بریده‌های کتاب انسان خردمند: تاریخ مختصر بشر

"تاریخ هیچگاه با آهستگی به مردم هشدار نمی‌دهد. همیشه ناگهانی می‌آید، مثل دزدی در شب. یک روز همه چیز عادی است، فردا همه چیز فرو می‌ریزد. کسی که در سال ۱۹۱۳ به دنیا آمده بود، فقط یک تابستانِ آرام را تجربه کرد، پیش از آنکه طوفان جنگ جهانی اول همه چیز را در هم بکوبد."

کسی که می کوشد علیه منطق آهنین طبیعت بجنگد علیه اصولی می جنگد که باید، بابت زندگی اش در مقام انسان، سپاسگزارشان باشد. جنگیدن علیه طبیعت به معنی تحقق بخشیدن به تباهی خود است

عجیب این است که برتری ژنتیکی از نظر مقاومت بدنی به فرودستی اجتماعی تبدیل شد. دقیقاً به این دلیل که آفریقایی‌ها با آب و هوای استوایی سازگارتر از اروپایی‌ها بودند، به برده‌های اربابان اروپایی تبدیل شدند. در نتیجه، این عوامل تعیین‌کننده جوامع جدید و رو به رشد آمریکا به دو کاست تقسیم شدند: اروپایی‌های سفیدپوست حاکم و آفریقایی‌های سیاه‌پوست تحت انقیاد.

کسی مایل نیست بگوید که فقط به این دلیل که مصلحت اقتصادی ایجاب می‌کند، برده‌های متعلق به فلان اصل و نژاد را نگه می‌دارد. اروپایی‌های سفیدپوست آمریکا نیز، همچون فاتحان آریایی هند، می‌خواستند نه تنها از نظر اقتصادی خود را موفق نشان دهند، بلکه خود را پرهیزگار، عادل و بی‌غرض نیز معرفی کنند. افسانه‌های دینی و علمی در خدمت توجیه این تبعیض قرار گرفتند.

دانشمندان معمولاً سعی می‌کنند تحولات تاریخی را به عوامل سرد و بی‌روح اقتصادی و جمعیتی نسبت دهند. این کار با روش‌های منطقی و ریاضیاتی آنها سازگارتر است. در مورد تاریخ معاصر، محققان نمی‌توانند عوامل غیرمادی مانند ایدئولوژی و فرهنگ را نادیده بگیرند. مدارک مکتوب دست آنها را می‌بندد؛ به اندازه کافی سند، نامه و خاطرات وجود دارد که نشان می‌دهد جنگ جهانی دوم به دلیل کمبود غذا و فشار جمعیت رخ نداد. اما در مورد فرهنگ ناتوفی، اسنادی در دست نیست. بنابراین، وقتی به دوران کهن می‌پردازیم، مکتب مادی‌گرا چیرگی دارد. سخت می‌شود ثابت کرد مردمی که در جوامع بدون خط و نوشتار زندگی می‌کردند، بر پایه اعتقاد عمل می‌کردند نه ضرورت اقتصادی.

انقلاب کشاورزی اهمیت آینده را به مراتب بیشتر از آنچه بود، کرد. کشاورزان همواره می‌بایست به فکر آینده باشند و در خدمت به آن زندگی کنند. اقتصاد کشاورزی مبتنی بر چرخه فصلی تولید بود و شامل ماه‌های طولانی کاشت و سپس دوره‌های کوتاه برداشت محصول می‌شد. ممکن بود کشاورزان به دنبال برداشت محصولی پربار، شب را با نهایت جد و جهد جشن بگیرند، اما تقریباً یک هفته بعد دوباره در سپیده دم بیدار می‌شدند تا به کار طولانی روزانه در مزرعه بپردازند. اگرچه غذای کافی برای امروز، هفته بعد و حتی ماه بعد وجود داشت، آنها باید به فکر سال بعد و سال‌های بعد از آن نیز می‌بودند. نگرانی برای آینده نه تنها در چرخه فصلی تولید بلکه همچنین در سرشت اساساً ناپایدار نظام کشاورزی ریشه داشت. از آنجا که اغلب روستاها با پرورش چند نوع بسیار محدود از گیاهان و حیوانات اهلی روزگار می‌گذرانیدند، در برابر خشکسالی، سیل و بیماری‌های همه‌گیر قادر به دفاع نبودند. ناچار بودند بیش از مصرف خود تولید کنند تا ذخیره‌ای برای آینده داشته باشند.

از همان ابتدای پیدایش، کشاورزی به نگرانی اصلی برای آینده بازیگر صحنه نمایش ذهن بشر تبدیل شد. در حالی که کشاورزان برای آبیاری کشتزارهای خود به باران وابسته بودند، آغاز هر فصل بارانی به معنای آن بود که هر روز صبح به افق خیره شوند، چشمانشان را تنگ کنند و باد را بو بکشند: آیا آسمان ابری است؟ آیا باران به موقع و به اندازه کافی خواهد آمد؟ نکند طوفان همه بذرها را بشوید و با خود ببرد؟

دهقانان نگران آینده بودند، نه فقط به این خاطر که دلایل زیادی برای نگرانی داشتند، بلکه همچنین به این دلیل که می‌توانستند برای رفع این نگرانی کاری انجام دهند. آنها می‌توانستند یک دشت دیگر را تسطیح کنند، مجراهای آبیاری جدیدی حفر کنند و بذر بیشتری بکارند. کشاورز مضطرب و نگران در فصل تابستان مانند مورچه‌های دروگر پر تب و تاب و سختکوش بود و عرق می‌ریخت تا درختان زیتونی را بکارد که روغنش را فرزندان و نوه‌هایش می‌گرفتند، و خوردن غذایی را که امروز دلش برای آن غش و ضعف می‌رفت تا زمستان یا سال بعد عقب بیندازد.

صلح واقعی به معنای فقدان جنگ نیست، صلح واقعی یعنی ناپذیرفتنی بودن جنگ؛…

اکثر مردم ادعا می‌کنند که سلسله مراتب اجتماعی‌شان طبیعی و عادلانه است، اما در واقع در دیگر جوامع مبتنی بر معیارهای دروغین و مضحک است. غربیان امروزی آموخته‌اند که ایده سلسله مراتب نژادی را به سخره بگیرند. قوانینی که سیاهان را از زندگی در محلات سفیدپوست‌نشین منع می‌کند یا تحصیل سیاهان در مدارس سفیدپوستان را ممنوع می‌سازد یا از معالجه سیاهان در بیمارستان‌های سفیدپوستان جلوگیری می‌کند، آن‌ها را سخت متعجب می‌کند. اما سلسله مراتب غنی و فقیر که مقرر می‌دارد ثروتمندان در مناطق مجلل و مجزا زندگی کنند، در مدارس ویژه معتبرتر تحصیل کنند یا در واحدهای درمانی مجهزتر مداوا شوند، برای بسیاری از آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها کاملاً معقول به نظر می‌آید. با این حال، حقیقت اثبات‌شده این است که اکثر ثروتمندان به این دلیل ساده ثروتمند هستند که در خانواده‌های متمول به دنیا می‌آیند، در حالی که مردم بی‌بضاعت به همین دلیل فقیر باقی می‌مانند که در خانواده‌های فقیر متولد می‌شوند.

وعده اصلی حاکمان پیشامدرن، حفاظت از نظم سنتی یا حتی بازگشت به گذشته‌ای طلایی و از دست رفته بود. در دو قرن اخیر، وعده اصلی سیاست، تخریب دنیای قدیم و ساختن دنیایی بهتر به جای آن بوده است. حتی محافظه‌کارترین احزاب نیز قول حفظ اوضاع موجود را نمی‌دهند و همه آن‌ها وعده اصلاحات اجتماعی، اصلاحات آموزشی و اصلاحات اقتصادی را مطرح می‌کنند و اغلب این وعده‌ها را محقق می‌سازند.

مصرف گرایی میگوید برای رسیدن به شادکامی باید تا آنجا که میتوانیم کالاها و خدمات گوناگون را مصرف کنیم. اگر احساس میکنیم چیزی کم است، یا آن طور که میخواهیم نیست، احتمالا باید کالایی بخریم یا از خدماتی خاص استفاده کنیم. هر آگهی تبلیغاتی تلویزیونی افسانه کوچک دیگری است درباره رابطه زندگی بهتر با استفاده ا این یا آن کالا و خدمات

فرهنگ است که مردم را ملزم می سازد بعضی از امکانات را محقق کند و بعضی دیگر را ممنوع سازد.

برخی ادیان یکتاپرست مانند مسیحیت خدایان متعدد را با هیاهوی زیادی از در بیرون انداختند و از پنجره دوباره به داخل راه دادند. مثلا مسیحیت مجموعه‌ای از قدیسان خود را به وجود آورد که تفاوت چندانی با خدایان چندخداپرستان نداشتند. هر پادشاهی مسیحی قدیس حامی خودش را داشت که در فائق آمدن بر مشکلات و پیروزی در جنگ به آن کمک می‌کرد. شهرهای کوچک و بزرگ، مشاغل و حتی بیماری‌ها هر کدام قدیس خود را داشتند. اگر کسی سردرد داشت باید به درگاه آگاتیوس قدیس دعا می‌کرد و اگر دندان‌درد داشت گوش آپولونیای قدیس شنواتر بود. قدیسان مسیحی نه‌تنها شبیه بت‌ها و خدایان چندگانه قدیمی بودند، بلکه اغلب همان خدایان بودند در لباس و هیئتی متفاوت. در واقع بت پرستی و چندخداپرستی در یکتاپرستی امکان بقا یافتند.

بدین ترتیب پول نظامی است از اعتماد متقابل، و البته نه هر نوع نظامی از اعتماد متقابل بلکه فراگیرترین و موثرترین نظام اعتماد متقابلی که تا کنون ابداع شده

هیچ چیز ی بهتر از شعار معروف عصر جدید، استدلال های زیست شناختی را نشان نمی دهد:《خوشبختی از درون آغاز میشود.》 پول،جایگاه اجتماعی، عمل زیبایی، خانه زیبا، قدرت، نفوذ اجتماعی هیچ یک از اینها مارا به خوشبختی نمی رساند. خوشبختی پایدار تنها از سرتونین و دوپامین و اکسی توسین می آید.

راهنمای مشی و حرکت انسان خردمند، تجربیات آنی و روزمره بوده است.