در آدمی حسی هست که گاهی به خیال خود می‌خواهد در برابر امور دینی زیاد خضوع کند، آنوقت به صورتی خضوع می‌کند که برخلاف اجازه خود دین است یعنی چراغ عقل را دور می‌اندازد و در نتیجه راه دین را هم گم می‌کند. از رسول اکرم روایت شده: قَصَمَ ظَهْری رَجُلانِ: جاهِلٌ مُتَنَسِّک وَ عالِمٌ مُتَهَتِّک. یا: قَطَعَ ظَهْری اِثْنانِ: جاهِلٌ مُتَنَسِّک وَ عالِمٌ مُتَهَتِّک«1» دو نفر پشت مرا و پشت دین مرا شکستند: نادان متعصب و زاهد، و دیگر عالم لاابالی. استاد مطهری، بیست گفتار، ص42

علی می‌فرمود نگویید : اَللّهُمَّ اِنّی اَعوذُ بِک مِنَ الْفِتْنَةِ خدایا به تو از فتنه‌ها و مایه گرفتاریها پناه می‌برم، زیرا هیچ کس نیست که با گرفتاریها مواجه نباشد؛ بگویید: اَللّهُمَّ اِنّی اَعوذُ بِک مِنْ مُضِلّاتِ الْفِتَنِ«1» خدایا از فتنه‌های گمراهکننده، از جنبه‌های گمراهکننده‌ی فتنه‌ها به تو پناه می‌برم. استاد مطهری، بیست گفتار، ص150

بشر گاهی مرض تصدیق پیدا می‌کند، در مواردی که خدا دستوری نداده و مردم را روی مصالح و حکمی آزاد گذاشته می‌خواهد از پیش خود دستوری وضع کند و به خدا نسبت دهد، و یا گاهی کارهای زشتی که فقط موافق شهوات اوست و میل دارد آن کارها را انجام دهد، می‌آید دستورهایی از پیش خود وضع می‌کند و آنگاه می‌گوید خدا این طور دستور داده.

اِنَّ اللهَ اِذا اَحَبَّ عَبْدآ غَتَّهُ بِالْبَلاءِ غَتّآ. «غت» به معنی غمس و فرو بردن در آب است. یعنی خداوند وقتی که کسی را دوست بدارد او را در شداید فرو می‌برد، به میان شداید می‌اندازد، چرا؟ برای اینکه راه بیرون شدن از شداید و راه شناوری در دریای گرفتاری را یاد بگیرد. استاد مطهری، بیست گفتار، ص150