یادداشت‌های رضا منصوری (22)

          داستان بلند یا رمان کوتاه  «اسرار گنج دره جنی»، داستانی به قلم ابراهیم گلستان است که بر خلاف جریان واقع و مرسوم، از روی فیلمی به همین نام و ساخته همین نویسنده اقتباس شده است. اسرار گنج دره جنی، روایتگر مردی ساده و روستایی است که هنگام شخم زدن زمینش، به میراث گذشتگان، گنجی عظیم و ثروتی بی پایان دست پیدا می‌کند. مرد که فکر می‌کند نظر کرده‌ی خداوند است، به سمت خانه‌اش برمی‌گردد و گاوش را به یُمن این اتفاق قربانی می‌کند. اهالی روستا و حتی خانواده‌اش، فکر می‌کنند که او دیوانه شده و طردش می‌کنند. در ادامه‌ی داستان، مرد ذره‌ذره طلاها و گنجی را که پیدا کرده بود، به پول تبدیل می‌کند. افرادی، شخصیت‌هایی به فکر تیغ زدن مرد می افتند و دنبال اینند که راز مرد را کشف کنند و سر در بیاورند که او اینهمه ثروت را از کجا به دست آورده است. ماجراها و حوادثی که تا پایان داستان  اتفاق می افتند، سرگرم کننده و خواندنی‌اند، اما شیوه‌ی روایت و نثر سنگین گلستان باعث شده تا این داستان بلند کمی حوصله سربر شود. انتخاب زاویه دید سوم شخص درست و بجاست؛ اما دانایی بی حد و اندازه‌ی راوی و توضیح و تفسیرهای طولانی و خسته کننده‌اش، به کلیت داستان و سرعت روایت ضربه زده است. دیالوگ‌ها، به ویژه در نیمه‌ی دوم داستان درخشان و مثال زدنی‌اند. ای کاش گلستان به جای توضیح و تفسیرهای طولانی و خسته کننده، شخصیت های اسرار گنج دره جنی را با همین دیالوگ‌های شیرین و قوی به من خواننده می‌شناساند.
        

          شیوه‌ی روایت ایگلمن جذاب و تفکربرانگیز است. او به طرزی استادانه تحقیقات و دستاوردهای علمی را با تفکرات و پرسش‌های فلسفی ترکیب می‌کند و خوانندگان را وادار می‌کند تا به پرسش‌های عمیق مطرح شده درباره‌ی ماهیت هویت، چیستی حافظه و آگاهی و حتی ماهیت خود تفکر، فکر کنند. او مخاطبان را تشویق می‌کند تا به این فکر کنند که چگونه مغز دائماً در حال تغییر ما درک ما از واقعیت و احساس ما از خود را شکل می‌دهد. این زیربنای فلسفی به کتاب عمق می‌بخشد و آن را از یک کتاب صرفاً علمی، به سفری اعجاب‌انگیز و نفس‌گیر درباره‌ی معنای انسان بودن تبدیل می‌کند.
        

          این کتاب را از نویسنده هدیه گرفتم. ایده‌ی کتاب برای یک داستان کوتاه دو یا سه هزار کلمه‌ای خوب بود و نه برای یک رمان ۳۶۰ صفحه‌ای! پایان‌بندی رمان کمی عجیب بود و هیچ سنخیتی با بقیه کتاب نداشت و راستش کمی برای مخاطب و کتابخوان حرفه ای برخوردنده و توهین‌آمیز بود. برایتان آروزی موفقیت می‌کنم آقای موقر!
        

          این کتاب، اولین رمانیست که در زندگی‌ام خواندم. حدود هشت یا نه سالم بود.
 خواندن زندگینامه‌ی یک همشهری موفق که از فقر و تنگدستی به تاسیس کارخانه و کارآفرینی رسید، برایم جالب بود.
        

          خواندن این کتاب در عین مفید بودن، خطراتی هم دارد. خواندنش برای انسان هایی که کم «می‌دانند» و با دانسته‌هایشان هویت گرفته‌اند، خطرناک است. مثل بمب اتم در دستان کودکی که تازه با لذت ترقه بازی آشنا شده.
اما برای انسانی که به اندازه کافی «میداند» مفید است؛ مثل کارد در دست یک هنرمند و می‌توان مطمئن بود که از این تجهیزات به درستی استفاده می‌کند. 
اما سوال این‌جاست؛ چه کسی می‌تواند ادعا کند که به اندازه کافی می‌داند؟ هیچ کس نمی‌داند!
        

          شدت توصیفات در این کتاب به قدری زیاد است که حد ندارد. نویسنده، نقاش هم بوده. برای یادگیری توصیف و جزئی نگاری کتاب بسیار مفیدی است و خواندن آن کار هرکسی نیست. صبر و حوصله‌ی فراوان می‌طلبد. پایان جذاب و قابل قبولی دارد. از کتاب‌های معرفی شده در دوره‌ی نویسندگی خلاق شاهین کلانتری.
        

          خواندن این نامه‌هایی که از نویسندگان بزرگ و افراد مشهور منتشر شده خیلی به شناخت جهان بینی و طرز نگاهشان به زندگی و شناخت فضای داستان ها و نوشته‌هایشان کمک می‌کند. انگار کنارشان نشسته باشیم و از عمیق ترین دردها و زخم هایشان برایمان بگویند.
        

          کتابی بسیار مفید و کاربردی برای یادگیری مرورنویسی کتاب. چه در بهخوان و چه در فرابهخوان. اگر کتابخوان هستید و دغدغه‌ی ترویج  و معرفی کتاب دارید، این کتاب مناسب شماست. به نظرم امروز بیشتر از منتقد کتاب و صاحب نظر به مروج کتاب‌خوانی نیاز داریم. البته نه مروج هرکتابی. عمر کوتاه است و نخواندنی‌ها بسیار، هر کتابی هم ارزش خواندن ندارد. چه بهتر که هوشمندانه انتخاب کنیم. خواندن و نوشتن مرورهای کتاب در همین راستاست.  به نظرم، بیشتر از صرف زمان برای مطالعه‌ی یک کتاب، باید برای برای انتخاب کتاب وقت گذاشت. ارزشش را دارد.
        

          قصه‌ی کوتاهی از جنس شازده کوچولو. بخوانید و لذت ببرید. در هر سن و سالی که هستید.
        

          محور کاوش کی‌یرکگور در بیماری منتهی به مرگ، مفهوم نومیدی است که او آن را بیماری روح توصیف می‌کند. او بین دو شکل یأس تمایز قائل می‌شود: نومیدی از عدم آگاهی از داشتن خود و نومیدی از عدم تمایل به خود بودن. کی‌یرکگور از طریق این چهارچوب ما را به تأمل در حس فراگیر و شایع پوچی و بیگانگی که می‌تواند وجود انسان را آزار دهد دعوت می‌کند. او استدلال می‌کند که خود بودن واقعی مستلزم درگیری عمیق و واقعی با وجود خود است که رسیدن به این موضوع، در گرو تصدیق کاستی‌ها و محدودیت‌های خود است.
        

          خواندن یک خط از این کتاب، می‌ارزد به خواندن کوهی از کتاب‌های خودیاری و موفقیت. نصیحت‌ها و بینش های اورلیوس در نگاه اول شاید کمی کهنه به نظر برسد  اما دقیقاً دوای درد انسان امروز است.
        

          نثر کامو در کتاب خموشان، و در اغلب آثارش نثری بسیار استادانه و پر مغز است. در خموشان، جز در یکی دو مورد، نثر بسیار روان و قابل‌فهم است. کامو گاهی جملات شاعرانه و نغز به کار می‌برد؛ اما تعداد این جملات آن‌قدر زیاد نیست که از اصل موضوع و روایت داستان پرت شویم. توصیفات او از مناظر و صحنه‌ها بسیار دقیق و همراه با جزئیات است. می‌توان صحنه‌هایی که کامو سعی در توصیف آنها دارد به‌وضوح مجسم کرد. شخصیت‌پردازی نیز بسیار استادانه است و خبر از  تبحر کامو در شناخت پیچیدگی‌های روان و زندگی انسان می‌دهد.
        

          قلم کافکا با اینکه ساده‌است، اما این سادگی و بی‌پیرایگی ابدا از شدت زهرآگین بودن فضای تیره و تاریک مسخ کم نمی‌کند. مخاطب با خواندن جمله‌ی اول داستان، گویی که تسخیر جادوی کلمات کافکا شده باشد روحش را در بند می‌بیند، و کافکا مخاطب را پا به پای گرگور سامسای داستانش مسخ می‌کند، می‌خواباند، می‌گرداند، می‌گریاند و می‌میراند.
        

          داستان‌های نجدی از لحاظ تصویری بودن درست مثل تابلوهای نقاشی یک هنرمند چیره‌دست و ماهرند. نجدی به شیوه‌ای استادانه و ظریف، ساده‌ترین و بدیهی‌ترین اتفاقات و رخدادهای روزمره را طوری توصیف می‌کند که مخاطب غرق در حسی شیرین و دل‌انگیز از ابهام و تازگی می‌شود. بله، می‌شود به اتفاقات از این زاویه هم نگاه کرد. در نهایت نجدی، این قاعده‌ی مشهور نویسندگی؛ نگو، نشان بده را در داستان‌هایش به کمال می‌رساند. او در داستان کوتاه می‌دانست که دارد می‌میرد، به‌جای اینکه بنویسد: تصویر خورشید در آب منعکس شده بود، این‌گونه می‌نویسد:
«رودخانه‌ی کم عمقی با آسمان خیس از کنار سنگ‌ریزه‌ها می‌گذشت. مرتضی کف پاهایش را روی اسمان گذاشت دوباره خورید را لگد کرد و تا پیراهن خودش را به آب زد.»
        

          این ترجمه فاجعه بود. مطمئنم اگه متن اصلی کتاب رو داشتم و می‌سپردمش به دستان توانای گوگل ترنسلیت و هوش مصنوعی، نتیجه‌ی کار خیلی تروتمیز  تر و خوش‌خوان تر از این ترجمه می‌شد. اما جدای از این ترجمه‌ی افتضاح، کتاب بسیار خوبیست و کاربردی.
        

          این کتاب را به اصرار بسیار زیاد یکی از دوستان خواندم. به من گفت اگر در زندگی فقط سه کتاب بخوانی کافیست. یکی مثنوی مولانا، دیگری انسان خردمند نوح هراری و سوم  این کتاب!!! شروع به خواندن کتاب که کردم، خیلی زود لحن آمرانه و نصیحت گرانه‌ی مصفا ذوقم را کُشت (با وجود اینکه بسیار به دنبال نصیحت و پندشنوی هستم). به نظرم کتاب اصلا کاربردی نیست و تنها راه حلی که برای حل مشکل بغرنج «منیّت» دارد این است: سعی کنید به وخامت آن پی ببرید!
ترجیح میدم از این به بعد به جای مصفا، اساتیدش، مولانا و کریشنامورتی را مطالعه کنم.
        

          کوئیلو چیزی مثل تتلوست در دنیای نویسنده‌ها. پر حاشیه، پر سروصدا، فعال فضای مجازی، و به نظر می‌رسد بیشتر کاسب است تا نویسنده. داستان‌هایش هم اصلا جذاب نیستند. حداقل برای ۱۸ سالگی به بعد.(یادم هست که کیمیاگرش را یک روز در دبیرستان و بین کلاس‌های درس خواندم و تمام کردم، آن هم با چه شور شعفی! در مواجه شدن با آثار با ارزش‌تر و گران‌بهاتر از آثار نویسندگانی مثل کوئیلو، به خامی و ناپختگی خودم در آن دوران لبخند تلخی می‌زنم) 
 اگر بخواهم داستان های عرفانی بخوانم، هرگز سراغ او و کتاب‌هایش نمی‌روم. حیف هرمان هسه و آثار عرفانی غنی خودمان و مولاناها و عطارها و ... نیست؟
        

          این کتاب مجموعه نامه‌های ویتگنشتاین به پائول انگلمان است. اما نامه‌هایی که چندان ارزش خواندن ندارند. نامه‌ها بسیار سطحی‌اند و نمی‌شود چیزی از آنها برداشت کرد. حداقل برای من جذابیت چندانی ندارد که مدام چاق سلامتی‌های ویتگنشتاین با والده‌ی پائول انگلمان را بخوانم! 
کاش نامه‌ها کمی عمیق‌تر بود و جنبه‌های مهم‌تری از زندگی ویتگنشتاین را برایمان روشن می‌کرد.
        

          سال ۱۴۰۲ یکی از دغدغه های مطالعاتی من، در کنار خواندن داستان‌های باکیفیت، آشنا شدن با فرایند تفکر، تفکر انتقادی و فراگرفتن شیوه های فکر کردن و بهتر فکر کردن بود، که این کتاب همه‌ی آن‌ها را شامل می‌شد. این کتاب از آلن دوباتن، برای شروع سیر و سفر در برهوت تفکر، که کار هرکسی نیست، کتاب بسیار مناسبی است.
        

          اگر در پیدا کردن ایده، که اولین قدم برای نوشتن داستان است مشکل دارید، کتاب مفید و به دردبخوری است.