بریده‌های کتاب آزادی معنوی

در اخبار و احادیث وارد شده است که در روز قیامت،گذشته ی انسان و زمان گذشته ی انسان را به او ارائه می دهند و انسان ها چیزهای مختلف می بینند؛وقتی نگاه می کنند یک موجودی را می بینند که قطعاتی از آن سیاه و تیره است و قطعاتی از آن سفید و درخشان،به اختلاف.یک نفر می بیند بیشتر این قطعات تیره است،دیگری می بیند بیشترش سفید و برّاق است.یکی ممکن است در تمام این ها چند نقطه ی سیاه ببیند،همه را سفید ببیند ،و دیگری برعکس چند نقطه ی سفید ببیند و همه را سیاه ببیند.تعجب می کند :این چیست که به او ارائه داده اند؟! می گویند این زمان توست،این عمر توست.آن ساعاتی که این زمان را،روشن و نورانی نگه داشته ای،آن ساعاتی که پرواز داشته ای،شوری داشته ای ،عشقی داشته ای،دلت به یاد خدا زنده بوده است،آن ساعات همان ساعات درخشان نورانی است.آن ساعاتی که در آن خدمتی کرده ای ،کار مفیدی انجام داده ای،ساعات نورانی توست.اما آن ساعاتی که در آن غافل بوده ای،غرق در شهوات بوده ای،بر خلاف رضای خدا قدم برداشته ای ،آن ها دوران تیرگی و تاریکی عمر توست.این زمان توست،این عمر توست.

ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن می گوید: هیچ دینی به اندازه‌ی اسلام پیروان خود را به قوت و نیرومندی دعوت نکرده است.

در اخلاق یک مسئله‌ وجود دارد که اسّ اساس همه مسائل اخلاقی است و آن رهایی از خودی و رها کردن و ترک «منیت» است.

امیرالمومنین:پسر جانم! روح خودت را گرامی بدار، بزرگوار بدار، برتر بدار از هر کار پستی. در مقابل هر پستی فکر کن که روح من بالاتر از این است که به این پستی آلوده بشود.

اسلام، مسلمان سست را نمی‏پذیرد: وَلا تَهِنوا وَلا تَحْزَنوا وَ انْتُمُ الْاعْلَوْنَ انْ کنْتُمْ مُؤْمِنینَ‏ [3]. سستی در دین اسلام نیست. ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن می‌گوید: هیچ دینی به اندازه اسلام پیروان خود را به قوّت و نیرومندی دعوت نکرده است. استاد مطهری، آزادی معنوی، ص83

حس منفعت‌طلبی بشر امروز چطور؟ هست یا نیست؟ بله هست، آن که فرقی نکرده است. دهان بشرِ امروز برای بلعیدن، اگر بیشتر از دهان بشر دیروز باز نباشد کمتر باز نیست.

امروز مسئله جبر محیط برای بسیاری از مردم یک عذر شده است. از فردی می‌پرسند: آقا تو چرا اینجور هستی؟ یا خانم! تو چرا لخت بیرون می‌آیی؟ می‌گوید: دیگر محیط است، محیط اینچنین اقتضا می‌کند. به آن دیگری می‌گویند: تو چرا در مجالسی که شرکت در آن مجالس حرام است شرکت می‌کنی؟ نشستن بر سر سفره‌ای که در آن شراب نوشیده بشود، ولو برای خوردن نان حلال، حرام است، چرا در چنین مجلسی شرکت می‌کنی؟ می‌گوید: اوضاع و شرایط اینجا اینچنین اقتضا می‌کند. چه کنیم، محیط فاسد است. چرا بچه‌هایت می‌روند فلیم‌های خطرناک می‌بینند؟ می‌گوید: خوب دیگر، محیط است، مگر می‌شود جلویش را گرفت؟! چرا به مسجد نمی‌روند؟ محیط فاسد است! مسئله جبر محیط برای عده‌ای یک عذر شده است. از نظر اسلام این عذر به هیچ‌وجه مسموع نیست‌. محیط فاسد است، محیط اجازه نمی‌داد، در این محیط بهتر از این نمی‌شد عمل کرد، از نظر اسلام عذر غیر مسموع است. یعنی ما در درجه اول وظیفه داریم محیط خودمان را برای یک زندگی اسلامی مساعد کنیم ولی اگر محیط که در آن هستیم به شکلی است که ما قادر نیستیم آن را به شکل یک محيط اسلامی و جو خودمان را به شکل یک جو اسلامی دربیاوریم، و احساس کنیم که در این جو و محیط، ایمان خودمان، ایمان زنمان، ایمان بچه‌هایمان، ایمان نسل آینده‌مان از بین می‌رود، اسلام می‌گوید محیط را رها کن. رها کردن محیط هم لزومی ندارد که معنایش این باشد که انسان شهری را رها کند و به شهر دیگر برود و یل کشوری را رها کند به کشور دیگر برود، بلکه در مورد محله‌ها هم صدق می‌کند.

بندگی خدا همیشه مساوی است با آزادشدن از غیر خدا؛ چون ادراک عظمت الهی همیشه ملازم است با ادراک حقارت غیر خدا، و وقتی انسان غیر خدا را هرچه بود حقیر و کوچک دید، محال است حقیر را از آن جهت که حقیر است بندگی کند.حقیر را انسان به غلط عظیم می‌بیند که بندگی می‌کند.

امیرالمومنین: از آن کسان مباش که امید به آخرت دارد اما می‌خواهد بدون عمل به‏ آخرت برسد. ای مرد! از آن کسان مباش که احساس نیاز به توبه را در وجود خود دارند اما همیشه می‌گویند دیر نمی‌شود، وقت باقی است.

مردانی که معامله، خرید و فروش، تجارت، آنها را از یاد خدا هرگز باز نمی‌دارد. نمی‌گوید مردانی که تجارت نمی‌کنند. اسلام نیامده است که به مردم بگوید معامله نکنید، تجارت نکنید؛ برعکس تشویق کرده است که کار کنید، کسب کنید، معامله کنید، تجارت کنید. می‌فرماید مردانی که خرید و فروش می‌کنند، تجارت می‌کنند، کسب می‌کنند، مشاغل زندگی دارند ولی در حالی که همه اینها را دارند، آنی هم از خدا غافل نیستند.

آخر این چهار روز دنیا چقدر برای انسان ارزش دارد که انسان خود را تا ابد به عذاب الهی گرفتار کند؟! به خدا قسم راست است، به اصطلاح مو لای درزش نمی‌رود. آخر پرده دری تا کی؟ علیه خدا قیام کردن تا کی؟ استاد مطهری، آزادی معنوی، ص138

انسان بسیاری ممیزات و مشخصات و کمالات و استعدادهای عالی دارد که هیچ کدام از آنها در حیوانات وجود ندارد؛ یکی از این استعدادهای عالی در انسان، همین مسئله‌ توبه است استاد مطهری، آزادی معنوی، ص112

نماز بدون حضور قلب قبول نیست؛ صحیح است، یعنی به تو نمی‌گویند چرا نماز نخواندی، اما قبول نیست یعنی تو را به جایی نمی‌برد، خاصیتی برای تو ندارد. تا گفتیم الله اکبر، اگر فرض کنید مغازه‌دار هستیم مثل این است که قفل در مغازه‌مان را باز کردیم، حمد و سورا را می‌خوانیم اما دلمان در مغازه است، دلمان در اداره است، دلمان در فلان ملک‌مان است، دلمان دنبال فلان شهوت است، یک وقت متوجه می‌شویم که گفتیم السلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته. از بس هم زیاد نماز خوانده‌این قهراً عادت شده است، اشتباه نمی‌کنیم، به طور خودکار از الله اکبر تا السلام علیکم می‌رویم و تمام می‌کنیم بدون این که هیچ بفهمیم.

اگر حبّ علی‌بن ابی‌طالب تو را به عمل کشاند، بدان حبّ تو صادق و راستین است. اگر گریه بر حسین بن علی تو را به سوی عمل کشاند، بدان که تو بر حسین بن علی گریه کرده‌ای و گریه تو راستین است. اگر نه، فریب شیطان است.