بریده‌های کتاب کاندید یا خوش باوری

صدبار خواستم خودکشی کنم، اما همچنان دل‌بسته‌ی زندگی بودم. این ضعف مسخره شاید یکی از بدشگون‌ترین تمایلات ما باشد؛ چون چیزی ابلهانه‌تر از این نیست که بخواهیم باری را به دوش بکشیم که همواره می‌خواهیم به زمین بیفکنیم؛ مگر می‌شود از خود نفرت داشت و دل‌بسته‌ی خود بود، به عبارتی، ماری را نوازش کرد که ما را می‌بلعد تا برسد به قلبمان و آن را بخورد؟

دشمنان خواستند با قحطی بر ما دست یابند. بیست سرباز ترک سوگند خورده بودند که هرگز تسلیم نشوند.از فرط گرسنگی دو خواجه‌مان را خوردند تا سوگند خود را زیر پا نگذارند. پس از چند روز تصمیم گرفتند زنان را نیز بخورند. روحانی گفت از هریک از این زنان تنها یک سمت کپلشان را ببرید و با آن غذایی بسیار لذیذ بپزید.

عده ای داشتند آب دیگی عظیم را جوش می‌آوردند؛ عده‌ای دیگر سیخ آماده می‌کردند و همگی فریاد می‌کشیدند:"او یسوعی است، او یسوعی است!انتقاممان را میگیریم و دلی از عزا در می‌آوریم؛ بیایید یسوعی بخوریم،بیایید یسوعی بخوریم."

سربازان بلغار پس از آن که بارها و بارها به او تعرض کردند، شکمش را دریدند؛ سر جناب بارون که می‌خواست از دخترش دفاع کند، خرد کردند؛ خانم بارونس تکه تکه شد.

در محضر قانون از او سوال کردند آیا ترجیح می‌دهد سی و شش بار از تمام اعضای هنگ دو هزار نفره چوب بخورد یا یک باره دوازده گلوله‌ی سربی به مغزش شلیک شود. هرچه گفت که آدمی مختار و آزاد است و او نه این را می‌خواهد و نه آن را، به ناچار می‌بایست یکی را برمی‌گزید؛ به نام این موهبت الهی که آزادی نام دارد، تصمیم گرفت سی‌وشش ترکه نوش جان کند.چهار هزار بار به او چوب زدند. وقتی می‌خواستند دور سوم را آغاز کنند، کاندید که دیگر به تنگ آمده بود گفت مرحمت نموده و سرش را متلاشی کنند.

مگر می‌شود از خود نفرت داشت و دل‌بسته‌ی خودبود، به عبارتی، ماری را نوازش کرد که مارا می‌بلعد تا برسد به قلبمان و آن را بخورد؟

پس از زمین لرزه ای که سه‌چهارم لیسبون را از بین برده بود، فرزانگان کشور برای ممانعت از نابودی کامل این خطه، راهی موثرتر از این نیافته بودند که برای مردم مراسم زیبای مرتدسوزانی برگزار کنند؛ دانشگاه کویمبرا به این نتیجه رسیده بود که منظره‌ی سوزاندن چند فرد با آتش ملایم طی مراسمی باشکوه، شگردی مطمئن برای جلوگیری از زمین‌لرزه است.

کاندید گفت :«پس این دنیا به چه منظوری ساخته شده است »؟مارتین پاسخ داده: «به منظور این که لج ما را در آورد.»

حالا که می‌بینم محکومم به اینکه تا آخر عمر هرگز به کونه‌گند زیبارو نظر نیفکنم، چطور انتظار داری ژامبون بخورم؟ تداوم روزهای فلاکت‌بار عمرم، وقتی مجبورم آن‌ها را به دور از محبوب،در حسرت و نومیدی سر کنم، چه حاصلی دارد؟

- آقا ، به من بگویید در فرانسه سالانه چند نمایش اجرا می شود؟ - پنج یا شش هزار. - خیلیه ، چندتاشون بد نیستند؟ - پانزده یا شانزده. - خیلیه.

-شما راهبانی ندارید که درس بدهند، بحث و مناظره کنند، فرمان برانند، دسیسه بچینند و مردمی را که با آن‌ها هم‌عقیده نیستند بسوزانند؟ پیرمرد گفت: مگر دیوانه ایم؟ ما همه اینجا هم رأی و هم عقیده ایم و منظور شما را درباره‌ی راهبانی که می‌گویید نمی‌فهمیم.

کاندید گفت: پس این دنیا به چه منظور ساخته شده است؟ مارتن پاسخ داد: برای اینکه لج ما را در بیاورد.

همسر فرد سخنران که سرش را از پنجره بیرون آورده و دیده بود مردی آنجاست که تردید دارد پاپ دجال باشد، رویش سطلی پر از...پاشید. آه خدایا! شور مذهبی در زنان تا کجا پیش می‌رود!

کاکامبو: غم‌انگیزتر از همه این است که کونه‌گند زیبایی‌اش را از دست داده و به شدت زشت شده است. کاندید گفت: آه! خواه زشت باشد خواه زیبا، من مردی درستکارم و وظیفه ی من این است که همیشه او را دوست بدارم.

«خوش‌باوری چیست؟» کاندید گفت: «دریغا! خوش‌باوری یعنی جنون اصرار بر اینکه همه چیز خوب است، آن هم وقتی که اوضاع خراب است.»

وقتی در یک دنیا به خواسته‌تان نمی‌رسید، در دنیایی دیگر آن را به دست خواهید آورد.

مارتن نتیجه گرفت که آدمی برای این به دنیا آمده است تا در تشنجات تشویش یا رخوت، ملال روزگار بگذراند. کاندید قبول نداشت اما چیزی هم نمی‌گفت. پانگلس اعتراف کرد که همیشه رنج و سختی کشیده است؛ اما چون یکبار گفته که همه چیز خوب پیش می‌رود، همیشه بر سر این حرف می‌ماند، اما به آن ایمان ندارد.

کاندید گفت: حقیقت دارد که مردم همیشه در پاریس خندان‌اند؟ کشیش گفت: بله، اما از روی دلخوری و عصبانیت؛ چون مردم با قهقهه های بلند از همه چیز می‌نالند؛ اینجا حتی نفرت‌انگیزترین کارها را با خنده انجام می‌دهند.

وقتی در کارخانه‌ی نیشکر کار می‌کنیم و انگشتمان زیر چرخ آسیاب میرود، دستمان را قطع میکنند؛ وقتی می‌خواهیم فرار کنیم، پایمان را می‌بُرند؛ من در هر دو وضعیت قرار گرفته ام.