یادداشت‌های غزاله دهقانی (8)

          پس از پایان این کتاب بسیار با خود کلنجار رفتم چند خطی در وصفش بنویسم اما موفق نشدم چون به حدی هنر داستان نویسی جناب بولگاکف مرا حیرت‌زده کرده که پس از گذشت چند هفته هنوز چیزی برای گفتن ندارم جز این‌که احتمالاً پس از خواندن چند صفحه و متوجه شدن خط داستانی آن را محکم در آغوش خواهید گرفت.
        

          «دانی : پادریک، دستامو پشت سرم نبند. ما می‌دونیم تو با آدمایی که دستاشونو پشت سرشون می‌بندی، چیکار می‌کنی...
 دیوی: با اونا چیکار می‌کنه دانی؟ قلقلکشون میده؟
 دانی نگاهی به او می‌اندازد.
 دیوی :  فقط داشتم سعی می‌کردم امیدمو زنده نگه دارم…»
        

          بهانه‌ی شروع این کتاب، دوره‌ای تحت عنوان گلشیری‌ خوانی بود که پس از چند هفته و خواندن چند داستان کوتاه تمام شد اما چیزی که باقی ماند علاقه و اشتیاق من به قلم جناب گلشیری بود که پس از گذشت چند ماه هنوز پابرجاست.
این مجموعه شامل سی و شش داستان کوتاه از جناب گلشیری‌ست که به ترتیب نگارش و انتشار، توسط خانم طاهری چیدمان شده است.
به نظر من هر علاقه‌مند به ادبیات باید خود را به لذت خواندن آثار جناب گلشیری دعوت کند، بهترین شروع هم همان اولین داستان از این مجموعه، چنار، است.

«علی آقا جیغ می‌زد که: آخر نامسلمان‌ها، چرا می‌شکنید؟ می‌گفتید می‌بستم.
بعد جلوی یکی را گرفت که : حسن جون، تو یک چیزی بگو. نذار مرا به خاک سیاه بنشانند.
که یکی_نفهمیدم کی_ با مشت درست می‌کوبد وسط صورت علی آقا، روی آن بینی قلمی علی آقا و ردیف دندان‌های سیاه شده‌اش، علی آقا گفته بود: آخر تو چرا، تو که تا همین دیشب…؟
بعد هم همان‌جا کنار جوی پر از عرق و شراب با بینی و دهان خونی زانو می‌زند و ضجه می‌کشد.
یکی دو روز کارمان همین شده بود. با این همه میخانه‌ی «برات» همچنان باز بود. حتی وقتی مجسمه‌ی وسط میدان شاه را کشیدیم پایین با تریلی و دنگ‌و‌فنگ، یک آدم هم پیدا نشد که یک سنگ بی‌قابلیت به طرف یکی از شیشه‌های قدی میخانه‌ی برات پرت کند.»
( بخشی از داستان کوتاه، فتحنامه‌ی مغان)
        

          «ملاقاتی از پیش برنامه‌ریزی شده برای انتقام.»
هیچ‌ شخصیتی در گولن تصور نمی‌کرد بازگشت بانوی سالخورده چقدر می‌تواند ارزش‌های اخلاقی مردم را به چالش بکشد. 
همه‌ی اهالی گولن مهره‌های بازی کلر برای انتقام از معشوقه‌ی قدیمی‌اش خواهند شد.
چه کسی از این بازی سر بلند و پیروز با تکیه بر اخلاق‌مداری بیرون خواهد آمد؟ 
ترجمه‌ی استاد سمندریان در کنار شخصیت پردازی‌، نوع روایت و فضا سازی بسیار جذاب و گیراست. 
همچنین نقد مطرح شده به جامعه‌ی مدرن برای انسان مدرنی که کمی دغدغه‌ی اخلاق را دارد، بسیار قابل تأمل است. 
مسئله‌ای که مرا بسیار در پایان نمایشنامه درگیر کرد این بود که اگر من نیز در گولن زندگی می‌کردم، در کجای بازی انتقام بانوی سالخورده می‌ایستادم؟!
        

          جناب روت بار دیگر در اعترافات یک قاتل که در مهاجرت به پاریس نگاشته، قدرت قلم خود را به نمایش گذاشت.
تمام کتاب صحنه‌‌ای از نمایشی است که در ذهن خواننده به اجرا در می‌آید و در انتها این تماشاگران هستند که به احترام جناب روت و شاهزاده گالوبچیک کلاه از سر برمی‌دارند.
به نقل قول از علی اسدیان، مترجمِ توانای اثر، به راستی که جناب روت در آثارش شخصیت‌هایی را به تصویر می‌کشد که همواره در جست‌وجوی هویت خویش هستند و دانسته یا ندانسته عدالتی را می‌جویند که وجود ندارد.
« در آن ایام، در آرزوی مرگ بودم، چون هنوز خیال می‌کردم مرگ عذابی است که با آن می‌شود تقاص پس داد. بعدها بود که فهمیدم مرگ رستگاری است. من شایسته‌ی مرگ نبودم و او هم به همین دلیل به نجاتم نیامده بود.»