یادداشت‌های ریحانه کلاته (9)

          وَ قَالَ (علیه السلام): قَدْ بُصِّرْتُمْ إِنْ أَبْصَرْتُمْ، وَ قَدْ هُدِيتُمْ إِنِ اهْتَدَيْتُمْ، وَ أُسْمِعْتُمْ إِنِ اسْتَمَعْتُم.

 درود خدا بر او باد فرمود : اگر چشم بینا داشته باشید،حقیقت را نشان‌تان داده‌اند.اگر هدایت می‌طلبید،شما را هدایت کرده‌اند.اگر گوش شنوا دارید،حق را به گوش‌تان خوانده‌اند.
--------
سیزدهم آذر . نجف اشرف
        

          مشروطه ی ایرانی بیرون آمدن از باتلاق سیستم محاسباتی برخی اذهان است که تنها محتوایی را می پذیرد که سازگار با منطق و علایق خودش است‌.الگوریتمی که مانع از تفکر من باب عقاید معارض است.
تحلیل و قضاوت آجودانی متفاوت از برخی مسائلی است که تا به حال شنیده‌ایم.این است که آن سیستم محاسباتی بر پایه ی نظرات قبلی را بهم می‌زند و صبر و تأمل بیشتر در ارتباط با شخصیت های تاریخی را می طلبد.
در دید نویسنده،عصاره‌ ی نهایی تقابل(گاهی هم جدایی)دولت و حکومت،تنها یک مفهوم و یک علت دارد: دین و روحانیت 
البته که آجودانی برای به بار نشستن این عقیده در ذهن مخاطب از هیچ مثالی دریغ نکرده و دستی بر خیلی از منابع کشیده.
بر رد این سخن آیا کافی نیست گوشه ای از دلایل نهضت های مردمی به رهبری روحانیون در دوران قاجار را بررسی کرد؟
در بخشی از نقد های وارده بر این کتاب آمده است:(اگر فرض را بر این بگذاریم که در زمان قاجار،پادشاهانی عادل،مردم دار و محافظ استقلال سیاسی،اقتصادی و همچنین مرز های جغرافیایی بر تخت سلطنت نشسته بودند،آیا حرکت های ضد حکومتی از سوی روحانیون صورت می‌گرفت؟) این را هم در نظر بگیرید که قضاوتی این چنین نیازمند درک درست شرایط معیشتی مردم است که مطلقا اشاره ای به آن نمی‌شود.
- به عنوان اولین منبع برای مطالعه ی تاریخ مشروطه مناسب نبود.شخصی که اولین مواجهه را با بخشی از تاریخ دارد،انتظار روایتِ وقایع را دارد نه تحلیل.تحلیل،نتیجه بیشتری در پی دارد و ذهنیت و مسئله ایجاد می کند. آجودانی نه به روایت مشروطه بلکه به تحلیل بخش هایی از آن می پردازد که آن هم در بعضی نمونه ها کامل نیست.
فکر می‌کنم بخش هایی هست که شما نمی گویید و همین است که از علت ها باز می مانید.
- در بخش دوم کتاب[از دفتر روشنفکری]،سخن از  شخصیت های روشنفکرِ هم عصر مشروطه است که سهم قابل توجهی متوجه میرزا ملکم خان ناظم الدوله است.سخن کوتاه کنم،شکایت نامه آجودانی از روشنفکران تمامی ندارد.
آنچه در نهایت نیت است که البته با دیدِ(دین باید به طور کامل از سیاست جدا شود)سازگار است،تلاش نهایی آجودانی است.تلاشی که خواننده را شاید قرار است به این نقطه بکشاند: ( ملت ما تاوان چنین تناقضی را که میراث روشنفکری ایران،چه مذهبی و چه غیر مذهبی بود با استقرار حکومت جمهوری اسلامی پرداخت.) قریب به اتفاق یکی از انگیزه های آجودانی از تحلیل مشروطه و جملات پر اهانت به روشنفکران [که جز آخوندزاده به هیچکدامشان رحم نمی کند]و روحانیون همین بوده باشد.که در نهایت به همین عصر برسیم و همان عوامل را سد راه ترقی فعلی ببینیم.
مطالب زیاد بود،همین ها به ذهنم رسید.
از محتوا که بگذریم به انصاف خدمتتان عارضم ارجاعات ،تبدیل نوع نگاه به نوشتار و فرم کلی کتاب خواندنی بود.ادبیات آجودانی و حتی تقدم و تأخر مطالب هنرمندانه روایت شده بود.بسیار آموختم.از محتوا و غیر محتوا.
        

          سندی شیوا بر برهه ای از تاریخ اسپانیا [یوسا]




دیار اجدادی در محکومیت رنج هایی نوشته شده است که برخی بر برخی دیگر تحمیل می کنند.در محکومیت فراموشی و نسیان است تا کسی نتواند تاریخ را در خدمت پروژه ها و اهداف تمامیت خواهانه خودش تحریف کند.[آرامبورو]
دیار اجدادی به دل حادثه ها می برد.رازها کشف می کند.صدای آرزو ها و ناکامی ها می شود و حسرت را روایت می کند.

تروریسم به مکتبی گفته می‌شود که اساس روش تحمیل عقاید به دیگران را صرفاً ترور، جنگ، نسل‌کشی، شکنجه،کودتا و .. می داند.
و  سرزمینی در مرز مشترک فرانسه و اسپانیا سال هاست داعیه جدایی و تبدیل شدن به کشوری مستقل را دارد.گروه تروریستی اتا [ETA]با تفکرات مارکسیستی اهداف خود را یک به یک نشان می کند.

دو خانواده که سابقا با یکدیگر دوستی عمیقی داشتند،حال رو به رو هم ایستاده اند.پدر یک خانواده کشته شده و  پسر خانواده ی دیگر در این ترور حضور داشته است.زاویه ی دید مدام در حال تغییر است.صحنه ها عوض می شوند و نویسنده معتقد است هر کجا که شخصیتی حرفی برای گفتن داشته باشد باید فصلی به حرف هایش اضافه شود.

علیرضا شفیعی نسب در صفحات ابتدایی اثر امیدوار است که ترجمه به دل کتاب دوستان کشورمان بنشیند.حق این اثر را تنها ترجمه ای به درخشانی ترجمه ایشان ادا می کرد.

( ارزشش را داشت؟و تنها پاسخت سکوت این دیوارهاست و چهره ات که هر روز در آینه پیرتر و پیرتر می شود و پنجره هایی که با نماد های کوچکی از آسمان به یادت می آورد که آن بیرون،زندگی جاری است،اما فقط برای دیگران.)
______________________________________________
 سریال پاتریا در هشت قسمت به کارگردانی آیتون گابیلوندو اثر کشور اسپانیا است.این سریال که در سال ۲۰۲۰ پخش شد بر اساس این رمان ساخته شده است. 
        

          شاید برای شما هم اتفاق بیفتد.



وقتی از تاریخ صحبت می کنیم٬ باید بدانیم که همه رویداد ها در تاریخ ارزشمند نیستند.تاریخ در حکم ریشه تحولات است و جریانات سیاسی_اجتماعی به مثابه بدنه و برگ های آن.
درباره ی درخت و نهالی که ریشه ندارد٬بحثی نمی کنیم چرا که هر لحظه ممکن است خشک شود. 
بحث این است که این ریشه چقدر عمیق است و تا کجا ادامه دارد... . 
___________
۰) اعتراف نامه 
۱)طبقه بندی فصول 
۲)نگرش کلی کتاب 
۳)آنچه تماشا شد 

۰) اعتراف نامه : 
اعتراف می کنم تاریخ خوانی از آنچه فکر می کردم صعب تر بود.
جدای از ازدیاد نام ها و وقایع آنچه ذهن درگیر می کند و توان می فرساید [مسئله زایی] است.
 در ذهنم نوشته اند روشنفکر و  در شیار به شیار مغزم علامت سوال کاشته اند.
 انگار تاریخ را نمی توان خواند و جمع کرد.
می خوانی و بسط می یابد.
 می خوانی و سؤال می تراشد.

۱) طبقه بندی فصول :در بخش نظرات یادداشت شده 

۲)نگرش کلی کتاب :
پهلوی :
از آفت های تاریخ نگاری٬ تمایلات فردی مورخ در ذکر و تحلیل رخدادها است. تحلیل و موضع گیری را به عهده مخاطب بگذارید.همین.

قاجار : نگرش؟ کاملا تحلیلی. در شناخت علل وقوع حوادث تاریخی٬ترتیب وقایع و در انتها دید نقادانه به برخی اشخاص سیاسی و فرهنگی 

زند و افشار: تا حدودی نقلی
مشخص است. یک سری اتفاق ها افتاده.نویسنده شرح می دهد و رد می شود.تقریبا در حد ذکر وقایع و نه حتی با تکیه بر جزئیات زیاد.

صفویه : از ظهور تا سقوط٬ هر چند بسیاری تاریخ معاصر را از صفویه شروع نمی کنند اما سیر تحولات این دوره در حوزه های مختلف قابل دفاع است.نویسنده هم خوب تشخیص داده و هم خوب القا کرده.

۳) آنچه تماشا شد 
_مستند تکیه گاه
بررسی امتیازات رویتر٬تالبوت٬دارسی و قرارداد ۱۹۱۹

_ مستند مشروعه بر دار 
بررسی نقش عالم گرانقدر٬ شیخ فضل الله نوری رحمته الله علیه در برقراری مشروطه مشروعه

_مجموعه مستند در برابر طوفان [ده قسمت]
هر قسمت ٬ موضوعاتی متفاوت از حکومت پهلوی.
        

          برای ما.
مایی که برای هوشنگ مرادی کرمانی غریبه نیستیم.


 در قلم ش جسارت ریخته اند.
 از شرح آنچه از سر گذرانده ابایی ندارد.
ابا ندارد از اینکه بگوید پسر کاظم دیوانه خطاب می شده.
خانه را به آتش کشیده.
 ساعت ها و ساعت ها به تماشای ابرها می نشسته.

شما که غریبه نیستید خاطرات هوشنگ مرادی کرمانی از سیرچ٬کرمان و تهران است.حس و حال بعد از پایان کتاب به مانند پایان یک سریال است که میتوان دلتنگ شخصیت ها شد.

«مادر اتابکی هر روز می رفت به رختشویی خانه این و آن.یک ساعت از غروب رفته می آمد و میوه و خوراک هایی که از گلویش پایین نرفته بود را زورتپان می کرد تو حلق و خیک بچه ی بی پدرش.اتابکی پدرمرده هر چه می گفت که سیر شدم مادر نازنین اش ول کن نبود. می ترسید بچه ها به خوراکی ها و چیزمیزهایش دست درازی کنند.من که مادر نداشتم.نمی دانستم (مادر مهربان) چه مزه ای دارد.نمی دانستم خوشحال باشم یا بدحال.»

 هوشنگ مرادی کرمانی در کتاب باز :https://tvnasim.ir/program/113060 

        

          پیشتر به او گفته بودم علی صفایی حائری تنها خوب انشا مینویسد. کلمه باز قهاری است به مثابه ح.ع.  آن روز جز (رشد) حائری چیزی نخوانده بودم.

بعد سال ها زیست و شیمی خواندن و حفظ کردن فرمول ها و نکته های  کنکوری نه فلسفه کلام حائری درک میشد نه ذهن حفظ کن من حاضر به تفکر بود.
حائری خوانی نظارت می خواست.
تفکر پیوسته می خواست.
متن به متن و کتاب به کتاب پیش رفتن می طلبید.
من هم یک کلمه بودم (و شاید همچنان باشم)،فاقد.

گمان میکنم امروز تعاملات برقرار شده اندکی از دایره امن بیرونم کشیده .به نظرات مخالف بیشتر فکرمیکنم.
 برخلاف گذشته دوست دارم با حائری  همراه شوم.
خط مشی او در این چند کتابی که خوانده م ثابت است و همسو. بنابراین میتواند الگوی مناسبی باشد. 


        

          اعتقاد هم مثل عشق دردسر ها دارد.
شاید که جنس عشق و اعتقاد یکی باشد و ما نمیدانیم.

_به وقتِ پایان