*- انسان،جنایت و احتمال، نادر ابراهیمی، چاپ اول ۱۳۵۰، چاپ ششم ۱۳۸۸،
موضوع جالب از زندگی سیدباباخان مرد روستای لاجورد که زنش فاطمه را دوست نداشت و دو بار برای طلاقش تا دادگاه خانواده بیرجند رفته بود ولی هر دو بار محکوم به زندگی با فاطمه شده بود و در اوج مستأصل بودن در لاجورد زلزله می‌آید و دیوار روی سر فاطمه‌ خراب می‌شود و می‌میرد وووو .... کتابی با موضوعی جالب، بسیار قوی، مستدل، با احتمالات و استدلال دادستان، وکیل مدافع و دادگاه در اتهام، محکوم کردن و تبرئه سیدباباخان در این کتاب بررسی شده و مهم تاثیر قضاوت‌ها در واقعیت‌های زندگی‌ست که در کتاب بخوبی به آن پرداخت شده است. جمعه ۱۴۰۰/۲/۱۷ ساعت ۶/۱۰ دقیقه بعدازظهر خوانده شد.
          

            داستانی درباره‌ی قضاوت‌های ما در دنیا. از روی ظاهر و بدون پی بردن به باطن.
داستان آنقدر خوب نوشته شده که خواننده تا بن ِاستخوان فهم می‌کند خطر قضاوت از ظاهر را.
بخوانید.
          

            روایتی از یافتن جنازه یک زن در آوار زلزله که بنظر یک پزشک، زن نه از زلزله که توسط یک تبر کشته شده و مظنون اصلی شوهر آن زن است!!!
در کتاب، تلاش وکیل مدافع برای تبرئه مرد را میخوانیم و روایت احتمالات مختلفی که یک نفر می‌تواند برای این ماجرا در نظر بگیرد
روند کتاب جذاب و گیرا است. بخصوص ایده فصل آخر کتاب بسیار خاص و پر هیجان است
          

            "احتمال" آنچه که می‌بایست شما را از قضاوت با اطمینان باز دارد!
می‌بایست مجابتان کند ظاهرِ امر را کنار زده، واقعیت را گونه‌ای دیگر ببینید. از آنچه فکر می‌کنید هست، دور شده، به چیزی فکر کنید که می‌تواند باشد.
کتاب حاضر در پی نمایاندن سلسله علل و احتمالات مختلفی است که می‌تواند برای یک واقعه وجود داشته باشد. به نحوی به ذهن شما القاء خواهد کرد که شاید بتوان هر ماجرا را از سویی دیگر و با دیدگاهی دیگر وارسید. نویسنده، هدف مذکور را با پیگیری داستان یک جنایت و سعی یک وکیل برای تبرئه متهم دنباله می‌گیرد.
          

            چه بسا معیار ها را، که فرو باید ریخت.
چه بسا مثل‌ها را، که فراموش باید کرد.
چه بسا سخنان بزرگان را، که دور باید ریخت.
چه بسا منطق‌ها را، که جواب باید گفت.
و چه بسیار بهانه‌ها و قوانین را، که دگرگون باید کرد...
          

            قضاوت با احساس یا بی‌احساس؟!
جنگ روایت‌ها

خیلی وقت پیش بود که با یکی از دوستان در مورد آثار ادبی که پس زمینه حقوقی دارند صحبت می‌کردم که این کتاب به من معرفی شد؛ انسان، جنایت و احتمال!

تا این‌که چند روز پیش تصمیم به خواندنش گرفتم و به سراغ کتاب‌خانه دانشگاه رفتم و اتفاقا یک نسخه قدیمی مربوط به سال ۵۶ و انتشارات امیرکبیر را  یافتم. نسخه‌ای که از فرط قدیمی بودن ورق‌های آن به زردی گرویده بودند و همین باعث می‌شد تا حس و حال داستان که مربوط به چند دهه قبل و یک نظام قضایی متفاوت بود بهتر درک شود.

به صورت خلاصه، داستان در مورد زنی روستایی است که جسدش بعد از زلزله از زیر آوار بیرون کشیده می‌شود و پزشک روستا متوجه می‌شود که مرگ وی نه بخاطر زلزله، بلکه بخاطر ضربه تبر است و حال همسرش متهم به قتل اوست. 

کتاب، یک اثر ادبی برای به نمایش گذاشتن قدرت کلام و استدلال است؛ به نحوی که وقتی در داستان جای دادستان و وکیل مدافع متهم عوض می‌شود، علی‌رغم این‌که شواهد و مدارک جدیدی اضاف نشده، رای دادگاه هم عوض می‌شود.

داستانِ تقابل روایت‌ها و کنار هم چیده شدن اندک مدارکی است که در دسترس طرفین پرونده در دادگاه است. البته که وجه ادبی داستان بر وجه حقوقی آن غلبه دارد. اما به نظر، نویسنده به خوبی از عهده القای تاثیر اتفاقات روز جامعه، پیش‌زمینه و ذهنیت قاضی و دادستان و وکیل، پوشش جرائد و رسانه‌ها و به طور کلی «رویه قضایی» بر سرنوشت یک پرونده برآمده است.

خوب یا بد، باید در نظر داشت آن‌کس که مسؤول رسیدگی به یک پرونده است هم یک انسان است و تحت تاثیر محیط و البته عواطف و احساسات؛ خصوصا در جایی که  جزئیات و نظر کارشناسی دقیقی وجود ندارد. حتی در متون فقهی نیز احساسات قاضی در نظر گرفته شده و برای تعدیل آن توصیه‌هایی به قضات شده است؛ از جمله رعایت تساوی بین حقوق طرفین در جلسه دادگاه. اما جالب این‌جاست که رعایت تساوی در میل قلبی برای قاضی واجب نیست. (و يجب على القاضي التسوية بين الخصمين في الكلام والسلام والنظر و أنواع الاكرام والانصات والانصاف ... ولا تجب التسوية في الميل القلبي.)

البته تاکید نویسنده بر مشکلات دیگری نظیر فاصله فرد روستایی با دادگاه خانواده، عدم آشنایی قضات با مسائل ظریف زناشویی و در کل به تعبیر خودش، گوشه‌هایی از تنگناهای یک جامعه با نظام دیوان‌سالار نیز دیده می‌شود. مشکلاتی که نمی‌دانم طی این سال‌ها با راه‌حل‌هایی مثل قرار کارشناسی یا اضاف شدن قاضی مشاور در دادگاه خانواده تا چه حد مرتفع شده است!

[...و جانی کوچکی از جانی کبیر -طبیعت- به عنوان یک برگ برنده استفاده کرده است. انگار که گیاهی را از دامن دشتی کنده، جوشانده و به خورد بیماری داده است. 
تو چگونه یک گیاه بیابانی را از یک «تکان خوردن زمین» تفکیک می‌کنی؟...]
          

            نمیشه از نادر ابراهیمی کتاب بخونی و میخکوب نشی. حین خوندن کتاب نمی تونستم کتاب رو ببندم و کاملا توی کلمات حساب شده ابراهیمی غرق شده بودم.
داستان رو باید با همین جمله نادر ابراهیمی شروع کرد که راوی توی روزنامه می خونه که مردی با سو استفاده از زلزله زنش را کشت.
راوی داستان به عنوان وکیل مدافع مرد وارد عمل میشه و تلاش می کنه مرد رو تبرئه کنه.
راوی احتمالاتی رو درباره جنایت مطرح می کنه. توی این احتمالات درباره "قضاوت" صحبت می کنه. قضاوت ذهنی خود وکیل مدافع، قضاوت ذهنی قاضیِ دادگاه خانواده، قضاوت مایِ خواننده اول داستان و.... و اثر این قضاوت روی زندگی افرادی که سروکارشون با قانونه.
موضوع دیگه ای که ابراهیمی بهش می پردازه جنایته. جنایتی که بیرحمانه نیست بلکه از سر اضطراره و قانون و عرف توی اتفاق افتادنش نقش دارن.
قسمت دوم نوشته غافلگیرانه س. بیشتر بگم قضیه لو میره.
سبک نادر ابراهیمی توی این کتاب انگار نمایشنامه ایه. ماجرا تکه تکه گفته شده و بعضی دیالوگ ها یک صحنه رو منعکس می کنن. 
 نادر ابراهیمی خیلی خوب تونسته  درباره  عوامل اجتماعی جنایت صحبت کنه  اما توی دام تبرئه جنایتکار  و موجه جلوه دادن جنایت نیفته. و همینطور از قانون و مجری قانون حرف بزنه اما نیاز به قانون و شرافت مجری قانون رو زیر سوال نبره.مضمون کتاب از این جهت آدم رو به فکر می اندازه. 
ابراهیمی خودش آدم نجیبی بوده و نوشته هاش و شخصیت های داستانش هم شریفن، شاید بدبخت، فقیر، عاصی یا خطاکار باشن اما شریفن و من به خاطر همین از خوندن نثر ابراهیمی لذت می برم. 
از طرف دیگه مضمون و توصیفات کتاب کاملا روحیه سیاسی و توده ای بودن ابراهیمی رو نشون میده.
خیلی از خوندش لذت بردم