یادداشت‌های پارسا اوحدی (18)

            طومار شیخ شرزین تاریخ است، حال است، آینده است...
این فیلمنامه‌ی اصیلِ فارسی و ایرانی، زمانه و زندگیِ ما و گذشتگان و آیندگانمان است که رک و پوست کنده به ما نشان داده می شود.

          

            زمانی که تو نوجوونی تو فاز کتابای ترسناک و جنایی بودم (البته هنوز هم هستم 😄)، این بهترین کتابی بود که خونده بودم. ترکیبی از ژانرهای وحشت، جنایی و روانشناسی که در کنار هم یه ماجرای پر از هیجان و درگیر کننده رو تشکیل داده بودن.
و اون عکس‌های بی نظیر لابه‌لای کتاب که کاملا هم با فضای کتاب همخونی دارن و واقعی بودنشون بی نهایت به فضاسازیِ وهم انگیز و ترسناکِ کتاب کمک کرده و این حس رو القا می کنه که انگار مخاطب شاهد و خواننده یه ماجرای واقعی و مستنده.
          

            ارتباطی که داستان و مخصوصا شخصیت‌ها با مخاطب برقرار می کنند به قدری نزدیک و فوق‌العاده است که حس می‌کنیم انگار روزی آن را تجربه کرده ایم. انگار با تمام وجودمان حال و هوا و موقعیت شخصیت ها را می فهمیم، تصویرسازی های آن را جلوی چشمانمان می بینیم و همه چیز را از درون درک می کنیم.
جان اشتاین بک با همین داستان ساده اما پر از ظرافت های نوشتاری و ادبی، جای خود را در قلب کتاب‌خوان ها باز کرد و اکنون کمتر کسی است که نام موش‌ها و آدم‌ها و تعریف هایی که از آن می شود را نشنیده باشد.
          

            همه چیزم را از من بگیر
باز هم
دوستت دارم...
          

            کتاب شامل دو داستان (آخرین گرگ و هرمان) از کراسناهورکای (نویسنده مجارستانی و همکارِ فیلمنامه نویس بلا تار در آثار متاخرش) است که با فاصله حدودا بیست سال از هم نوشته شده اند اما شباهت هایی به هم دارند.
آخرین گرگ: فیلسوفی که دیگر نمی خواهد و نمی تواند فکر کند به طور اتفاقی وارد ماجرایی می شود...
کراسناهورکای با آن قلم استثنایی خود، داستانی روان، سر راست، در جاهایی بانمک و طنز و البته فلسفی را روایت می کند. روایتی از جهان راکد و دایره وار یک فیلسوف که درگیر ماجراهای جذاب و پر فراز و نشیبی می شود که نمی داند با آنها چه کار کند. در نهایت هم آن همه بالا و پایین و تلاش و تکاپو به هیچ جا ختم نمی شود و به رسم همیشگی کارهای بلا تار و کراسناهورکای دایره بسته می شود و هیچ چیز تغییر نمی کند.
هرمان: داستان هرمان دو بار روایت می شود. در دو نسخه، با دو زاویه دید متفاوت. اولی از دید دانای کل مستقیم به ماجرای شکارچی می پردازد، و در روایت بعدی همان اتفاق ها را از دید گروهی روایت می کند که به شهر داستان آمده و درگیر ماجرای شکارچی شده اند.
هر دو روایت ماجرایی فلسفی، عجیب، جنایی و شاید حتی ترسناک را روایت می کنند از شکارچی ای که دچار بحران فلسفی شده و تصمیماتی می گیرد، تغییرات هولناکی را در شغلش ایجاد می کند، اما در آنها هم دچار شک و بحران می شود.
در کل هر دو داستان پیچش های داستانی بی نظیری دارند و مخاطب را به فکر کردن و اندیشیدن وا می دارند، که این ویژگی تمام آثار کراسناهورکای در ادبیات و رفیق و همکارش بلا تار در سینماست.
          

            داستانی تامل‌برانگیز، سورئال گونه، و در بعضی  موقعیت ها بسیار جذاب و گیرا. نکته بسیار مهم و قابل پرداخت داستان، روایت دوم شخص مفرد آن است که فضایی بسیار خاص و متفاوت خلق می کند.
 فوئنتس در کل متن (مخصوصا در پایان‌بندی) مسائلی را در زیر‌متن بیان می کند که فهم آن شاید کمی دشوار و نیازمند مطالعه بیشتر در آن باب باشد.
اما در توضیح آن بد نیست به گفته خودِ فوئنتس اشاره شود: ((زنی پیر، مردی جوان و زنی جوان. در خانه ای که همه چیز در آن بوی گذشته می دهد و گویی تنها چیزی که آن را برپا نگه داشته، یادها، نفس‌ها و عطرهای گذشته است. اما در این میان چیزی ناشناختنی، جادویی شگفت در کار است، تا از گذشته بگذرد و به اکنون، به آینده، به جاودانگی برسد: جاودانگی عشق، جاودانگی جوانی. 
آئورا، نام دیگر تمناست.))
در واقع دوم شخص مفرد بودن روایت هم در راستای همین بحثی است که فوئنتس مطرح می کند.
تنها مشکلات کتاب شاید ترجمه کمی خشک و ویراستاری آن باشد، که شاید اگر آنها نبودند، این اثرِ به‌یاد‌ماندنیِ فوئنتس، بیشتر به دل و جان می نشست...
          

            یادم است روزی از منصور ضابطیان درباره ارتباط با مردم و جهان پرسیدم، چیزی که گفت هنوز در گوشم هست: 
((درهای جهان را به روی خودت نبند!))
ای کاش همه جهان این جمله را می شنیدند...