یادداشت‌های امیرحسین انصاری (18)

          مترجم مقدمه‌ای داره درباره‌ی چخوف که برای شناخت اجمالی خوبه. این مقدمه صرفاً بیان اتفاقات و زندگی نویسنده نیست و با ذوق مترجم هم همراهه و تصویر خاصی از چخوف در ذهن ایجاد می‌کنه.
و اما داستان‌ها. توانمندی چخوف، انتخاب یک برش معمولی و حتی بی‌اهمیت زندگی و تبدیل اون به داستانه. شخصیت‌ها نه روان‌پریش و رنجور و نه قهرمان، که افرادی عادی هستن. افرادی که هر روز توی خیابون باهاشون مواجه می‌شیم. این وجه تمایز-و نه الزاماً وجه برتری- چخوف با دیگر نویسندگان بزرگ هم‌عصر خودشه. 
خوندن داستان‌های چخوف به انسان کمک می‌کنه از موضوعات عادی و کوچک و انسان‌های معمولی اطرافش به راحتی نگذره و سعی کنه به داستان‌های نهفته در این سادگی‌ها برسه.
قطعاً بین داستان‌ها این کتاب تمامشون در یک سطح نیستن، ولی  بینشون داستان‌هایی هستن که در ذهن ماندگار شده و بقیه هم هم ارزش یکبار خوندن رو دارن.
        

          وجه تمایز این کتاب با دیگر مجموعه داستان‌های کوتاه نویسنده، مقدمه‌ی این کتاب هست. نویسنده نظرش رو درباره‌ی دوگانه سبک-محتوا و بیان نظرات سیاسی و اجتماعی در داستان می‌گه. و از تلاش‌هایی که در آثارش داشته و آزمون و خطاهاش. و البته کمی هم درباره‌ی اینکه چگونه می‌نویسه و خلق می‌کنه.
داستان‌های این مجموعه عمدتاً تمثیلی و از زبان حیوانات هستن. به‌نظر من از همین نویسنده مجموعه داستان‌های بهتری برای مطالعه وجود داره. اما خوندن مقدمه‌ی این کتاب قطعاً می‌تونه ارزشمند باشه.
        

          جهان رو به نابودی‌ست، وضعیت بهداشت در کشورهای آفریقایی افتضاح است، جمعیت جهان در نیم قرن آینده دوبرابر می‌شود و با بحران کمبود غذا مواجه خواهیم شد. 
همه‌ی ما مجموعه افکار و باورهایی نسبت به جهان و آینده‌ی آن و وضع زندگی مردم در بقیه‌ی کشورها داریم؛ بدون آن‌که نیازی به آمار و ارقام یا داده‌ای برای اثباتشان بدانیم.
در این کتاب اولا نویسنده این باورهای ما را به چالش می‌کشد. دوما توضیحاتی راجع‌به سطح کیفیت زندگی مردم دنیا می‌دهد و تعریف جدیدی به جای اصطلاحات منسوخ‌شده‌ی جهان اولی/جهان سومی ارائه می‌دهد. و سوما راه‌هایی را که می‌توانیم به کمک آن‌ها تحلیل بهتری از آمارها و نم‌دارها داشته باشیم و از خطاهای شناختی جلوگیری کنیم را ارائه می‌دهد.
توصیه می‌شود یک تست کوتاه  که مربوط به این کتاب است را انجام داده تا ببینیم چقدر دیدگاهمان نسبت به جهان با واقعیت فاصله دارد.
        

          خواندن تاریخ بیشتر از آنکه حفظ کردن نام شخصیت‌ها و توالی رخدادها باشد؛ پیدا کردن سنت‌ها و الگوهای تکرار شونده و میزان ارتباط و تاثیر متقابل اتفاقات روی هم و نقش جامعه، اقتصاد، دین، افراد برجسته و... در پیشروی تاریخ و ایجاد تغییر در آن است.
در این کتاب بیشتر از آنکه روایتی از افراد یا وقایع تاریخی مطرح شود، نویسندگان تلاش کرده‌اند درس‌ها و الگوهایی که می‌توان از تاریخ برداشت کرد را مطرح می‌کنند.
        

          کتابی که همه‌ی ما آن‌را خوانده‌ایم حتی اگر ندانیم. این کتاب شامل داستان‌های کوتاه و روایت‌هایی از زندگی و برخورد و رفتارهای بزرگان دین که در روایات و احادیث موجود است می‌شود. داستان‌هایی که تعداد قابل توجهیی از آن‌ها را در کتب درسی و کتاب‌های مربوطه خوانده‌ایم. نکته‌ی قابل توجه آن است که شخصیتی در که در مقام یک استاد دانشگاه و سخنرانی که ایدئولوگ و متفکر شناخته می‌شد، این کتاب را نوشته است.  داستان‌ها کاملا منطبق بر روایات هستند و تقریبا هیچ پرورش داستانی به آن‌ها داده نشده است. کاری که شهید مطهری انجام داده‌اند بسیار ارزشمند است و امیدواریم که نویسندگان و رمان‌نویسان متعهد و معتقد دست به کاری مشابه زده و آثاری ادبی با درون‌مایه‌ی مفاهیم متعالی و شخصیت‌های الگو خلق کنند و کمبودی که در زمینه‌ی معرفی زندگی و منش این بزرگان وجود دارد( و کارهایی که تا الان صورت گرفته محدود به داستان‌هایی کوتاه که با بیانی مستقیم و غیرداستانی و به دور از جذابیت بوده) جبران شود.
        

          کتابی که همه‌ی ما آن‌را خوانده‌ایم حتی اگر ندانیم.
این کتاب شامل داستان‌های کوتاه و روایت‌هایی از زندگی و برخورد و رفتارهای بزرگان دین که در روایات و احادیث موجود است می‌شود. داستان‌هایی که تعداد قابل توجهیی از آن‌ها را در کتب درسی و کتاب‌های مربوطه خوانده‌ایم. نکته‌ی قابل توجه آن است که شخصیتی در که در مقام یک استاد دانشگاه و سخنرانی که ایدئولوگ و متفکر شناخته می‌شد، این کتاب را نوشته است. 
داستان‌ها کاملا منطبق بر روایات هستند و تقریبا هیچ پرورش داستانی به آن‌ها داده نشده است. کاری که شهید مطهری انجام داده‌اند بسیار ارزشمند است و امیدواریم که نویسندگان و رمان‌نویسان متعهد و معتقد دست به کاری مشابه زده و آثاری ادبی  با درون‌مایه‌ی مفاهیم متعالی و شخصیت‌های الگو خلق کنند و کمبودی که در زمینه‌ی معرفی زندگی و منش این بزرگان وجود دارد( و کارهایی که تا الان صورت گرفته محدود به داستان‌هایی کوتاه که با بیانی مستقیم و غیرداستانی و به دور از جذابیت بوده) جبران شود.
        

          کتابی مختصر و مفید برای معرفی گرایش‌ها و ژانرهای مختلف سینمایی همراه با معرفی نمونه فیلم و ذکر ویژگی‌های آن‌ها.
این کتاب برای افرادی که به شناخت بیشتر و تخصصی‌تر سینما و آشنایی با مطالب و فیلم‌هایی که شاید در رسانه‌های سینمایی کمتر به آن‌ها اشاره می‌شود بسیار مناسب و مفید خواهد بود
        

          در بخش توضیحات، توضیحات کاملی درباره‌ی این کتاب و تحقیقاتش داده شده. مسئله‌ی مهمی که در این تحقیق وجود دارد این است که از نتایج آن می‌توان متوجه شد که تغییراتی اجتماعی در حال وقوع بود که صدای انقلاب و تغییری عظیم را به گوش می‌رسانید. اما همانگونه که در عنوان کتاب هست، این صدا شنیده نشد. تغییراتی که در سبک زندگی مردم و اعتقادات جوانان و طبقه‌ای از آن‌ها که وارد دانشگاه می‌شدند و دیدگاهی که آن‌ها نسبت به آینده‌ی کشور و نقش خود در آن داشتند.
بسیار خوب است اگر اولا تحقیقی مشابه و با همان گستردگی انجام شود و سپس تحلیل شده و صدایش به گوش کسانی که باید برسد، تا دچار عقب‌گرد نشده و اشتباهات پیشینیان را تکرار نکنیم.
        

          در این مقاله مرحوم شریعتی به شبهاتی و اتهاماتی که به پیامبر اکرم(ص) وارد می‌شده در خصوص ازدواج‌های ایشان پاسخ می‌دهد و با همان لحن و قلم خاص خودش به شرح وضعیت پیامبر و شرایط جامعه و دلایل اقدامات ایشان می‌پردازد.
برای افرادی که به قلم جناب شریعتی علاقه‌مند هستند و راجع به شبهاتی که پیرامون موضوع وجود دارد سوال دارند می‌توانند با دیدگاه ایشان آشنا شوند.
        

          این کتاب شامل مقاله و گفتارهایی از زبان فارسی هست. بیشتر مقالات حدود پنجاه سال قبل نوشته شده و در آن ادیبان و زبان‌پژوهان راه پیش‌ روی این زبان را پیشبینی می‌کنند، برخی از خطرات و تهدیدات صحبت می‌کنند، یک نفر از ظرفیت‌های زبان فارسی می‌گوید و در یک متن هم به تلاش‌هایی که در راستای آموزش پویاتر زبان در مدرسه صورت گرفته می‌پردازد.
برای کسی که دغدغه‌ی زبان فارسی دارد این کتاب بسیار سودمند هست و این گفتارها او را با دغدغه‌ها و ویژگی‌های زبان فارسی و شرایط و جایگاهی که دارد آشنا می‌کند. اینکه بدانیم گذشتگانمان چه تلاش‌هایی کرده‌اند و با چه مسائلی درگیر بوده‌اند که در مسیر پرپیچ وخم تاریخ معاصر ایران که از جنگ و استعمار و غرب‌زدگی تا ناسیونالیسم افراطی و تحجر و انقلاب، در نهایت زبان فارسی به ما رسیده است. با آن‌که از زمان چاپ اولین نسخه‌ی گفتارها دهه‌ها گذشته، ولی گویی برای همین زمانه‌ای که ما در آم هستیم گفته شده. در حقیقت حرف‌ها و دغدغه‌هایی هستند که تاریخ انقضا ندارند.
        

          زبان طنز همیشه یکی از اثرگذارترین راه‌ها برای انتقاد از زمانه و اتفاقات پیرامون بوده است. اگر به ذهنمان رجوع کنیم مثال‌های زیادی از لطیفه‌ها و نکات طنزی به‌یاد می‌آوریم که در نقد مسائل سیاسی اجتماعی گفته شده‌اند و البته دلیل ماندگاری‌شان در ذهن ما همین لحن طنز آن‌ها بوده.
جناب دهخدا در چرند و پرند با وارد کردن ادبیات عامیانه در روزنامه و بیان طنز خودش و ابتکاراتی که در زمینه‌ی شخصیت‌سازی و انتخاب موضوعات داشته، توانسته است متن‌های ماندگاری را به‌جا بگذارد. متن‌هایی که شاید به‌دلیل ندانستن آن واقعه‌ی تاریخی ندانیم به چه موضوعی مرتبط می‌شود؛ اما این متون برای کسانی که می‌خواهند نقد خودشان را به زبان طنز بنویسند الگوی بسیار مناسبی است. نقدهایی که نیازش در جامعه‌ی امروز ما بسیار خالی است.
        

          این کتاب شامل دو داستان کوتاه است. داستان اول درباره‌ی یک نوازنده‌ی خردسال است و نویسنده صحنه‌ی نمایش او در یک تالار را تصویرسازی می‌کند. کاری که توماس مان در آن مهارت دارد و در داستان‌های دیگرش هم این کار را انجام داده است. در داستان دوم نیز با خانواده‌ای مواجه هستیم که به سفر رفته‌اند. قسمت اعظم این داستان هم در یک سالن نمایش رقم می‌خورد و این‌بار به‌جای نوازنده‌ای خردسال، شعبده‌ای بازی میانسال به‌روی صحنه می‌آید. توصیفات و تصویرسازی نویسنده از اجرا و تماشاگران به‌قدری دقیق و روشن است که خواننده می‌تواند خودش را داخل سالن و در حال تماشای نمایش تصور کند.
در داستان دوم نویسنده در تلاش است تصویری از آلمان و اینالیا در آن سال‌ها(بین دو جنگ جهانی) بدهد و تغییرات اجتماعی سیاسی را نشان بدهد که در صورت علاقه می‌توان نقد و تحلیل مفصل آن‌را در جایی دیگر مطالعه کرد.
همچنین لازم به ذکر است که متن کتاب و لحن آن کمی متفاوت بوده و خیلی روان و صریح نیست. نمی‌دانم این ناشی از زبان آلمانی، قلم توماس مان یا مترجم است، ولی این لحن هم دقت بالاتری در رساندن مطلب دارد و هم در عوض فهمش را کمی دشوارتر می‌کند.
        

          انتخاب داستان‌ها و نویسنده‌ها خوب بوده و تنوع خوبی بین آن‌هذ وجود دارد. همچنین مقدمه‌ی نویسنده بر کتاب حائز اهمیت است. البته نقد و بررسی جدی‌ای از داستان‌ها صورت نگرفته و بیشتر به حاشیه‌نویسی از داستان‌ها شباهت دارد تا نقد.
برای کسانی که می‌خواهند آشنایی اجمالی با قلم برخی نویسندگان داشته باشند و اطلاعاتی از آن‌ها به‌دست آورند این کتاب مفید خواهد بود
        

          این کتاب در دو بخش مجزا به جغرافیا و تاریخ ایران می‌پردازه. متاسفانه اثراتی که هرکدوم بر دیگری داشته‌اند در کتاب مورد بررسی قرار نمی‌گیره و صرفا به بیان مختصری از تاریخ و کلیاتی از نقشه‌ی جغرافیایی کشور بسنده می‌شه.
به‌طور کلی داده‌ی و یافته‌ی جدیدی نسبت به تاریخ و جغرافیا در این کتاب مطرح نمی‌شه و صرفا خلاصه‌ای از چیزهایی که در کتب دیگر وجود داشته در این‌جا جمع‌آوری شده.
        

          همون‌طور که در توضیحات نوشته شده این کتاب به تحولات حوزه ادبیات در دهه‌ی چهل و اثری که در انقلاب می‌گذارد می‌پردازد.  بحثی هست که آیا این جامعه هست که بر هنرمند اثر می‌گذاره یا هنرمند بر جامعه. در این کتاب به تفاوت دیدگاه هنرمندان در عصر مشروطه و دهه‌ی چهل می‌پردازه که به همون بحثی که گفتم هم مرتبط هست.
در این کتاب به برخی کتاب‌های منتشر شده و یا ترجمه شده در آن دهه و نیز مقالات و برخی بیانیه‌ها می‌پردازه و البته اشاره‌ای به تاسیس حسینیه‌ی ارشاد هم داره که در راستای همین تغییرات فکری و اجتماعی که در کتاب بهش اشاره می‌شه هست.
متن کتاب کمی ثقیل هست و ممکنه نتونه هر خواننده‌ای رو با خودش همراه کنه. همچنین کلیدواژه‌های پرتکراری در کتاب هستند که دونستن معنی آن کلمات و تاریخچه‌ای که آن کلمات با خودشون دارن؛ به فهم کتاب کمک می‌کنه. بنابراین مطالعه‌ی جانبی درباره‌ی این واژه‌ها و مقالات و کتاب‌هایی که در این کتاب بهشون پرداخته شده؛ کلید فهم موضع هست.
        

          کتاب شامل ده مقاله است که البته فقط یکی از آن‌ها مربوط به ایران است که عنوان آن در جلد کتاب ذکر شده. خوندن این مقاله حدودا بیست صفحه‌ای(یا در این کتاب یا از جایی دیگه) می‌تونه مفید و جالب باشه. اینکه انقلاب اسلامی ایران از نگاه یک فیلسوف و دو خبرنگار غربی بررسی بشه و با انقلاب‌های دیگه مقایسه بشه.  
بقیه مقاله‌های کتاب مرتبط با هنر و موسیقی، و مطالعات فوکو و کتاب تاریخ جنسیت او هست و نظریه‌ی اخلاقی که بیان می‌کنه. و یکی از مقالات هم به تاریخ روان‌شناسی و روان‌کاوی اشاره می‌شه. در خلال مقالات بعضا برخی سوالات دیگه هم از فوکو پرسیده می‌شه و او جواب می‌ده.
در کل اگه موضوعات مقالات براتون جالب نیست می‌تونید اون مقاله راجع‌به ایران رو جداگانه مطالعه کنید. اون مقاله ارزش خوندن داره. بقیه مقالات هم اگه دغدغه‌تون باشه یا مورد علاقه، می‌تونه خوندنشون مفید باشه.
        

          می‌شه کتاب رو به سه قسمت تقسیم کرد. قسمت اول مربوط به دوران کودکی هست. قسمت بعدی اوایل جوانی و فعالیت‌هایی که تا قبل از کارگردان شدن انجام می‌داد و نحوه‌ی ورود به سینما.  قسمت سوم روند تبدیل شدن یک دستیار کارگردان به کارگرادنی مشهور.
قسمت اول شاید نکته‌ی خاصی نداشته باشه. شاید فقط برای طرفداران این کارگردان جالب باشه که بخونن و اطلاعتی رو بدونن.
قسمت دوم شامل تلاش‌ها و کارهای متفاوتی هست که آکیرا کوروساوا انجام می‌داده و البته اتفاق تلخی که برای برادرش رخ می‌ده و روش تاثیر زیادی می‌ذاره.
و البته قسمت سوم که جالب‌تر از قبل هست به تجربیات کوروساوا در دوران دستیار کارگردانی و کارگردانی می‌پردازه و تا ساخت فیلم راشومون رو شامل می‌شه.(و این یعنی درباره‌ی بسیاری از آثار بزرگ کوروساوا در این کتاب صحبت نمی‌شه.) در این قسمت برخی باورها و عقایدش کارگردان هم گفته می‌شه و نیز به جنگ جهانی دوم و اثری که بر ژاپن خصوصا سینمای آن کشور داشته می‌پردازه. 
به‌طور کلی نمی‌شه گفت کتاب بسیار ارزشمنده و اطلاعات زیادی راجع‌به کارگردان دراختیارمون می‌ذاره، ولی با توجه به اینکه خود کارگردان کتاب رو نوشته نکات جالب و قابل تاملی در آن پیدا می‌شه که برای علاقه‌مندان می‌تونه مفید و ارزشمند باشه.
        

          کتاب‌های متعددی راجع‌به نحوه‌ی شکل‌گیری رژیم صهیونیستی یا صهیونیسم صحبت کرده‌اند. در این کتاب اما به ایدئولوژی و نگرشی که پشت همه‌ی این رفتارها و اقدامات بوده اشاره می‌شود. به اینکه اسرائیل چه خوانشی از تاریخ یهودیت و وقایع مهم آن داشته و نیز اتفاقاتی که در طی حدودا یک قرن(جنگ‌های با فلسطینیان و اعراب، هولوکاست، مهاجرت به فلسطین و...) داشته. همچنین به جریانات فکری حول ایده‌ی اسرائیل که از ابتدا تا حدود سال ۲۰۰۰ میلادی وجود داشته می‌پردازد و توضیحی راجع‌به جریاناتی که ضد ایده‌ی اولیه‌ی اسرائیل شکل گرفته می‌دهد.
ایلان پاپه، نویسنده‌ی این کتاب، تالفیات و مقالات دیگری نیز درباره‌ی فلسطین دارد که خواندنشان برای علاقه‌مندان خالی از لطف نخواهد بود.
لازم به ذکره که -حداقل از نظر من- ترجمه‌ی کتاب خیلی روان و گویا نیست و گاهی خواننده را با مشکل مواجه می‌کنه. در صورتی که زبان انگلیسی خوبی دارید توصیه می‌شود به انگلیسی بخوانید.