در کتاب عاشورا ابتدا با انواع گوناگون شکل ها، انگیزه ها، هدف ها، نیازها و مانع های مبارزه ها و پیکارها اشنا می شوید. 
سپس با این اگاهی و دانش به تحلیل پیکار امام حسین پرداخته می شود. که ابتدا تحلیل های موجود و مطرح برای این حرکت را بررسی و بیان می کند.
از جمله تحلیل های مطرح شده شهادت، شفاعت، امر به معروف، جلوگیری از ظلم، انتخاب و تشکیل حکومت اسلامی. 
و برای هرکدام از این تحلیل ها دلیل میاورد و تضیح می دهد که این مواردبه تنهایی صرف حرکت امام حسین  (ع) نبودند. 

امام حسین (ع) امد تا کشته شود، تا شفیع ما باشد، تا ابروی ما باشد........ شهادت وسیله نیست خود هدف است
امام حسین (ع) امد تا کجی های یزید را بزداید. او برای امر به معروف به راه افتاد و به خاطر نهی از منکر قد برافراشت......... حسین برنامه ای بزرگ تر و سنگین تر در پیش دارد که این برنامه امر به معروف و مبارزه با ستم را همراه خود دارد
امام حسین (ع) امد تا اساس خلافت غاصبانه اموی را در هم بشکند، او امد تا بر ویرانه ی حکومت موجود، حکومت اسلامی را طرح بریزد...... ...این تحلیل گرفتار مساله علم امام است. امام میداند مرگ در پیش است. اسارت را میداند پس تشکیل حکومت یعنی چه؟

و در نهایت زیباترین و منطقی ترین تحلیل را بیان می کند.
تمام این ها درست اما خداوند پیمان گرفته که در برابر ستمگرها برای ستمدیده ها قرارنگیرید و ارام ننشینید. و حسین (ع)  جز به پا داشتن حق، حکومت خدا بر مردم هدفی، نمی تواند بگیرد.

در بخشی از کتاب می خوانیم:
حسین(ع) ، حسینی است که نمی تواند سازشگر، بی تفاوت باشد و نمی تواند بیعت کند. می ماند با شهادت

اوست که می گوید. ارام و قاطع می گوید. ایا صدایش را می شنوی؟ "مرگ بر هرکسی نوشته شده است و همچون گلوبند گلوی انسان را دربرگرفته است.
اکنون که مرگ حتمی است بگذار مرگی را انتخاب کنیم که ابستن زندگی باشد و سازندگی هایی بیاورد و اگاهی هایی متولد کند و روح هایی را حرکت دهد.

باید مرگی را انتخاب کنیم که زندگی را بارور کند.
          

            یک تحلیل مختصر و کوتاه برای قضاوت بهتر تاریخ از واقعه عاشورا

اگر در این زمینه اشتیاق به مطالعه و آگاهی فراتر از حد این کتاب دارید دوجلد کتاب حماسه حسینی استاد شهید مطهری دربردارنده استدلال ها و تحلیل های مفصل و محکم تر انتخاب بهتری است
          

            خواندن کتاب های استاد صفائی برای من مثل شنا در دریایی ست که دلم میخواهد صددرصد بهره مند شوم ولی به اندازه ظرف وجودی خودم بهره میبرم...کتاب عاشورا نگاه متفاوتی به قیام امام حسین( ع) دارد و مطرح کردن جنبه های مختلف قیام ایشان تا تفاوت هدف و انتخاب را شامل میشود. از کتاب هایی که به خواننده دید متفاوت و وسیعی میدهد و بعد از اتمام کتاب هم رهایش نمیکند لذت فراوان میبرم.عاشورا همین گونه است. درود بر حسین (ع) و یاران باوفایش
          

            در این کتاب، تحلیل‌های گوناگون متفکران جهان اسلام در مورد قیام امام حسین (ع) و هدف حرکت ایشان، بررسی و نقد و تبیین شده است که هیچ کدام از این تحلیل‌ها نتوانسته‌اند تمام ابعاد و زوایای حرکت امام حسین‌ علیه‌السلام را معرفی کنند.
نویسنده با دقت در تفاوت معنای «هدف» و معنای «انتخاب»، به تحلیلی کامل از حرکت امام حسین (ع) می‌پردازد و مسائل بنیادی را که صاحب هر نظریه مفروض گرفته، نقد کرده و به این سؤالات پاسخ می‌دهد که آیا امام قیام کرد یا مجبور به قیام زود هنگام شد؟ آیا این حرکت هدف امام بود یا بهترین انتخاب او در آن شرایط بود؟
.
اولین لازمه‌ی خواندن آثار مرحوم صفایی حائری انس داشتن با قلم و شیوه نگارش و البته جهان بینی ایشان است که شاید در ابتدا کمی در مسیر خواندن دست انداز ایجاد کند (مخصوصا اگر ذهنی منظم و طبقه بندی شده دارید) بنابراین اگر تا کنون کتابی از ایشان نخوانده‌اید پیشنهاد می‌کنم به سراغ این کتاب نروید و با کتابی مثل روابط متکامل زن و مرد و یا انسان در دو فصل خواندن آثار ایشان را شروع کنید.
و اما این کتاب: در فصل اول به طور کامل و مبسوط جهاد، معنای آن ، ضرورت ، مصادیق ، و جایگاه آن در نظام تربیتی شرح داده است و بعد در فصل دوم قیام امام حسین علیه‌السلام با آن بینشی که در فصل اول کسب شده تحلیل می‌شود. این فصل چینش منظمی دارد و مرحله به مرحله اقدامات امام و در کنارش فروض عقلانی دیگر بررسی شده و دلیل بهترین بودن آنچه امام انجام داده‌اند بیان می‌شود. از عاشورا و دلایل قیام امام‌ حسین علیه‌السلام بسیار شنیده‌ایم و شاید چیزهایی هم به غلط! اما این کتاب خط کشی برای جداسازی تحلیل درست از نادرست ارائه می‌دهد.
          

            هدف واقعه عاشورا چی بود؟
قیام، حکومت، شهادت، امر به معروف ؟
جواب هایی هستن که هزار ساله داره بیان میشه و دیدگاه های مختلف رو میرسونه.  هر کسی از زوایه دیدی بیان میکنه.
بخش های اولیه کتاب خود جهاد رو تبیین و توضیح میده و در بخش های انتهایی علی صفائی سعی داره هدف قیام  رو بیان کنه.
اگر چه توضیحاتش بسیار کمه و اصلا بحث تاریخی و سندی نیست که اصلا منش صفائی چنین توضیحاتی نیست.
اما با توجه به اینکه کتاب برای سال ۵۲ هست و با توجه به فضای اجتماعی اون موقع صفائی اصلا در دام نحله های فکری مختلف نیست و نظری رو میگه که به نظرم دقیقترین هست ولی خب تبیینی برای علتش نداره و توضیحاتش خیلی مختصره و فقط برای آشنایی اولیه شاید جالب باشه.
کاشانی یه دوره عاشوراشناسی داشت که خیلی خوب بود و برای خودم تازه بود. اون سخنرانی تقریبا همه علت ها بیان میشه و نقد میشه.