این کتاب که در دهه90میلادی منتشر شده، یکی از جامع‌ترین زندگینامه‌های استالین است که تا به حال منتشر شده. چرا؟ دلیلش این است که این کتاب بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نوشته شده و به اسناد زیادی دسترسی داشته؛ منابعی که محققان و نویسندگان تا قبل از آن به شان دسترسی نداشته. این کتاب را آبتین گلکار مستقیما از زبان روسی ترجمه کرده است. اگر به این عکس‌های قدیمی علاقه دارید، خوب است بدانید45صفحه از این کتاب به عکس‌های دیده نشده از استالین و اطرافیان او اختصاص پیدا کرده.

به قلم سمانه رحیمی، شماره‌‌ی 476همشهری جوان، 19مهر93
          

            رمان‌هایی که در ژانر تاریخی قرار ‌می‌گیرند و حولِ موضوع و شخصیتی هستند برای من لذت بخش است.
کتاب "مَردی در تَبعیدِ اَبَدی" از همین جنس است. و چه جنس نابی! زندگی‌نامه محمد صدرالدین قَوامِ شیرازی ملقب به ملاصدرا و صدرالمتالهین با نثر شیوا و گیرا نادر ابراهیمی شما را به دوران صفوی می‌برد،دورانِ کاسه‌لیسانِ شاه و دوره‌ی تزویرگرایانِ مقدس‌مآب. رمان ترتیبِ خط زمانی نداشت و از تبحر نادر ابراهیمی بدون گیج‌شدن و سردرگمی در پوسته‌های زندگی ملاصدرا، داستان را در ترکیبی به‌هم‌ریخته از کودکی تا میان‌سالی در تبعید، بیان میکند؛ دیالوگ های پرطَمطَراقِ ملا و اطرافیان بخش طلایی کتاب هست؛ در اصل یعنی بیشتر کتاب.
ویژگی بارز رمان و زیرمتن، ریا و تزویر مذهبیون، آزاداندیشی و جسارت شخصی به نام ملاصدرا است.
ملاصدرایی که میشود ملحِدِ زَندیقِ مُبدِعِ کفرگو.
ملای ما در دامانِ سه فقیهِ بزرگ، میرداماد، شیخ بهایی و میرفندرسکی شکوفه می‌دهد اما هر سه بیم از "حَلّاج شدنِ" ملاصدرا دارند.
          

            صدام، دیکتاتوری از جنس خاورمیانه که یتیم متولد شد و یتیمانه به پای دار رفت.
صدام حسین در حال و هوایی متولد شد که در اطرافیانش افکار پان‌عربیستی و ضدبریتانیایی پررنگ بود. تحت تاثیر کودکی سخت و رقت‌باری که داشت در بزرگسالی دست به جنایت‌ها و پاک‌سازی‌های عظیمی زد. نظامیان و افسران را به دلیل اینکه در نوجوانی اجازه ورود به دانشکده افسری پیدا نکرد همیشه با نگاه منفی می‌نگریست. با تاثیر از دایی خودش که او را بزرگ کرده و نوشته‌ای دارد به نام «سه چیز که خدا نباید می‌آفرید: یهودیان، ایرانیان و مگس.» هرگز با ایران سرِ سازگاری پیدا نکرد. صدام در دوران زندگی خودش سه کودتا را دید و متوجه شد که چرخه خشونت میلیتاریستی را باید سرکوب کرد؛ در نتیجه تشکیلات امنیتی و پلیسی شدیدی در حلقه نزدیک به خودش ایجاد کرد. صدام همان مجنونی‌ست که پس از هشت سال جنگ با ایران و نابودی رفاه و توسعه عراق دو سال بعد جنگ دیگری را با کشور کویت آغاز کرد و این شروعی بود برای تحریم بین‌المللی و به قهقرا بردن عراقی که روزگاری با ملی‌شدن نفت و ثروت هنگفت به پیشرفت‌های صنعتی و تکنولوژی دست یافته بود. اما برای صدام هر چیزی تنها در تثبیت و تداوم قدرت خودش معنا داشت و نه بیشتر.
صدام در روابط خویشاوندی و خانوادگی هم دچار تنش بود و با داشتن پسری به نام عُدَی زندگی آرامی نداشت. صدام آن‌چنان تفکرات عشیره‌ای و تعصبانه‌ای داشت که دو داماد خود-که پسرعموهای صدام بودند- را نیز به دلیل فرار به اردن به قتل رساند و دو دخترش را از خود راند. صدام شخصیتی که بر اساس دوران کودکی‌اش پرورش یافته‌ بود به هیچ شخصی اعتماد نداشت و با تفکرات متوهمانه کاخ‌ها و زیرزمین‌ها و پناهگاه‌های متفاوت ساخت و به گونه‌ای زندگی می‌کرد که محل سکونت و خوابش غیرمنتظره و نامشخص باشد.
دهه پایانی عمر صدام با درگیری‌های عمیق بین‌المللی همراه است که توضیح آن در اینجا مناسب نیست اما کان کاگلین، نویسنده کتاب با اسناد و مدارک مختلف و نگاه جامع از تاثیرات غربی‌ها برای تولید سلاح‌های غیرمتعارف تا درگیری‌های دیپلماتیک و نظامی با کشورهای غربی-به ویژه آمریکا- بیان کرده است و جناب آقای اشتری با ترجمه‌‌ی زیبایشان خواندن آن را لذت‌بخش کرده‌اند.
          

            [من اولینم و من آخرینم، و نیست خدایی جز من...]
چه توصیفی می‌تواند جایگزین این گفته‌ی کتاب مقدس درباره استالین باشد؟
ایوسیفِ عزیزِ ما که کودکی را با لقب "سوسو" و جوانی را با "کُبا" گذراند و حکومت را با "استالین" به پایان رساند...
سوسویی که تربیت یافته‌ی مدارس مذهبی گرجستان بود و در آینده رهبر مقتدر اتحاد جماهیر شوروی؛ شورویِ نابودکننده‌ی کلیساها و کنیسه‌ها!
گفته‌ها و کتاب‌ها در رابطه با استالین و شوروی کم نیستند؛ اما ویژگی این کتاب علاوه بر دسترسی به اسناد محرمانه دوران شوروی که پس از فروپاشی در دسترس رادزینسکی[نویسنده] قرار گرفته است، متن شیوا و رسایی است که جذابیت خواندن تاریخِ استالینِ مخوف را دوچندان می‌کند.
کتاب به طور موجز صحبت را از دوران تولد وی آغاز می‌کند و پس از بیان تبعید‌های متعدد و مکرر به سیبری، در دوران حکومت تزار، وارد بخش اعظم کتاب، یعنی قسمت به قدرت‌رسیدن بلشویک‌ها و حکومت استالین می‌شود. حکومتی که تا سال 1953،یعنی زمان مرگ مشکوک استالین ادامه دارد و خو‌ن‌های جاری تا لحظه تشییع جنازه...
خون‌های ریخته شده‌ای که باید در حیطه روان‌شناختی شخصیت استالین و جامعه‌شناختی سیاسی مفهوم "قدرت" بررسی شود. باید بررسی شود تا بگوییم چگونه فردی با این چهره مهربان، به ویژه در دوران پیری به چنین کارهایی دست زده است؟ و چنان حکومت کرده است که میبینیم ستایش های باقی مانده از وی، حیرت انگیز است!
بازی سیاست و مکر و اندیشه...
و چه صفحات دردناک و غیر قابل تحملی که با اتفاقات بعد از آبان ماه این سال منحوس نود و هشت ملموس‌تر و دهشتناک‌تر گشت؛ صفحاتی که تا چند دقیقه از خواندنش باز می‌ماندم...
          

            توهمِ توطئه مسئله‌ای که در زندگی هر ایرانی‌ای جاری است؛ چه در اندیشه و فکر خودش یا در اطرافیان و خویشاوندانش...
*
کتاب مذکور شامل سه مقاله از سه نویسنده برجسته‌ی مقیم خارج می باشد که با مقدمه قابل تأمل و توجه، کتاب جامع و مناسبی در باب تئوری توهم توطئه است.
در کتاب هم علت‌های توهم توطئه و هم معلول‌های توهم توطئه شرح داده می‌شود؛ به عبارت دیگر علاوه‌بر اینکه به پیش‌زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی پیدایی و ایجاد تئوری توهم توطئه در عوام و خواص جامعه ایران توضیح داده شده است، پیامدها و کارکردهای ایمان به تئوری توهم توطئه بر مسائل سیاسی و اجتماعی ایران نیز بیان گردیده است.
*
یکی از ارزشمندترین کتاب‌هایی که در مطالعاتم داشتم این کتاب بسیار مفید بود، چه بسا که از مخالفان سرسخت عوام گویی های وهم آلود"همه چیز زیر سر انگلیس است" می‌باشم و برای چارچوب‌بندی و منسجم‌کردن افکارم راهگشا و کاربردی بود.
*
برای هر فرد ایرانی اعم از مخالف و موافق این مسئله، باید این کتاب خوانده شود تا نه به این طرف بام "کار کار انگلیسی هاست" بیفتیم و نه به آن طرف بام "تمام سرنوشت تاریخ ایران در دست ایرانیان بود"...
          

            .
چه می شود که یک فرد معمولی در یک نظام سیاسی به ناگاه چنان اعمال وحشتناکی را انجام می دهد که از فرد ضعیفی چون او انتظار نمی رود؟ بدی و شر اصلا چه هستند و این مفهوم چه نسبتی با اندیشیدن دارد ؟ این بحثی است که هانا آرنت در این کتاب تلاش می کند به آن پاسخ دهد. آنچه توجه آرنت را در مورد افسر آلمان نازی یعنی آدولف آیشمن که مامور کشتن یهودیان بود جلب کرده بود " فکر نکردن" و یا " فقدان اندیشیدن" آیشمن بود. آرنت برای اینکه پاسخ دهد که چرا لازم است تا همه ما بیاندیشیم در ابتدا چند مقدمه فلسفی را مطرح می کند.  در درجه اول آرنت می گوید بین دانایی و اندیشیدن فرق است. به باور او تمام انسان هایی که سلامت عقلی دارند می توانند بیاندیشند و خوب و بد را از هم تشخیص دهند پس اندیشیدن ربطی به اینکه مثلا ما دانشمند باشیم ندارد به عبارت دیگر اندیشیدن با شناخت که کار دانشمندان است متفاوت است و برای همین همه آدم ها می توانند فکر کنند. بنابراین دلیل اینکه انسان ها کار اشتباهی مرتکب می شوند چیزی به نام " بدی " نیست بلکه در اکثر اوقات انسان ها چون فکر نمی کنند است که مرتکب شر می شوند. بنابراین از نظر آرنت و  متاثر از کانت ما به فلسفه نیاز داریم تا توانایی اندیشیدن را به دست آوریم. در اندیشیدن ما به دنبال جستجوی معناها هستیم یک عمل غیر طبیعی که هیچ جای پای محکمی برای ما فراهم نمی کند درست مثل قالیبافی که هر روز فرشی را می بافد اما شب دوباره نخ های آن را از هم باز می کند. پس آرنت سه استدلال دارد : اول اینکه همه آدم ها می توانند بیاندیشند، دوم اینکه اندیشیدن به ما نشان می دهد که قاعده متقن و همیشگی نداریم و سوم اینکه اندیشیدن با امور ناپیدا و بیرون از نظم روزمره زندگی سر و کار دارد. پس این اندیشیدن که هیچ نتیجه مشخصی ندارد به چه درد می خورد؟ آرنت توضیح میدهد که نفس عمل اندیشیدن چنان پیچیده است که بیشتر از اینکه در نظریه ها خلاصه و نوشته شود باید زندگی و تجربه شود و الگوی راستین این نوع از زندگی نیز سقراط است. او به ما می گوید که بین تامل و تفکر فرق است. در تامل ما دنبال نتیجه خاصی نیستیم همچون سقراط که در بحث با دیگران میخواست بدین نتیجه برسد که هیچ کس هیچ چیز نمی داند. سقراط در حقیقت همچون یک خرمگس بود که مدام به روی مردمی که نمی اندیشیدند می نشست و آن ها را نیش میزد تا تفکر کنند. از نظر آرنت اندیشیدن همچون یک طوفان است چیزی که همه چیز را از جا بلند می کند و مظاهر پیش از خودش را از بین می برد. او توضیح می دهد که اندیشیدن به هر چیز خطرناک است اما نمی توان کلا نیندیشیدند و ...
          

            کتاب پیش‌رو به عنوان یکی از جذاب‌ترین کتاب‌هایی‌ست که به دست گرفتم و ملغمه‌ای از علاقه‌مندی‌های من که یک‌جا جمع شده‌اند.
کتاب، نثری ادبی و زیبا دارد که با گذشت زمان و در دست گرفتن کتاب، اُنس می‌گیرید و لذت می‌برید. نادر میرزای قاجاری که از شاهزادگان اهل قلم و رنجورِ دورهٔ ناصری است تاریخ، آشپزی و شعر را یک‌جا جمع کرده و چنین اثری آفریده است. 
برای بیان استفاده از هر غذا در فصل مشخص از شعر کمک می‌گیرد و با اصول طب سنتی خوراک‌ها را با نگاه سردی و گرمی توصیف می‌کند. از تاریخ خودنوشته نادرمیرزا باخبر می‌شوید، غذاهای اختصاصی نقاط مختلف ایران به ویژه مازندران و آذربایجان و حتی فرنگستان آشنا می‌شوید و به دنیای آبگوشت‌ها و خورش‌ها و آش‌ها می‌روید.
رساله، برای ایرانیِ امروزی، واکاوی ریشه‌های خوراک است.
----
پژوهش و تلاش خانم نازیلا ناظمی چنین زیبا و دقیق، کاری ستودنی است که علاوه‌بر محققان، علاقه‌مندان و دوست‌داران آشپزی و ادبیات را نیز مهمان این رساله کرده است.