یادداشت‌های محمدحسین صرفی پور (27)

            صراط در عالم تعارفات سومین کتاب و در عالم واقع دومین کتاب از سیر مطالعاتی علی صفایی حائری است.
مضامین بلندند ، روح نگارنده دامنه دار است و «تو» مخاطب اصلی این کتاب هستی.
گویی علی صفایی حائری روی آن تشک سفید بی ریای اتاقش نشسته و تنها با «تو» حرف می زند.
اما من «صراط» را دوست نداشتم چون در آن «سیر و نظم» ندیدم.
شاید این نقص من است که همه چیز را دسته بندی شده میخواهم اما من با این ذائقه پراکندگی صراط را دوست نداشتم.
اگر نظم محتوایی برایتان مهم نیست و نیاز دارید «حرف حسابی» بشنوید خواندنش را به شما توصیه میکنم ؛ حتی شمایی که گمان میکنی مارکس میتواند به جای الله درخت وجودت را بارور کند ؛ چه اینکه علی صفایی حائری یک «دیالکتیک باور مسلمان» است.
          

            گمان میکنم هر رشته ای نیازمند یک «محمد رضا رنجبر» است که از دل حرفهای چون سنگش ، شکوفه های گیلاس لطافت بیرون بکشد و اینگونه به قول خودش «حرفهایی برای همیشه» بزند.
این کتاب ، مانند دیگر کتابهای او تنها یک اثر هنری نیست ، بلکه برداشتهایی است عالمانه که در لحاف قلمی لطیف پیچیده شده اند و اینگونه آن حرفهای بلند «مثل حبه های قند» شیرین می شوند.
من این کتاب را در این روزها که عشق در من درحال متولد شدن است خواندم و کلماتش همچون خون در رگهایم جاری شد.
خواندنش را به همه پارسی دوستان توصیه میکنم.
          

            در دل برف های عاشق خو ، در گوشه ای از بلوط زار های زاگرس این کتاب را در خانه خواهرم خواندم.
کتاب ، سراسر شهد است . قلمی روان و نزدیک به نثر ادبی دارد ، محتوا غنی و عمیق است و نگارنده به منابع تسلط بالایی داشته.
در این کتاب بر مباحث تربیتی بیش از مباحث عقیدتی تاکید شده و شاید این ، وجه اصلی تمایز بین این کتاب و «تفسیر نمونه» است.
خواندنش را به همه علاقمندان به قرآن توصیه میکنم.
          

            سال گذشته تابستان بود به گمانم که توفیق پیدا کردم در نگاشتن این کتاب فقهی وزین مشارکت پیدا کنم.
نویسنده ، در فهم فقهی دقیق است ، قلمش رسا است و خشکی قلمش اندک ، اهل ذوق است و همین عوامل کتاب را خوانا و ارزشمند کرده اند.
به کسانی که علاقمند به فقه استدلالی اند مطالعه اش را توصیه میکنم.
          

            در سرمای دلگرم کننده ی این روزهای زاگرس ، همنشین کتابخانه ای پر قدر هستم.
بیش از هر کس ، آثار مرحوم «ری شهری» در این کتابخانه خودنمایی می کنند.
این کتاب ، یک دوره معرفت شناسی به ضمیمه آداب تعلیم و تربیت است.
جامعیت خوبی دارد ، روایات هنرمندانه انتخاب شده اند ، ترجمه ها روان اند ، فصل بندی منظم است و در نهایت یک بغل گل یاسِ روایات اهل بیت صلوات الله علیهم اجمعین است که تا مدتها شمیمش همراهتان خواهد بود.
خواندنش را به همگان توصیه میکنم.
          

            چهارشنبه هفت دی ماه با آغاز تعطیلات بین دو ترم ، راهی رشته کوه های زاگرس شدم تا خانه ی پرکتابِ خواهرم را در آغوش کشم.
آنقدری کتابخانه اش پربار است که نمی دانم کدام را انتخاب کنم و نهایتا مجبور میشوم بسته به موضوع ، لیستی تهیه کنم.
مرحوم آقای ری شهری در زمینه «باور نویسان» یک پدیده است.
آنها که درباره باورها قلم میزنند برخی غرق در فلسفه اند ، برخی غرق در روایات و نقل اند.
برخی اما - همچون نگارنده این اثر - بر فلسفه سوار اند - نه اینکه غرق فلسفه باشند - و بخاطر انس بی نظیرشان با قرآن و روایات برداشت هایشان سخت لطیف است.
به همگان توصیه میکنم از این شهد بنوشند .
          

            پروین اعتصامی شاعر خوبی است.
این را از خود نمی گویم ؛ از مقدمه «ملک الشعرای بهار» بر دیوانش می گویم.
اما ، خودِ من بخاطر ضعف در ذوق و سلیقه ام نتوانستم با بخشی از اشعارش ارتباط قلبی برقرار کنم.
امیدوارم روزی برسد که ظرافت های سخنش را درک کنم.
          

            مناجات نامه ها کتابهای شیرینی اند.
از یکسو ، بازتابِ روح لطیف نویسنده اند
و از دیگر سو خود نوعی آموزش اند برای خوانندگان.
شاید بشود گفت در قله مناجات نامه ها ، «الهی نامه» مرحوم حسن زاده آملی است.
او یک انسان عادی نبود ؛ جزء «با همت ها» بود.
بازتاب همین همتش ، در الهی نامه بیش از هر کتاب دیگرش دیده می شود.
رضوان الهی بر آن روح با صفا و متعالی باد.
          

            آثار جلال آل احمد را اوایل دبیرستان خواندم.
قلمش برایم ملاحت خاصی داشت و گمان می کردم از «جان» حرف می زند ، حرف نمی زند که حرف زده باشد ، حرف می زند که احساس و باور و نگاه و جهانِ پیرامونش را در یک شیشه عطر ریخته و تحویلت دهد.
جلال خوانی را به همه عاشقان پارسی ، این شیرین ترین احساس روی زمین توصیه میکنم.
          

            کتاب برای نوجوان ها عالی است.
البته ، بهتر از آن هم پیدا می شود - یک نمونه کم نظیر : معمای هستی نگاشته آیت الله مکارم شیرازی - اما در نوع خود خوب است.
برای نوجوانی که کتاب میخواند میشود تهیه شود و برای آنکه کتابخوان نیست می شود که بصورت کلاسی تدریس شود چه اینکه کتاب در صد و یک درس نگاشته شده.
استدلال ها پیچیده نیست اما محکم اند ، استناد ها خوب است و در کل سیر منطقی است.
به آنانی که نوجوان یا جوان تشنه پاسخ دارند خریدش را توصیه میکنم.
          

            کتاب را دقایقی قبل از شروع کارم خواندم ، خلاصه بود و شیرین.
باورمندم وقتی نویسنده ای قلبش آباد باشد قلمش هم همان حس آبادی و حال خوب را منتقل می کند.
آقای رنجبر از همین دست آدم هایند که هنوز سخت دنبال کتاب «حرف هایی برای همیشه» ایشانم.
این کتاب را به همه کسانی که احساس می کنند دچار «خشکی قلب» شده اند و لازم است کمی لطافت درمانی کنند توصیه میکنم.
          

            کتاب را امروز تمام کردم.
آقای عباسی ولدی قلب سرشاری دارد و همین در قلمش تجلی کرده.
مباحث کتاب تا حدودی برایم مفید بود.
اگر هنوز ازدواج نکرده اید خواندنش را توصیه میکنم.
          

            این کتاب را امشب که در حال سپری کردن دوران نقاهت - از جراحی دندان عقلی که از دردش نه عقل ماند و نه هوشم - هستم خواندم.
فصل پنجمش برایم مفید تر از بقیه جاهایش بود.
انتظار نظم بیشتری در محتوا داشتم - البته کتاب زیرِ نظر مولف تنظیم شده و همین از نظمش کاسته - اما در کل حرفها خوب ، پخته و مفید بودند.
در فصل پنجم ؛ برای آنانی که نسبت به «قصاص» ، «حدود و تعزیرات» و «جهاد» و نسبتشان با «رحمانیت و چهره عاطفی دین» پرسش دارند پاسخ های خوبی وجود دارد ؛ بنابراین خواندن این کتاب را به آنها توصیه میکنم.
          

            مرحوم حسن عرفان را از سالها پیش می شناختم.
آدمِ پر احساسی که می سوخت تا بفهمد و بفهماند.
وقتی موعظه می کرد ، دلسوزی را از سوز صدایش می شد فهمید.
از حسرتهایم درباره او بگویم ؛ حسرتم درباره او این است که عمرش کفاف اتمام شرح بر «مطول المعانی» را نداد و نیمه کاره باقی ماند.
این کتاب ، شرحی است پارسی بر کتاب «مختصر المعانی» - نسخه خلاصه شده «مطول المعانی» - که درباره «شیوه شیوایی» است.
در این کتاب ؛ برای اولین بار با روشی نوین از آموزش «بلاغت و شیوایی» روبرو می شوید ؛ گویی مرحوم حسن عرفان دست شما را می گیرد و به دنیای سرسبز روح خودش می برد ؛ یک جا از حالِ نویسنده برایتان می گوید ، یک جا غرق در شیرینی اشعار پارسی می شوید و یکجا دلسوزانه روی تخته سنگی دست های شما را در دستان کوچک و گرمش می فشارد و نصیحتی عاشقانه را به جانتان هدیه می کند.
یادم نمی رود ؛ اولین بار وقتی بعد از بیان «موانع شیوایی» برایم گفت که «عزیزم! یکی از موانع شیوایی به کار بردن کلمات زشت است!» برق از سرم پرید ؛ آیا این مرد همان ادیب شهیر است؟ چرا باید در هنگامه تدریس ادبیات دلش برای قلبِ زار ما بسوزد؟
خواندنش را به همه کسانی که دوست دارند ظرافت های قرآن و روایات را به جان بفهمند توصیه میکنم.
          

            از دیرباز استاد محمد رضا رنجبر را می شناسم.
انسانی که به معنای واقعی کلمه ، روحش در غایتِ لطف و لطافت است.
او مثنوی نمی خواند ؛ مثنوی را جرعه جرعه می نوشد.
این مجموعه کتاب را سال گذشته برای یکی از دوستان دانشگاهی ام تهیه کردم و در راه رساندن به او موفق به خواندنش شدم.
شکر است ، شهد است و آنقدر «پرمغز» که حسرت خوردم از اینکه «چرا بیشتر نبود؟ چرا همه قرآن نبود؟»
از دیگر حسرت هایم عدم نشر همه آثار استاد است ؛ شرح مثنوی ، شرح حافظ ، شرح نهج البلاغه ، شرح جامعه کبیره ، شرحی بر سیره نبوی و ... .
کی شود که این حسرت ها به کام دل تبدیل شوند؟
خواندنش را به همگان توصیه میکنم.
          

            شش سال پیش در اولین روزهای طلبگی ام ، همان روز ها که بالشتم ساکم و پتویم عبایی بود که از پدرم گرفته بودم ، این کتاب را خواندم .
از معدود کتابهایی بود که گاه با همه وجود در کنارش خندیدم و گاه جریان داغ اشک بر گونه ام را احساس کردم .
در تمام لحظات خود را کنار نویسنده احساس کردم ، خاطرات ملموس و پیام دار بودند.
بیشتر از این ، لایق وصف این کتاب نیستم.
خواندنش را به همگان با هر اعتقادی توصیه میکنم.
          

            کتاب را سال گذشته خواندم.
به گمانم زمستان بود.
نویسنده تسلط خوبی بر محتوا و فرم داشته.
سیر داستان خوب است.
شعار کم است.
مبدا و منتها ملموس اند.
اما در داستان مذهبی آنقدر انتظارات منِ طلبه بالاست که نمیتوانم بگویم شگفت انگیز است.
هنوز خیلی خیلی خیلی بهتر از اینها باید نوشته شود.
خواندنش را به همگان توصیه میکنم.
          

            دوران دبیرستان خواندمش.
مثل دیگر کتابهایش - بالاخص ۱۹۸۴ - افراطی است.
متهم نمی کنم ؛ اما گو اینکه پول به او داده اند و گفته اند هر طور دستت می رسد مارکسیست - که اندیشه ای است کج و باری است که به منزل نمی رسد - و حکومت مارکسیستی را بزن.
انکار نمی کنم حسب معلومات و مشاهداتم حد بسیار رقیق شده ای از آن رنج ها در ملل مارکسیستی بوده و هست - که برای ملموس شدنش فیلم «so long my son» را توصیه میکنم - اما این حدش بسیار اغراق شده و غیر واقعی است.
قلم ظریف است ، هنرمندانه است ، داستان ساختار دارد ، زنده است ، مبدا و منتها دارد و از خواندنش خسته نمی شوید.
اگر میخواهید داستان نویس شوید توصیه میکنم بخوانید.
          

            سالها پیش - همان روزهای اولِ نشر - در صفحه کوچک تلفن همراه این اثر بزرگ را خواندم.
فضاسازی کتاب عالی است ، آنقدر که از آن روز تاکنون «بندرعباس» به شهر مورد علاقه ام تبدیل شده.
قلم با قطع نظر از برخی کش آمدگی ها روان و شیرین است.
گاه شعاری می شود اما زود رنگ خود را پیدا می کند.
نمی توانم بگویم از کتابهایی است که می شود دو بار خواند اما حتما ارزش یکبار خواندن را دارد.