بستهٔ مطالعاتی من برای «ایده‌یابی»
10 کتاب
▪️ اول: یکی از سوال‌های پرتکرار علاقه‌مندان به هنر این است که «ایده‌ها از کجا می‌آیند؟» بسیاری از اوقات با دوستانم به گفت‌وگو دربارهٔ این موضوع می‌نشینیم که چه‌طور می‌شود یک ایدهٔ داستانی نو پیدا کرد یا به موضوعات قدیمی و آشنا، از زاویهٔ متفاوتی نگریست. پاسخ این سوال به‌طور ویژه برای آن دسته از هنرجویان و نویسندگان تازه‌کار مهم است که می‌خواهند از کلیشه‌ها و موقعیت‌های نخ‌نماشده دوری کنند و به قول فرخی سیستانی سخن نو آورند «که نو را حلاوتی‌ست دگر».
▪️ دوم: فکر می‌کنم شما هم با من موافق باشید که یافتن ایده‌های ناب فرمول خاصی ندارد. نمی‌شود با چند قانون و تمرین ساده و سرراست به ایده‌های ناب و جذاب رسید و موفقیت ایده‌های جدید را تضمین کرد. نویسنده یا شاعر جوان برای آنکه بتواند داستان یا شعری بدیع و جذاب و به دور از کلیشه‌ها بسازد، باید پیوسته به تمرین و تلاش و نوشتن و خواندن ادامه دهد و کارش را با ایده‌های معمولی و حتی بد شروع کند. این باور که هنرمندان خلاق در آنِ واحد مورد هجوم ایده‌های ناب قرار می‌گیرند و چشمه‌های الهام آن‌ها پیوسته در حال جوشیدن است، باور غلطی‌ست. به قول پیکاسو: «الهام» مسلماً وجود دارد؛ اما برای آمدن باید ببیند که شما دارید کار می‌کنید!
▪️ سوم: با این توضیحات، اگر بخواهیم کتابی دربارهٔ ایده‌های هنری بخوانیم، نباید از آن توقع مجموعه‌ای از فرمول‌های راحت‌الحلقوم عملی را داشته باشیم. فهرست پیشنهادی ذیل، شامل چند کتاب با موضوع ایده‌یابی در داستان، نمایشنامه، فیلمنامه، گرافیک و... می‌شود که شخصاً قصد دارم آن‌ها را بخوانم و به نظرم می‌توانند ما را با فرآیند یافتن یک موقعیت داستانی جدید یا چگونگی خلق یک پوستر یا طراحی یک کارتون آشناتر کنند. این کتاب‌ها برخی روش‌های درهم‌آمیختن ایده‌های قدیمی یا نگاه متفاوت به موضوعات شناخته‌شده را توضیح می‌دهند و می‌گویند چگونه می‌شود با اقتباس و برداشت درست از آثار دیگر، یک اثر مستقل و رونوشت‌نشده آفرید. برخی هم با واکاوی ماهیت آثار هنری، ویژگی‌های آن‌ها را بیان و ما را در مهندسی معکوس آن‌ها یاری می‌کنند. نویسندگانِ تعدادی از کتاب‌های این فهرست هم اتودها و ایده‌های خود را جمع‌آوری و به مخاطبان عرضه کرده‌اند تا با نمونه‌های مختلفی از ایده‌های نو و روش خلق آن‌ها مواجه شویم.
▪️ چهارم: فراموش نکنید که این فهرست دربارهٔ «ایده‌یابی در هنر» و به‌خصوص هنرهای روایی‌ست. کتاب‌های زیادی منتشر شده‌اند که به ایده‌یابی در زمینهٔ کسب‌وکار، بازاریابی و مسائل مدیریتی اختصاص دارند و به همین دلیل آن‌ها را در این فهرست نیاوردم. شما هم اگر کتابی سراغ دارید که به یافتن ایده‌های هنری جدید و تقویت مهارت ایده‌پردازی کمک می‌کند، خوشحال می‌شوم که نامش را با ما درمیان بگذارید.
