یادداشت‌های نفیسه سادات موسوی (107)

          جعبه مقوایی مجموعه ۶ تا داستان کوتاه جنایی از سر آرتور کانن دویل با هنرنمایی شرلوک‌ هلمزه. داستان‌هایی که مثل بقیه ۵۶ تا داستان کوتاهش کم‌لذت و رو اعصابن. چرا؟ چون برعکس کتابای آگاتا کریستی (ینی خانم مارپل‌ها و پوآروها)، کتابای این نویسنده این‌جوریه که معماها با دیتاهای کاملا فرامتن حل میشه و نتیجه‌گیری‌ها و استدلال‌ها بر اساس چیز‌هاییه که اصلا نویسنده اونا رو توی داستان نیاورده. خب پس لذت همراهی مخاطب چی میشه؟! هیچ😐

پس چرا ما شرلوک‌هلمز رو دوست‌داریم؟ به خاطر داستان‌های جنایی بلند کانن‌دویل، مثل اتود در قرمز لاکی و درنده باسکرویل و نشانه‌ی چهار و اینها. و البته بخاطر سریال بسیار جذاب و خوش‌ساخت شرلوک‌هلمز بی‌بی‌سی.

از نظر من که این کتاب #پیشنهاد_نمیشه ولی خواستید بخونید از نشر هرمس و با ترجمه مژده دقیقی بخونید.
        

          سیزده معما یکی از کتابای عجیب آگاتا کریستیه. انگار چرک‌نویس‌هاشو که دیده نمیتونه (یا حوصله نداره) به اندازه یه کتاب بهشون شاخ و برگ بده رو جمع کرده توی این کتاب:)) 

 در قالب اینکه چندنفر دور هم جمع میشن و از اتفاقای عجیب منجر به قتلی که باهاش مواجه شدن یا شنیدن تو زندگیشون و کسی نتونسته در نهایت معما رو حل کنه حرف میزدن و طبیعتا اونی که میتونست وسط بافتنی بافتن جواب همه این معماها رو بده کسی نبود جز خانم مارپل دوست‌داشتنی. 

هرچند واقعا بعضی ماجراها بنظر می‌رسید به اندازه کتاب شدن جذابیت دارن ولی خب نویسنده با ما هم‌نظر نبود‌ه دیگه. 

خوش‌خوانم هست، دو سه ساعته میشه تمومش کرد.
        

          قتل آسان است یکی از کتاب‌های متوسط آگاتا کریستیه که تا یک‌سوم ابتداییش مخاطب کاملا گیج و گنگه. کلی اسم و کلی مرگ جلوش رژه میرن و هیچ نخ تسبیحی برای شروع سفر ذهنی به دل معماهای کتاب نداریم. اما از وقتی حدس و گمان‌های منجی داستان شروع میشه، داستان جذاب و جذاب‌تر میشه و درست وقتی با آزاد شدن یه حجم زیادی از آدرنالین، معما شروع به حل‌شدن و روشن‌شدن میکنه جلوی چشم‌مون و هی پشت هم داریم داده‌ها رو میچینیم و منطق این راه‌حل برامون روشن میشه، یهو ورق برمیگرده و میفهمیم اصلا ماجرا چیز دیگه‌ایه و هیجان واقعی اینجاست، توی ۱۰،۱۱ صفحه پایانی کتاب. 

پس چرا میگم متوسط؟ چون این کتاب، از اون دسته‌ایه که برای حل معماش اطلاعات فرامتنی لازمه که نویسنده به مخاطب نداده و عملا دست ما رو برای همراهی تو کشف راه حل بسته گذاشته. 

ولی خب بازم به نظرم به هیجان ته کتاب می‌ارزه! از نشر هرمس و با ترجمه مجتبی عبدالله‌نژاد.
        

          جشن هالووین یکم سرد شروع شد و طول کشید تا ماجرا جذاب بشه ولی وقتی داستان گرم شد دیگه نفس‌گیر و وهم‌ناک پیش رفت تا آخر داستان. یه درس خوبی هم که میشد از کتاب گرفت این بود که درسته که نباید تو گذشته گیر کرد و باید آینده رو ساخت ولی خیلی وقت‌ها کلید آینده، توی گذشته‌ست.

گفتن نداره که اگه خواستید بخونید از نشر هرمس و با ترجمه مجتبی عبدالله‌نژاد بخونیدش.
        

          ماجرای اسرارآمیز در استایلز اولین کتاب آگاتا کریستیه و در عین حال یکی از خوباش. اولین باری که سروکله پوآروی دوست‌داشتنی تو دنیای ادبیات پیدا شده توی همین کتاب بوده. نقطه قوت این کتاب هم اینه که محاله بدون داشتن اطلاعاتی که فقط نویسنده و قاتل دارن، پرونده رو حل کنید و همین باعث میشه تا چندصفحه آخر کتاب ذهن‌تون مشغول تحلیل و بررسی باشه و هیجان‌تون نیفته. البته که معما تو معما بودن داستان هم به گیج‌شدن مخاطب کمک کرده که اینم نقطه قوته. 

نشر هرمس و ترجمه رویا سعیدی پیشنهاد میشه.
        

          ما حیوان‌ها کتاب کم‌حجم و عجیبیه. آدم نمی‌دونه دوسش داره یا ازش منزجره🤦‍♀ قصه زندگی سه تا برادره که مادرشون سفیدپوسته و پدرشون سیاه‌پوست، بشدت فقیرن و خیلی خشن داره باهاشون رفتار میشه تو خونه، در عین حالی که بعنوان خانواده خیلی هوای همو دارن و عاشق هم‌ هستن🤦‍♀🤦‍♀ کتاب، روایت‌روایته و از زبون داداش کوچیکه، که از ۷سالگی‌ش تا یکم بعد از بالغ‌شدنش رو دربرمی‌گیره و فقر، تبعیض نژادی، خشونت، عشق به خونواده و جهان‌بینی کودکانه و نوجوانانه نسبت به جهان‌بینی بزرگ‌سال ، مضامین اصلیش هستن. 

نوشته جاستین‌ تورس، از انتشارات هیرمنده. 
کتاب صوتی‌ش هم هست. 

جملات و تیکه‌های تأمل‌‌برانگیزی داره، مثل اونجا که میگه: ما سیرمونی نداشتیم (مامانا می‌فهمن چی میگم!)
        

          شاید فکر کنید از این انگیزشی های زرده ولی خب محتوای درست درمونی داره و واقعا کمک کننده ست. بیشتر از کسی که کتاب رو میخونه باید بگم خوش به حال اطرافیانش چون باعث میشه یه چرخه معیوب به قدمت چندین نسل متوقف بشه و حتی بتونه به اطرافیان هم سرایت کنه.
        

          کتاب از لحاظ شخصیت ها کمی شلوغ است اما از نظر فضا خلوت و کم جزییات است . سرنخ هایی که در دل داستان گنجانده شده اند گرچه به مخاطب کمکی برای حل معمای قتل نمیکند اما او را بارها و بارها به فکر برای کشف بیشتر وادار میکند و از این رو قابل توجه است.
        

          یکی دو روایت طول کشید تا به اختلافات فرهنگی بین ایران و آلمان عادت کنم و بتوانم با کتاب ارتباط برقرار کنم. اما بعد از آن با مجموعه روایتی ساده و صادقانه ( البته کمی غیر صمیمی و نزدیک به رسمی) از زبان یک آدم کتابخوان ولی کم ادعا مواجه بودم که بارها و بارها لابلای تعریف و توصیف موقعیت ها یا خاطرات، خود را به جای نویسنده می دیدم. 
بنظرم کتاب خوان ها در اقصی نقاط کتاب میتوانند جیغ کوچکی بکشند و بارها و بارها بگویند: وای منم همین طور! و همین قبیله سازی و داشتن خاطرات مشترک جمعی است که کتاب را در نهایت دوست داشتنی میکند.
        

          کتاب رو به زحمت تا صفحه 70 خوندم. به عنوان کسی که به این ژانر علاقمنده اصلا نتونستم باهاش ارتباط بگیرم. بنظرم ثقیل بود و عامدانه هم ثقیل بود. لذت خوندن رمان رو نتونستم ببرم ازش و رهاش کردم در نهایت بعد سه ماه.
دقیق نمیدونم این سختی بخاطر قلم نویسنده بود یا مترجم .
        

          دروغ‌های کوچک بزرگ، یک کتاب برای بزرگسالیه. کتابیه که از همون ابتدا دوربینش رو جوری تنظیم کرده که دغدغه‌های سی‌وچندسالگی (و حتی چهل سالگی) به بعد رو نشون بده. دغدغه‌هایی که بیش از هرچیزی رنگ‌وبوی درگیری ذهنی و آبروداری دارن. 

فصل مشترک همه زن‌هایی که جزو شخصیت‌های اصلی داستان هستن، مادر بودنشونه. اما تو باقی چیزها هیچ اشتراکی وجود نداره‌. توی کتاب، هم ازدواج مجدد داریم، هم مادر مجرد، هم خشونت خانگی، هم فرزند نوجوان داشتن، هم تفاوت‌های بنیادینی که زن متوجه میشه همیشه با شوهرش داشته، هم دوگانه مادر خانه‌دار و مادر شاغل، هم چشم‌وهم‌چشمی‌های بعد مدرسه رفتن بچه‌ها بین مامانا، هم کنجکاوی و سرک کشیدن، هم دوستی خاله‌خرسه، هم زنده بودن کودک درون و هم خیلی چیزای دیگه که باید حوالی این سن و سال باشید تا براتون آشنا، دلچسب و گاهی خجالت‌آور باشه.

نقطه قوت کتاب بدون تردید، رئال بودن و ملموس بودنشه‌‌. بدون اینکه فانتزی‌های داستانی و جزئیات بی اهمیت تینیجری اونا رو آلوده کرده باشه. مخصوصا که بر خلاف سربه‌مهر بودن رازها و حرف‌های هر شخصیت تو دل خودش، ما به عنوان خواننده از تک‌تک اون حس‌ها و حرف‌ها و کشمکش‌های درونی باخبریم و بارها تو موقعیت‌های مختلف شخصیت ‌های مختلف، خودمونو می‌بینیم که بلاتکلیف ایستادیم و باید تصمیم بگیریم! این رو هم می‌بینیم که این حفظ ظاهرها تا چا حد کاربردی‌ان و از بیرون چطور بنظر می‌رسن. و احتمالا وقتی کتاب رو می‌بندیم داریم به این فکر می‌کنیم که اساسا آبروداری مرزش کجاست؟ کی تعیین‌ش می‌کنه و ما تا کجا حاضریم بخاطرش سکوت کنیم یا دروغ بگیم؟ و اصلا این سکوت‌ها و دروغ‌ها کمکی به ما یا دنیا می‌کنه؟ کسی بخاطرش ازمون تقدیر می‌کنه؟ یا دست‌کم زندگی خودمون بهتر از قبل میشه؟
سوال‌های به ظاهر ساده‌ای که جواب‌های بی‌رحمانه‌ای براشون وجود داره.

زندگی‌های به‌ظاهر خوب و بی‌نقصی رو می‌بینیم که از درون بحرانی‌ن. آدم‌های شاد و سرزنده و حسرت برانگیزی رو می‌بینیم که شب‌ها از فکروخیال زاروزندگی خوابشون نمی‌بره. پولدارهایی رو می‌بینیم که چالش‌هایی دارن که با پول نمی‌تونن حل‌شون کنن، آدم‌هایی رو می‌بینیم که تو زندگی دوم چنان زیرورو شدن که حسرت همسر اولشون رو برانگیخته می‌کنن و بارها به خودشون میگن این اگه اینجوری بود من هیچ نیازی نبود ازش جدا شم و خودشونو سرزنش میکنن که شاید خودشون شایسته خوب رفتار کردن رو نداشتن ( بدون این‌که  به این نکته توجه کنن که اگه تجربه غلط زندگی اول باهاش نبود، هیچ‌وقت درس نمیگرفت و زندگی جدید رو متفاوت شروع نمیکرد)و خلاصه بنظرم کتاب برای بزرگسالی، یه تراپی رایگان و ارزشمنده!

اگه قرار باشه دوتا درسی که از کتاب گرفتم رو باهاتون به اشتراک بذارم، بی‌تردید این‌هاست:

✔️همه‌چیز برای همه می‌تونه اتفاق بیفته و فقط غیر ممکن، غیر ممکنه.

✔️بزرگسالی می‌تونه تازه نقطه شروع زندگی باشه، یه شروع با کلی تجربه و درس عبرت!
        

          اعتراف می‌کنم که با دیدن اسم نویسنده، از خیر تورق گذشتم و چشم بسته کتاب را خریدم و مثل اکثر خریدهای بی مبالات، درس عبرت شد برایم!
باید طرفدار ژانر سورئال باشید تا از کتاب بهره ببرید وگرنه چیزی که در مقابل شما قرار دارد، مجموعه ای داستان است که حاصل تخیل نویسنده از موقعیت های مختلف سوار شدن به تاکسی و همسفری با افراد مختلف در مسیرهایی کوتاه است. انتزاعی بودن داستان ها گاهی چنان شدید است که آدم فکر میکند افسانه ای که درباره شاعران سبک هندی بر سر زبان هاست در مورد نویسنده هم میتواند صدق کند (یعنی داستانها در حال مکاشفه و در حالی بین خواب و بیداری به نویسنده الهام شده!) .
اما فارغ از ژانر و سبک، آنچه موجب آزار مخاطب است تکرار های پی در پی است که در داستان ها اتفاق می افتاد . مثلا در چندین داستان، راننده یا مسافر کناری، همکلاسی یا معلم مدرسه راوی است. در واقع انگار کتاب حاصل تمرین های نویسندگی سروش صحت است و نسخه های نهایی شده برای سریال هایش را جمع کرده و کتاب کرده است. چرا این ادعا را میکنم؟ چون علاوه بر تکرار موقعیت ها و سوژه ها و حتی اتفاقات و مکالمات، برخی از داستانک ها را در سریال های مختلف او دیده ایم ( البته نسخه اعلا و برترش را) بیش از همه در سریال لیسانسه ها.
        

          نمیدونم اولین بار که کسی تصمیم گرفت شعبه های فرعی از حواشی زندگی شرلوک هولمز یا اضافه کردن داستان های غیراصلی به زندگی حرفه ای این کاراکتر اضافه کنه کی بود ولی میدونم غالبا این نسخه ها، با هر حجم و مضمونی، حداق یه سروگردن از قلم سرآرتور کانن دویل پایین ترن و هیچوقت نمیتونن تو رقابت باهاش شانسی داشته باشن. 
گذشته از شرلوک هولمز جعلی این کتاب، این تلفیق ماجراهای شرلوک هولمز با ماجراهایی که شهرت جهانی دارن و گنجوندن این شخصیت محبوب به عنوان کسی که تو روند اون اتفاق مشهور نقش تاثیرگذار و تعیین کننده داشته، همیشه جواب نیست. یکی از دلایلش اینه که درصد بالایی از هیجان خوندن ماجراهای شرلوک همیشه آخر داستان بوده و غافلگیری اش، در حالی که تو این مدل کتابها آخر داستان از همون اول مشخصه. 
ولی این کتاب با همه ضعفهایی که تو شخصیت پردازی شرلوک هولمزش داشت، یه نکته مثبت و نقطه قوت خوب داشت. اونم اینکه دست گذاشته بود رو ماجرای غرق شدن کشتی ای با عظمت تایتانیک و ما موقع خوندن کتاب با وجود اینکه از سرنوشت تایتانیک اطلاع داشتیم اما انگار داشتیم ماجرا رو به جای جک و رز و اون بخش کشتی، از زایه دید چند تا مسافر دیگه و یه بخش دیگه کشتی دنبال میکنیم. آدم های متفاوت، ماجرای متفاوت و روایت متفاوت. همین چندبعدی شدن داستان غرق شدن اون کشتی عظیم تو ذهن ما به نظرم اتفاق خوبیه که بخاطرش پیشنهاد می کنم کتاب رو بخونید.
        

          بالاخره و بعد از گذشت چیزی حدود 7 ماه تصمیم کرفتم کتاب را نیمه کاره رها کنم و هی به بعدا و سر صبر و با یک حال خوب می خوانم ارجاع ندهم . 
واقعیت این است که کتابخانه نیمه شب تلنگر خوبی است. برای من که به موقع هم بود و احتمال میدهم برای خیلی های دیگر هم همین طور بوده باشد. این که دست از سرزنش خودمان برای تصمیم ها و انتخاب های مختلف و بعضا اشتباه مان در برهه های مختلف زندگی برداریم و فکر نکنیم اگر آن تک اشتباه را نمی کردیم عمری بی نقص و زندگی ای بی چالش در انتظارمان بود. این که بدانیم سرنوشت را مجموعه تصمیم های ما و اتفاقاتی که ما هیچ نقشی در آنها نداریم تشکیل میدهد و اینگونه نیست که ما با اتخاذ درست ترین و دقیق ترین تصمیم ها لزوما بهترین زندگی در انتظارمان نیست. 
هم چنین این نکته هم برایمان مرور می شود که زندگی در هر حالتی و به هر شیوه ای پیش برود، غم و شادی در هم تنیده است و اصلا همین چیزها زندگی را زندگی میکند. 
اما آنچه باعث شد رهایش کنم و هی دست و دلم به ادامه دادنش نرود چه بود؟ کش دادن زیادی کتاب! یعنی بعد از تجربه 7، 8 زندگی با تصمیم های متفاوت هم مخاطب به آنچه نویسنده قصد داشته بگوید میرسید  این تکرار مکررات و داستانک های کوتاه به عنوان زندگی های متفاوت به نظر غیر ضروری و روی اعصاب می رسید.
        

          استاد بلامنازع کشف سرنخ های ریز از دل مدارک بارها زیر و رو شده توسط پلیس: پوآرو!
کتاب در یکی از روستاهای کوچک انگلستان دور میزند و مثل بقیه روایتهای این چنینی چالش اصلی مخاطب فارسی زبان تشخیص شخصیت های متعدد همسایه ها از هم و به خاطر سپردن هویت و ویژگی های هرکدام است که شاید 100 صفحه ای طول میکشد. بعد از آن اما آماده تجربه لذت فراوان و دوپامین بسیاری باشید. چون آگاتا کریستی از امدادهای غیبی استفاده نمی کند و تمام تکه های پازل برای حل معما همزمان که به پوآرو داده میشود به مخاطب هم داده میشود. هرچند احتمال درست حدس زدن پاسخ معمای کتاب توسط ما تقریبا صفر است اما این مساله به اطلاعات فرامتنی ربط چندانی ندارد بلکه دقیقا وابسته به هنر نویسنده است که ذهن ما را کاملا مهندسی میکند و تقریبا اجازه نمی دهد جنبه های کاملی از قضایا را در ذهن مرور کنیم و اشتباه اصلی ما و پوآرو دقیقا همین جاست که به اندازه یک کتاب یافتن پاسخ معما طول میکشد. 

بنظرم خواندنی است اما در دسته عالی های آگاتا کریستی جایی ندارد.
        

          از نظر میزان آدرنالینی که با خواندن کتاب تجربه می کنید، کتاب واقعا به خواندنش می ارزد. از آنهایی است که احتمال حدس زدن آخر داستان و پاسخ معما تقریبا ناممکن است و دقیقا در 4 صفحه پایانی کتاب گره باز میشود. البته با توجه به اینکه اطلاعاتی که برای حل معما لازم است به هیچ شکلی در اختیار خواننده نبوده، با هیچ دقت و ظرافتی هم نمیشد به آن پی برد. اما وقتی پرده از آن برداشته شد تقریبا همه ماجرا قابل توضیح شد. 
بخاطر داشتن اسامی متعدد کمی تشخیص شخصیت ها تا میانه های کتاب سخت و گیج کننده است اما از وقتی با شخصیت ها همراه میشویم گره داستان مثل خوره به جان ما می افتد و به این سادگی ها نمی توانیم بین خواندن صفحات کتاب وقفه بیندازیم
        

          برای کسانی که در زمینه ترویج و ارزیابی کتاب کودک و نوجوان به ویژه شعر فعالیت می کنند از مقدمات و حتی ضروریات استو دکتر سلاجقه با حوصله هر چه تمام تر نکات را موبه مو ومفصل شرح داده اند و برای هر موردی علاوه بر کلیات و مبانی نظری و پیشینه درادبیات و مقالات جهان، در ادبیات بزرگسال ایران و شعر بزرگسال هم بررسی می کند و بعد مفصل به شعر کودک و نوجوان در آن موضوع می پردازد و برای هر موردی چندین مثال با تفسیر و توضیح و نکات تکمیلی می آورد که به خوبی برای مخاطب پیگیر مساله جا بیفتد. 
کتاب خوش خوان  وخودخوان ات و با وجود 600 صفحه ای بودنش در نهایت مختصر و مفید بودننوشته شده و در عوض مفاد و موارد زیادی را پوشش می دهد. 
اگر راهی بود که تجدید چاپ شود و مثالهایی به روز تر به موارد اضافه شود جای تقدیر داشت .
        

          اگه تو دنیای خودتون، خودتون رو آدم کتاب دوست یا کتاب خونی میدونید، تو خوندن این کتاب تردید نکنید. پر از موقعیت های آشنا و حس های تجربه شده ایه که احتمالا از اینکه یه نفر دیگه، اونم آدمی اون سر دنیا یا این دقت و مشابهت با حس ها و تجربه های شما نوشته شگفت زده میشید. اما واقعیت اینه که کتاب خوندن با وجود تفاوت هایی که آدم به آدم و سلیقه به سلیقه و فرهنگ به فرهنگ داره، اما یه جهان مشترک داره که هرکس هرجای دنیا با هر موقعیتی باشه اون جهان رو کمابیش درک میکنه و این تجربیات مشترک ناشی از زیستن توی این جهانه. 
مجموعه روایت بودن کتاب، خوش سلیقگی نویسنده رو نشون میده. چون ما ممکنه با برخی از این تجربیات فصل مشترک داشته باشیم و لذت مضاعف ببریم ولی بعضی از روایتها رو زندگی نکرده باشیم و برامون غریبه باشه. اینجوری دیگه میتونیم فقط بخشهای محبوبمون رو بارها و بارها بخونیم و از کنار غریبه ها بی سروصدا رد بشیم ( یا ته دلمون حسرت تجربه نکردن شو بخوریم) 
قلم آن بوگل بسیار صمیمی و ساده ست و با اینکه میتونسته با پیچیده نویسی کتاب خون بودنش رو بیشتر از همیشه به رخ بکشه اما ترجیح داده صمیمیت رو انتخاب کنه. چیزی که با محتوای کتاب هم همخوانی بالایی داره. خانم نویسنده از عضو کتابخونه محل بودن تا سروسامون دادن به کتاب های خریده شده واسه کتابخونه خونگی، داشتن دوست کتابخون و حرف زدن درباره کتاب های جدید، حتی پیشنهاد ددادن کتاب به دیگران یا نخوندن کلاسیک های جهانی و هرچیز به ظاهر ساده ای که توی زندگی یه آدم کتاب طور وجود داره حرف زده و هممممه ما اهالی کتاب رو بالاخره یه جایی وادار میکنه بگیم: منم همین طور!
        

          با اینکه معما به شکل هنرمندانه‌ای طرح شده بود و احتمالا آدم‌های خیلی کمی بتوانند پیش از رمزگشایی از ماجرا، پاسخ را حدس بزنند؛ اما کتاب در زمره متوسط‌ها قرار می‌گیرد. 
تعلیق، هیجان، دلهره، تردید و حتی شخصیت‌پردازی‌های داستان اصلا به اندازه راضی‌کننده نبود و مخاطب گرچه به خاطر حل معما پابه‌پای نویسنده پیش میرفت اما لذتی که از دنبال کردن یک داستان معمایی باید ببرد را نمی‌برد.
        

          ماجرای کتاب در مصر باستان میگذرد. و همین باعث شده اسامی افراد و خداها و برخی مناسک  و اتفاقات در 50 صفحه آغازین کتاب کمی ذهن را می آزارد. اما هرچه پیشتر می رویم ذهن مان با قلم نویسنده و فضای داستان همراه تر میشود و درست از نیمه های کتاب است که تعلیقی که نویسنده به جان واژه ها دمیده مخاطب را هم درگیر میکند. 
حدس و گمان بین پاسخ معما در ذهن خواننده بارها جابجا میشود اما در نهایت آگاتا کریستی مثل همیشه برگ برنده ای برای رو کردن دارد که همه را شگفت زده کند. 
کتاب دلچسب و انتخاب خوبی ست