بریده‌ کتاب‌های عطیه عیاردولابی

شروع کردند به قسم خوردن به خدا و پیغمبر و ائمه و امام‌زاده‌ای که نه بالاش می‌شناخت و نه سرهنگ گویا و آنها جهتش را نشان می‌دادند و انگار تو روستاشان بود یا همان نزدیکی‌ها. و لابد اصلاً تصور یا شاید بشود گفت تخیل هم نمی‌کردند یا یادشان رفته بود که این سرهنگی که دارند براش قسم پشت قسم می‌خورند و حواله‌اش می‌دهند به امام‌زاده یک وقتی توده‌ای بوده و بعد شده فرقه‌ای و در هر حال - اگر بی‌اعتقاد هم نباشد نباید هم دل خوشی هم از خدا و پیغمبر و این جور چیزها داشته باشد همان طور که آنها هم نباید به عنوان یک فدایی و عضو حزب، زیاد از این چیزها مایه بگذارند. ولی انگار از آن وقت‌هایی بود که همه فراموش کرده بودند که چی باید باشند یا قرار بوده باشند.

ابوالفضل عادلی‌نیا، سخنرانی‌های آقای خامنه ای را به صحبت‌های امام زین‌العابدین تشبیه می‌کند. همان‌طور که به واسطه شرایط خفقان و اختناق، امام زین‌العابدین مجبور بودند معارف دینی را با دعا مطرح کنند، آقای خامنه‌ای هم با پرداختن به تفسیر نماز و سوره، نکته‌های مدنظرش را منتقل می‌کرد.

در گفته‌های بسیاری از شرکت‌کنندگان نمازجماعت مسجد کرامت، قرائت خوب و دلنشین آقای خامنه‌ای به عنوان خاطره‌ای به یاد ماندنی و شیرین بیان شده است. لحن صحیح عربی و رعایت قوانین تجوید و خواندن حمد و سوره به صورت ترتیل آن‌قدر برای مردم تازگی و گیرایی داشته که محمدجواد اعلمی می‌گوید یکی از بازاریان ساده‌دل می‌گفته برویم پشت 《آخوند آرتیست》 نماز بخوانیم. "نوع نماز خواندن آقا الان شاید برای مردم عادی شده، ولی آن زمان احساس غریبی می‌کردند؛ چون همه فارسی‌خوانی می‌کردند ایشات ترتیل می‌خواندند. یک بزازی بود جلوی مسجد کرامت که بچه‌ها درباره او می گفتند فلانی به رفیق‌هایش می گوید ظهر که شد، برویم پشت سر آخوند آرتیست نماز بخوانیم. چون نوع سخن گفتن ایشان شبیه دوبلورهای سینما برای آنها به نظر می‌آمده و این جور تو ذهن خود آنها بوده. برایشان ترتیل چیز نامانوسی بوده و با خود می گفتند مگر می‌شود نماز را هم این جوری خواند؟!"

بدون هیچ‌گونه ترس و واهمه از خداوند می‌پرسید: مگر انسان‌ها از فولاد ساخته شده‌اند که باید این همه دردسر و بدبختی شدید و جانگداز را تحمل کنند.

خیلی‌ها فکر می‌کنند زندگی در جنگ و شهید دادن برای ما عادی شده، ولی این طور نیست. هر کدام این جوان‌ها را که از دست می‌دهیم، تکه‌ای از قلبمان کنده می‌شود. آدم هیچ‌وقت به از دست دادن عادت نمی‌کند. به آوارگی و ویرانی عادت نمی‌کند. فقط چاره‌ای به جز صبر ندارد.

مادر ابوحامد زن مهربانی بود. هیچ‌وقت با هم مشکلی نداشتیم. اوایل ازدواج، سر بارداری ریحان که ابوحامد زندانی بود، جر و بحث‌هایی بینمان شد. همان موقع، سر نماز ظهر، از خدا خواستم که مهرش را هر طور شده بیندازد توی دلم. از آن ظهر به بعد، قلب‌هایمان به هم نزدیک شد.

[رعنا] شال را از سرش برداشت. تعدادی از موهای روی شقیقه‌اش به رنگ سپید درآمده بودند. دستش را روی انگشتان ظریف آلاء کشید: "از جنگ متنفرم کاش پیامبر با دشمنانش از در صلح و آشتی درمی‌آمد و ما را درگیر جنگ نمی‌کرد!" آلاء دستش را از زیر دست مادربزرگ بیرون کشید: "ابوسفیان دارد به مدینه لشکر می‌کشد، آن وقت شما پیامبرتان را سرزنش می‌کنید؟"

سوره فاطر - آیه ۳۲ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا ۖ فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ بعد از تو، قرآن را بین بندگان برگزیدۀ خودمان به‌یادگار می‌گذاریم. آخر، عده‌ای از بنده‌ها با ارتکاب گناه به خودشان بد می‌کنند، عده‌ای هم میانه‌رو و فرمانبردارند و عده‌ای، به توفیق الهی، در کارهای خوب سبقت می‌گیرند. البته به‌یادگارگذاشتن قرآن بین گروه سوم بزرگواریِ ویژۀ خداست. موقع خوندن این آیه، انگار که دارم درس‌های مدرسه رو می‌خونم شماره‌گذاریش کردم تا دسته‌ها مشخص بشه. البته که قرآن سراسر حکمته ولی در حد سواد خودم یا بسته به مشغولیات ذهنیم بعضی آیه‌ها یه طور دیگه توجه‌ام رو جلب می‌کنه. آیه ۳۲ میگه قرآن رو به یادگار میذارم. اول از همه نمیشه یاد بخش اول حدیث ثقلین نیفتاد. این یعنی هرکی شهادتین گفته و یا خواسته مسلمان باشه میراث‌دار قرآنه. نمی‌دونم چرا تا حالا اینطوری بهش نگاه نکرده بودم. وقتی من میراث‌دار چیزی باشم یعنی نسبت بهش حس تملک دارم و به اندازه اون تملک هم ازش بهره می‌برم و هم در برابرش مسئولیت دارم. اما بعد گفته سه گروه میراث‌دار هستن. گناهکاران میانه‌روها برگزیده‌ها یعنی فرقی نمی‌کنه کی هستی و چی هستی. این میراث برات گذاشته شده حالا اگه استفاده درست نمی‌کنی دیگه مشکل خودته. یه "خاک تو سر بی لیاقتت کنن" کم داره به نظرم. بعد مفسران اومدن بررسی که چرا خدا اول اون میراث‌دارهای سرتق رو اسم برده و آخرش رسیده به اون سوگلی‌ها؟ دلایل مختلف بوده. یکیش مثلا اینکه معمولا جمعیت گناهکارها بیشتر و برگزیده‌ها کمتر. اما یکی دیگه‌اش که بیشتر دوستش داشتم این بوده خواسته به اون گناهکاره بگه من در هر حال تو رو بین بنده‌هام حساب می‌کنم. تو توی بغل خودمی ولی لنگ و لگد میندازی دیگه. اینا میراث‌دارها گناهکار و بی‌توجه به میراثشون هنوز از رحمت خدا محروم نشدن. از طرفی به اون برگزیده‌ها هم یه تلنگر می‌زنه که یه وقت مغرور نشن. حتی بهشون تاکید کرده اگر الان تو این گروه هستین "به خواست و توفیق الهی" بوده و این مقام و توفیق رو باید با توجه حفظ کنین. گروه وسط هم که مثل بچه وسطی هستن. :)

احمد در هر جمعی بود، این حرف را می‌زد: "جمهوری اسلامی، جمهوری تامین دنیای شما نیست، جمهوری تامین ایمان است. جمهوری امتحان الهی است برای جوان‌ها. مادرها و پدرها، همسران و همه تا اصحاب‌الجنه و اصحاب‌النار از هم متمایز شوند و جبهه بهترین اسباب این سنجش است."

گذر زمان در اردوگاه همیشه آدم را به شگفتی می‌انداخت. چشم به هم می‌گذاشتی روزها پشت سر هم گذشته بودند، اما سال‌ها چه دیر می‌گذشت و زمان رهایی انگار که هرگز فرانمی‌رسید.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالْفَجْرِ(١) به سپیدۀ صبح قسم! وَلَيَالٍ عَشْرٍ(٢) به شب‌های ده‌گانه قسم! وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ(٣) به زوج و فرد قسم! فقط می‌تونم بگم خدا خیلی باحاله. تو این سه تا آیه یه طوری گفته که ازش ده صفحه توضیح درمیاد. حتما حتما تفسیر سوره فجر رو بخونید.

اسم جبرئیل که میاد همه یه فرشته‌ای رو تصور می‌کنیم که جلوی چشم پیامبر ظاهر می‌شده و کلام خدا رو براش تکرار می‌کرده. 🔺️اما جبرئیل مقامش خیلی بالاتر و مسئولیتش خیلی جدی‌تر از این حرف‌هاست. انقدر که خدا تو سوره تکویر بهش میگه "رسول کریم": إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ(١٩) که این قرآن سخن فرشته‌ای بزرگوار است که از طرف خدا می‌آورد. 🔺️به غیر اون صفت، خدا با چهار صفت دیگه هم جبرئیل رو توصیف می‌کنه: ذِي قُوَّةٍ عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ(٢٠) بله، جبرئیلِ نیرومند است و پیشِ اداره‌کنندۀ جهان مقامی والا دارد. این نیرومندی جبرئیل برای اینه که باید پیامی بزرگ و مهم رو ابلاغ کنه. در این امر رسالت نباید فراموشکار باشه و با دقت و مسئولیت تام کارش رو انجام بده. از طرفی به خاطر همون بزرگ و معتبر و مطمئن بودنش به خدا انقدر نزدیکه که جزو والامقام‌های عرشه. 🔺️در ادامه میگه همچین رسولی می‌تونه به مثابه فرمانده و سرگروه جمعی از فرشتگان باشه. اون فرشته‌ها باید موقع همراهی جبرئیل کاملا مطیع او باشن. طبیعتا این فرد نیرومند و فرمانده باید امانتدار هم باشه. مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ(٢١) فرشتگان گوش‌به‌فرمان اویند و او امین وحی است. 🔺️پیامبر از جبرئیل درباره قدرت و امانتداری او می‌پرسه. جبرئیل میگه: اما نمونه قوت من این که: مأمور نابودى شهرهاى قوم لوط شدم، و آن چهار شهر بود، در هر شهر چهارصد هزار مرد جنگجو وجود داشت، به جز فرزندان آنها، من این شهرها را از زمین برداشتم و به آسمان بردم تا آنجا که فرشتگان آسمان صداى حیوانات آنها را شنیدند، سپس به زمین آوردم، و زیر و رو کردم! و اما نمونه امانت من این است: هیچ دستورى به من داده نشده که از آن دستور کمترین تخطى کرده باشم. (تفسیر نمونه)

ماجرای زیر رو بخونید تا براتون بگم: 🟣 گاهی که پیامبر نزد زینب بنت جحش (یکى از همسرانش) مى‌رفت، زینب او را نگاه مى‌داشت و از عسلى که تهیه کرده بود خدمت پیامبر مى‌آورد. این ماجرا به گوش عایشه رسید. بر او گران آمد. برای همین با حفصه (یکى دیگر از همسران پیامبر) قرار گذاشت هر وقت پیامبر نزد یکى از آنها رفت، بگویند آیا صمغ  مغافیر خورده؟! مغافیر، صمغى بود که یکى از درختان حجاز به نام عُرفُط تراوش مى کرد و بوى بدی داشت. پیامبر هم مقیّد بود که نه تنها هرگز بوى بدی از دهان یا لباسش شنیده نشود بلکه همیشه خوشبو و معطر باشد! به این ترتیب، روزى پیامبر نزد حفصه رفت و او این سخن را به پیامبر گفت. حضرت فرمود: من مغافیر نخورده‌ام، بلکه عسلى نزد زینب بنت جحش نوشیدم. سوگند یاد مى کنم که دیگر از آن عسل ننوشم (نکند زنبور آن عسل احتمالاً روی مغافیر نشسته باشد) ولى، این سخن را به کسى مگو (مبادا به گوش مردم برسد، و بگویند: چرا پیامبر غذاى حلالى را بر خود تحریم کرده؟ و یا از کار پیامبر در این مورد و یا مشابه آن تبعیت کنند، و یا به گوش زینب برسد و دلش بشکند). اما حفصه این راز را افشا کرد و بعداً معلوم شد اصل این قضیه توطئه‌اى بیش نبوده است. پیامبر سخت ناراحت شد. بعد آیات اول تا پنجم سوره تحریم نازل گشت و ماجرا را چنان پایان داد که دیگر این گونه کارها در درون خانه پیامبر تکرار نشود. (برگرفته از تفسیر نمونه) 🔴 حالا آیات (یا معنی‌هاش) رو بخونید: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ ۖ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ(۱ ) ‌پیامبر! چرا برای جلب رضایت همسرانت چیزی را که خدا برایت حلال کرده، با قسم‌خوردن حرام می‌کنی؟! خدا آمرزندۀ مهربان است. قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمَانِكُمْ ۚ وَاللَّهُ مَوْلَاكُمْ ۖ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ(٢) خدا شکستن قسم‌هایتان را در چنین مواقعی، به‌شرط پرداخت جریمه، اجازه داده است؛ آخر، او همه‌کارۀ شماست و اوست دانای کاردرست. وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَىٰ بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ ۖ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَٰذَا ۖ قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ(٣) ماجرا این بود: پیامبر رازی را به یکی از همسرانش گفت؛ اما وقتی آن زن با گفتن به هَوویش، فاشش کرد و خدا پیامبر را از این افشاگری باخبر کرد، پیامبر خطای زنش را سربسته به خودِ او گوشزد کرد. وقتی از این کارش باخبرش کرد، آن زن پرسید: «این را چه کسی به تو خبر داد؟» گفت: «همان دانای آگاه، باخبرم کرد.» 🟡 تازه خدا به همین بسنده نمی‌کنه و تمام قد پشت پیامبر درمیاد: إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا ۖ وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ ۖ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَٰلِكَ ظَهِيرٌ(٤) .اگر شما دو زن به درگاه خدا توبه کنید، به‌سود خودتان است؛ چون‌که دل‌هایتان واقعاً رنگ غیرخدایی گرفته! اگر هم علیه پیامبر همدست شوید، کاری از پیش نمی‌برید؛ زیرا خدا و جبرئیل و شایسته‌ترین مؤمن، یعنی علی، یاور اویند. تازه، فرشتگان هم پشتیبان اویند. قشنگ لشکرکشی کرده‌ها: خودم و جبرئیلم و صالح‌المومنینم که علی باشه و فرشته‌های دیگه همه طرف پیامبریم. 😄 🟢 و بعد هم یه تهدید همراه با تحقیر اساسی نثار اون زنان توطئه‌گر می کنه: عَسَىٰ رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا(٥) اگر پیامبر طلاقتان بدهد، شاید خدا همسرانی بهتر از شما نصیبش بکند: زنانی تسلیم محض خدا، باایمان، گوش‌به‌فرمان شوهر، توبه‌کار، اهل عبادت، اهل مسجد و جلسه‌های مذهبی، چه بیوه باشند چه دوشیزه. پیامبر بشم، بلدی خدا بشی؟

این ترجمه چقدر خوب این آیه رو تبیین کرده: 👇🏻 تغابن - ۱۷ إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ۚ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ اگر کارهای خوب پیش خدا پس‌انداز کنید، خدا هم برایتان چند برابرش می‌کند* و می‌آمرزدتان؛ زیرا خدا قدرشناس بردبار است.

پرویز قهوه را هورت می‌کشد و می‌خندد. ... تازه زنجیر طلایش را دیده‌ام. با خودم فکر می‌کنم به خارج رفتن و نرفتن نیست؛ بعضی‌ها ذاتا امّل‌اند. هر کاری بکنند باز از یک گوشه‌شان زنجیرطلایی، کفش نوک‌تیزی، کاکلی چیزی بیرون می‌زند.

اینجا که خدا اینطور میگه شبیه وقتاییه که مامانا تو مهمونی برای بچه چشم و ابرو میان به این معنی که الان شیطونی کن ولی بعدا تو خونه من می‌مونم و تو 😁🥲 والذاریات ۵۹ فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوبًا مِثْلَ ذَنُوبِ أَصْحَابِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُونِ کسانی که با ترک بندگی، به خودشان بد می‌کنند، حتماً سهمی از عذاب دارند، مانند هم‌فکرانشان در اقوام گذشته. پس دیگر آن را با عجله از من نخواهند!

چقدر این آیه ترسناکه. از خوندنش واقعا لرزیدم: قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ مرگ بر آن‌ها که دربارۀ قیامت گرفتار توهّم‌اند؛ الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ سَاهُونَ همان‌هایی که در غفلت غوطه‌ورند. يَسْأَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ به‌مسخره می‌پرسند: «پس روز قیامت کِی می‌آید؟!» البته بلافاصله بعدش از کسانی میگه که به تعبیر این ترجمه، "خودمراقب" هستن. ویژگی‌هاشون رو میگه و بشارت بهشت میده بهشون.

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ۖ محمد پیامبر خدا و همراهانش در برابر دشمنان بی‌دین سرسخت‌اند و با خودشان مهربان. 🤍 تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا ۖ آنان را زیاد در حال رکوع و سجود می‌بینی. همیشه دنبال لطف و رضایت خدایند. 🤍 سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ۚ نشانۀ بندگی و فروتنی از قیافه‌هایشان پیداست. 🤍 ذَٰلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ ۚ این است وصفشان در تورات. 🤍 وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ ۗ اما وصفشان در انجیل: مثل زراعتی‌اند که خدا جوانه‌هایش را از دل خاک بیرون بیاورد و رشدشان بدهد تا محکم بشوند و بر ساقه‌هایشان بایستند؛ جوری‌که کشاورزان را سرِ ذوق بیاورد. خدا مسلمانان را این‌طور مقتدر می‌کند تا به‌واسطۀ آن‌ها بی‌دین‌ها را به‌خشم بیاورد. 🤍 وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا بله، خدا به همراهان پیامبر که ایمان آورده و کارهای خوب کرده‌اند، آمرزش و پاداشی بزرگ وعده داده است.

محمد، ۱۱ ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا این برای آن است که ""خدا کس‌وکار مسلمانان است""؛ وَأَنَّ الْكَافِرِينَ لَا مَوْلَىٰ لَهُمْ ولی بی‌دین‌ها هیچ کس‌وکاری ندارند.

هر لحظه خطر اشتعال آتشِ ستیزی دیگر در پیش بود. فقط به ندرت گرمیِ عشق، چنان که گاهی میان زنان و شوهران پیش می‌آید آن‌ها را به هم نزدیک می‌کرد، اما عمر این هم‌نفسی‌ها بسیار کوتاه بود. این‌ها جزایر کوچکی بودند که آن دو اندکی بر آن‌ها آرام می‌جستند، تا دوباره خود را در دریایِ دشمنی پنهان بازافکنند.