بریده‌ کتاب‌های مسئولیت و سازندگی

فکر انسان همانند یک قطب‌نما می‌تواند راه را روشن و مشخص کند، به شرط این‌که یک قطب‌نما تحت تاثیر کشش‌ها و جاذبه‌ها قرار نگرفته باشد. هنگامی که یک قطب‌نما در کنار یک آهن‌ربای قوی قرار می‌گیرد و حوزه مغناطیسی آن دگرگون می‌شود، دیگر قطب شمال و جنوب را مشخص نمی‌کند و راه را نشان نمی‌دهد و انسانی که با اعتماد به این قطب‌نما حرکت می‌کند، حتما گمراه می‌شود و همان‌طور که گفتم، خطر این قطب‌نمای گرفتار از بی‌قطب‌نما بودن کمتر نیست، که زیادتر است. مسئولیت و سازندگی، صفائی حائری

کسی که می‌خواهد به مقصد برسد باید هم راه برود و هم از راه برود و در راه شروع کند؛وگرنه رفتنِ تنها،بدون نتیجه است.

آنهایی که به هدف رسیده‌اند، با آنهایی که محروم مانده‌اند تفاوتی نداشته‌اند. هر دو از تمامی امکانات بهره گرفته‌اند و تمام مسائل را در نظر داشته‌اند. آنچه مانع آنها شده از اختیارشان جدا بود. در نتیجه آنها که مانده‌اند در برابر محرومیت‌شان پاداش می‌خواهند. با این دید دیگر خیال‌های باطل ما را سست نمی‌کند، چون ما در هر مرحله بیش از توانمان تکلیف نداریم و مسئولیت نداریم. و هنگامی که با تمامی توانایی مسلح شدیم دیگر از هیچ حادثه‌ای باکی نداریم؛ چه از میان برداریمش؛ چه از میان برداردمان.

(نظم چیست؟) بعضی نظم را مراعات قراردادها حساب می‌کنند و نظم را مراعات ترتیب‌های قراردادی می‌شناسند؛در حالی که نظم،مراعات ترتیب‌های واقعی است؛و حادثه‌ها بر اساس اهمیتشان رده‌بندی می‌شوند. منظم کسی است که اهمیت‌ها را مراعات کند،هرچند قراردادهایش بشکنند. کسی که قرار گذاشته در فلان ساعت یک نفر را نجات بدهد،اگر این اقدامش صد نفر را به مرگ بدهد،آیا او می‌تواند قراردادش را دنبال کند و به وعده‌اش عمل نماید؟

بی شک آزادی و عدالت، آرمان‌های بلندی هستند ،اما مسئله این است که انسان بزرگ‌تر از این‌هاست. این‌ها به این همه استعداد نیاز نداشتند،که کندو آن همه را بدون این همه استعداد دارد.

مشورت چشم خود را کور کردن نیست؛ بلکه از چراغ های دیگر بهره گرفتن است.

تکامل بارور شدن و شکوفا شدن استعدادهاست؛ مثل اینکه دست، قوی‌تر شود و فکر ،سریع‌تر و عقل، دقیق‌تر و روح گسترده‌تر .ولی رشد این است که به این دست و عقل و روح متکامل جهت بدهد و از آنها بهره بگیرد.

صنعت و تکنیک پیشرفته در جامعه ای که فقر تربیتی دارد جز به انهدام و نابودی آنان کمک نمی کند و همانند تیغ تیزی است که در دست کودکی باشد. هرچه تیغ تیزتر باشد دست کودک زودتر جدا شده و جانش بیشتر در خطر افتاده است.

شناخت و ادراک مجرد، عقیم است و باری نمی‌آورد. اما شناخت خوبی و یا بدی زاینده است و عشق و ترس و نفرت را به دنبال می‌کشد و احساس ها را می‌جنباند. و همین است که ما در بینش اسلامی و جهان‌بینی اسلام و در معارف اصیل، فقط به شناخت این که خدایی هست و یا انسانی هست و یا جهانی هست قانع نیستیم. شناخت مجرد و کلی از این که خدایی هست، در ما احساسی نمی‌آورد، و جز در مغز ما جایی ندارد. اما شناخت بی‌تفاوتی او و اینکه خلق را آفرید و پشیمان شد و رهایشان کرد و فقط گاه‌گاهی برایشان کسانی فرستاد که بدی نکنند، این شناخت در ما بی‌تفاوتی و ولنگاری می‌آفریند. و شناخت ستمگری و سنگدلی و خودخواهی او و این که در آن بالا نشسته و همین که کسی بخواهد سری بجنباند، گوشش را می‌گیرد و به آتش می‌اندازد و او را با زنجیر های دراز و سنگین می‌بندد، این شناخت در ما عصیان و سرکشی به وجود می‌آورد و حتی انقلابی در جهنم می‌آفریند. درحالی که شناخت زیبایی و عظمت و شکوه و محبت و بخشش و رفاقت او که از من به من نزدیک‌تر و از من به من آگاه‌تر و از من به من مهربان‌تر است، در من عشق و فنا و توحید می‌آفریند و مرا از غیر او می‌گسلد، همان طور که بلال ها را از همه گسست و مجاهد ها را حتی از خویشتن جدا کرد؛ که آن ها می‌دیدند آخر بی او، با خود، چه می‌توانند بکنند؟ آن‌ها می‌یافتند که بی او، با خودشان نیستند. اما با او، بی‌خودشان زنده‌اند و ادامه دارند؛

مربی خوب مربی خوب ان نیست که خود به جای افرادش میبیند و تصمیم میگرد و از دیده ها و تصمیماتش برای ان ها سخن می گوید بلکه کسی است که افراد را در جریان نیاز ها می گذارد و ان ها را ازاد می کند و اموزش می دهد که خود ببیند و حرکت کنند و سپس در سر بزنگاه ها و در کنار حادثه ها تذکر می دهد و یاداوری می نماید که بیابند و پیش بتازند

کسی که می‌خواهد به مقصد برسد باید هم راه برود و هم از راه برود و در راه شروع کند؛ وگرنه رفتنِ تنها، بدون نتیجه است.

جهان بینی؛ یعنی بینش انسان و نگرش او به هستی. ما با تفکرها و شناخت استعدادها و سرمایه‌ها و شناخت مقدار آنها و شناخت خلقت و آفرینش خود به شناخت هستی و نقش خود در هستی پی می‌بریم.

بی‌شک آزادی و عدالت، آرمان‌های بلندی هستند؛ اما مسأله این است که انسان بزرگ‌تر از این‌هاست. این‌ها به این همه استعداد نیاز نداشتند، که کندو آن همه را بدون این همه استعداد دارد. انسان پاهای بزرگ‌تری دارد و در نتیجه هنگامی که به این همه رسید، تازه به بن‌بست می‌رسد و به فاجعه و عصیان. تازه می‌بیند که باز هم باخته است. انسان بالاتر از عدالت را - ایثار - و بیشتر از رفاه را - تکامل - و بهتر از تکامل را - رشد - می‌تواند بدست بیاورد؛ چون او می‌تواند به استعدادهای تکامل‌یافته خود جهت بدهد و آن‌ها را در راهی، نه بن‌بست رسیده و در صراطی نه بسته، به جریان بیندازد.

هنگامی که عشقی بزرگ‌تر دل را بگیرد عشق‌های کوچک‌تر نردبان آن خواهند بود.