی اون به اندازه‌ی کراوات حساسیت وجود نداره؟ 
نقش‌نگاره‌های دیوارهای تهران و سایر شهرها تو این 40 سال چه تغییری کردن و چجوری مثل آینه‌ای از جامعه عمل می‌کنند؟ فرهنگ متصل به ماشین پیکان چیه و در نهایت صف‌های طولانی دهه 60 در دوران جنگ چه چیزی از جامعه‌ی ایرانی به ما مخابره می‌کنه؟ 

خوندن این کتاب برای من سراسر لذت بود و آگاهی. آگاهی بیشتر نسبت به اینکه در چه نوع جامعه‌ای زندگی می‌کنم، چه راهی طی شده تا به این مرحله برسیم، به پدیده‌ها باید چجوری نگاه کنم و چجوری باید هوشیارتر باشم. به نظرم در کنار لیست بلندبالای کتاب‌هایی سیاسی که این روزها داریم می‌خونیم، خوندن کتاب‌هایی مثل «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» هم خالی از لطف نیست.
        

2

        از جمله کتاب‌های دلنشین در حوزه مطالعات زندگی روزمره.
نویسنده با قلم شایان خود به ویژگی‌های زندگی روزمره‌ی حیات ایرانی و بررسی موضوعات پیش‌پا افتاده‌ای مانند، نقاشی شهر در دوره‌های مختلف پس از انقلاب اسلامی(دفاع مقدس، دوره سازندگی و اصلاحات)، شخصیت خودرو‌ها(پیکان)، کراوات، شلوار جین در مقابل شلوار پارچه‌ای و... پرداخته و از دل آن‌ها روحیه و فضای اجتماعی آن دوران را به طرز ماهرانه‌ای توضیح می‌دهد.
برای مثال او در بخشی از کتاب،از خلال جایگزینی شعار‌های شهادت، شلوارهای پارچه‌ای و پیراهن‌های مشکی، نقاشی‌ شهدا بر روی دیوار‌های شهر با بیلبورهای رنگارنگ تبلیغاتی ژیلت و تکثر رنگ البسه به شروع نوع جدیدی از سبک زندگی و تغییر نسبی از فرهنگ شهادت به سوی فرهنگ مصرفی را  بررسی می‌کند.
      

با نمایش یادداشت داستان این کتاب فاش می‌شود.

4

          به‌راستی که فقط ذهن یک جامعه‌شناس است که می‌تواند این‌گونه گودرز را به شقایق ربط دهد و از به‌ظاهر سطحی‌ترین و روزمره‌ترین امور مادی زندگی تحلیلی این‌چنین ارائه دهد!
در این کتاب عباس کاظمی با وام‌گیری از نظرات بنیامین در "پروژه پاساژها" و با ادبیاتی جامعه‌شناختی و زیست در مطالعات فرهنگی، سراغ مطالعه‌ی اشیا در ایران بعد از انقلاب رفته است.
او در فصل اول از زندگی اجتماعی و فرهنگی اشیا می‌نویسد و برای شرح این دیدگاه‌ها از انسان‌شناسی فرهنگ مادی کمک می‌گیرد و از همین نظرگاه اهمیت فرهنگ مادی را برای خواننده روشن می‌سازد.
او در مقدمه خود را وام‌دار سنت بنیامین معرفی می‌کند اما در هیچ‌کجای توضیحات نظری‌اش نگاه بنیامین را شرح نمی‌دهد.
پس از نشان‌دادن اهمیت زندگی مستقل اشیا، به سراغ زندگی سیاسی اشیا در ایران انقلابی و پساانقلابی می‌رود. به نظر من این روش که کل تحلیل او بر آن سوار شده، مهم‌ترین کاری‌ست که کاظمی انجام داده است؛ یعنی مطالعه‌ی پدیده‌ها در طول تاریخ و تغییراتی که کنار تاریخ این اشیا در جامعه رقم خورده است.
نویسنده جامعه‌ی انقلابی را از انقلاب ۵۷ تا شروع دولت سازندگی، یعنی ۱۳۶۸ تعریف می‌کند. او در این برهه، پیکان، صف، دیوارنگاره‌ها، لباس جین، کراوات و ویدیوهای ممنوعه را بررسی می‌کند و با روایت سرنوشت آن‌ها، سرگذشت جامعه‌ی ایرانی را توصیف می‌کند.
در فصل بعدی و جامعه‌ی پساانقلابی که با تاسی از نگاه خود او می‌توان آن را جامعه‌ی مصرفی نیز نامید، از پدیده‌های دیگری که ما را به این جهان متصل می‌کنند، سخن می‌گوید. کنکوری‌شدن جامعه، بچه‌پولدارهای اینستاگرامی، ایدئولوژیک‌شدن شادی، خشونت در زندگی‌ روزمره، زندگی زیرزمینی، خانه و جدایی از چیزهایی هستند که او در این بخش و جامعه‌ی پساانقلابی ایران آن‌ها را واکاوی کرده است.
کاظمی در این کتاب ارجاعات زیادی به اندیشمندان مختلفی دارد که نشان توانمندی و دانش او در حوزه‌های گوناگون مرتبط با اثر است. او نمونه‌های کاملاً عینی‌ای را به میدان آورده است اما شاید مهم‌ترین ایرادش این باشد که جزئیات و مثال‌هایش در محدوده‌ی پایتخت باقی مانده‌اند و برخی از آن‌ها نمی‌تواند به جامعه‌ی غیرتهرانی ایران بچسبد.
به هر روی، اثری‌ست ارزشمند و نزدیک و ملموس با فرهنگ کنونی ایران؛ با ادبیاتی نیک و به دور از قلمبه‌سلبمگی‌های نظری جامعه‌شناسان مقلد.
        

20

          برای کسانی که میخواهند جامعه ی خودرا بشناسند ...
کتاب " امر روزمره در جامعه پساانقلابی "، نوشته عباس کاظمی،  به اشیا جان تازه ای میدهد و اشیا را به عنوان ابژه های سیاسی و معنادار بازنگری میکند ، ابژه هایی که بر زندگی انسان تاثیر مستقل دارند... نه اینکه صرفا از انسان تاثیر بگیرند ، بعد از خلق یک شی یا ابژه یا کالا ، آن شئی موجودیت مستقلی پیدا کرده و در برابر شما می‌ایستد و شمارا در زیر چتر خود برای دیگران تعریف میکند ، مثلا یک تابلوی روی دیوار خانه ی شما ، صرفا یک تابلو نیست ، بلکه براساس ماهیتی که دارد مثلا یک نقاشی سورئال یا یک نقاشی مذهبی ، شمارا در پرتوی محتوای خود به دیگران میشناساند و دیگر این شما نیستید که هویت خودرا میسازید بلکه ابژه ها و اشیایی که پیرامون شما هستند شمارا میسازند ، لباسها ، ماشینها ، تلفن ها و کوچکترین و بی اهمیت ترین اشیا مثل گلدان تزئینی روی میز پذیراییتان. و در سطح جامعه نیز اشیا و مفاهیم نشان دهنده ی ماهیت جامعه ، حکومت و مردم است.
بعد از تبیین نقش اشیا و تاثیر سیاسی و غیرسیاسی انها به چند شیء و مفهوم که پس از انقلاب در دهه ی ۶۰ و کمی ۷۰ یا ۸۰ و ۹۰ به زندگی مردم ماهیت و معنای جدید و منحصر بفردی داده در فصل های جداگانه میپردازد و معانی و ماهیتی که به جامعه ی ایران پس از انقلاب داده‌اند را بررسی میکند که این اشیا و مفاهیم شامل ماشین پیکان ‌، صف های کوپن ، دیوارهای خیابان ها و نقش دیواره ها ، دستگاه ویدئو ، لباس های جین ، کراوات ، جدایی ها ، خانه ، از فعالیت زیرزمینی تا برج نشینی ، شادی در بین ایرانیان ، خشونت آمیخته به سکس و لذت ، کنکور و روحیه ی کنکوری حاکم بر جامعه ، فساد طبقه ی متوسط ، زندگی بچه پولدارهای تهران و تصاویر و فیلم های انها در اینستاگرام و در نهایت انقلاب در انقلاب.


        

1

سامان

سامان

1403/9/30

          3.5

کتاب از سه بخش اصلی و یک بخش ضمائم تشکیل شده. آقای کاظمی در بخش نخست به ذکر چند نظریه در مورد « اشیا» می‌پردازه. مباحثی که برای من جامعه شناسی نخوانده کمی خشک بود ولی لازمه ورود بحث اصلی در دو بخش بعدی بود.. او از نظریات افرادی چون زیمل، مارکس و آپادورای در این بخش استفاده کرده. در بخش دوم کتاب، نویسنده ، چند شی رو به طور کامل بررسی میکنه.پیکان، ویدیو، شلوار جین، کراوات و ... از جمله اشیایی است که آقای کاظمی در موردشون حرف می‌زنه.آیا بحث حول محور نوستالژی بازی چند شی خاطره انگیزه؟قطعا خیر. در این بخش در واقع مخاطب با نقش اون شی، هویت اون، تاثیر اون و تعریف اون شی در دوره بیشتر دهه شصت آشنا میشه. مثلا در مورد پیکان اینو میگه که ابتدا پیکان سواری چه معنایی داشت و در دهه هفتاد پیکان داشتن چه معنی گرفت.چه تشابهی بین پیکان و زیست جامعه ایرانی وجود داره .پیکان نماد چی بود و کلی بحث دیگه...کتاب، کتاب پرحرفی است،مسائل گوناگونی در موردشون حرف زده شده. یک تاثیر خیلی جالب و مفیدی که کتاب واسم داشت، دقیق شدن روی اشیا اطرافم بود.همین الان و در عصر حاضر خیلی چیزها و مسائل وجود داره که هر روزه باهاش سر و کار داریم و یک نگاه ژرف بهشون میتونه خیلی از مباحث رو برای ما روشن کنه و شاید در نگاه اول باورمونم نشه همچین شی و پدیده‌ای چه طور چنان تعاریف،نقش، تاثیر و پیامی داره. دعوت به مشاهده و تفکر و نتیجه گیری از اشیا، به نظرم میتونه یکی از ثمرات مهم خوندن این کتاب باشه..همانطور که گفتم کتاب، کتاب به اصطلاح پرحرفی است.طبعا خواننده نمیتونه با همه مواردی که نویسنده گفته موافق باشه و خب امر طبیعی هم هست، اما تحلیل و بررسی و نشانه شناسی های نویسنده، شاخک های ذهنی مخاطب رو میتونه فعال کنه و از این حیث بسیار ارزشمنده.در  بخش سوم کتاب نویسنده معتقده جامعه پساانقلابی به یک جامعه مصرف گرا تبدیل شده.ابتدا در مورد این قضیه و آفاتش حرف میزنه و در ادامه هم در مورد چند موضوع مواردی رو ذکر می‌کنه و اونها رو مورد بررسی قرار میده. موارد مورد بحث در این بخش موضوعاتی چون  ایدئولوژیک شدن شادی در ایران، خشونت در زندگی روزمره، کنکور و صفحه اینستا بچه پولدارهای تهرانی و .... هستند.
بخش انتهایی کتاب ضمائم نام داره. خود آقای کاظمی در یکی از جلسات نقد و بررسی کتابشون میگند که : من حرفای اصلیمو تو کتاب تو بخش ضمائم گفتم(نقل به مضمون). بخش تلخی است.تلخی از جنس واقعیت.برای من شاه بیت این بخش این جمله بود:
« گویا این سرنوشت همه‌ی مسائل ماست که نه با حل مسئله بلکه منحل شدن پایان می‌یابند.»
فکر می‌کنم تجربه زیست اغلب ما در این مرز و بوم، این جمله رو بهمون ثابت کرده باشه.

به عنوان یک مخاطب عام از خوندن این کتاب بسیار راضی‌ام و بابت مسائلی که تو ذهنم کاشت ممنونم از نویسنده.هیچ شناختی از ایشون نداشتم و کتاب رو تصادفی گرفتم.کتاب در حالت کلی یک مروری بر زیست جامعه ایرانی از بعد انقلاب تا اوایل دهه نود بود که یک جاهایی نویسنده استپ کرده بود و برخی مسائل/چیزها/پدیده ها رو بررسی کرده. چیزهایی که همه ما باهاش به نحوی سر و کار داشتیم و حالا قراره نویسنده با عمقی که بهشون میده به وسیله هویت بخشی، اونها رو بررسی کنه.
        

0