اشک آب حیات من است. اشک تسلی بخش دل بی قرار من است. اشک رازو نیاز درونی من با خداست. اشک مقدس ترین درود روحی من است. اشک گرانبهاترین هدیه ای است که به معبود خود تقدیم می کنم.

روز آخر، خانم مترجم ایرانی که بیست سال ساکن سانتاکروز بود و صرفاً به احترام ما روسری برسر گذاشته بود، بااشک به من گفت:« من در این چند روز حرف هایی شنیدم که خیلی وقت بود نشنیده بودم. کسانی را دیدم که نمی خواهند ببینم. ازوضعیت زنان در اسلام، از امام حسین علیه السلام، از ظلم ستیزی و ... حرف هایی شنیدم که یادم رفته بود. شما نسل روشنی هستید و من به آینده روشن ایران ایمان کامل دارم.»

در راه برگشت چند دختر بولیویایی را می‌بینیم، پر سر و صدا و پر انرژی هستند. مرا که می‌بینند با هیجان به سمتم می‌آیند. پوشش آن‌ها معمولی است؛تیشرت و شلوار، یکی‌شان می‌گوید: «لباست برای زن امنیت می‌آورد، لباست اخلاقی است.» بعد می‌خندد و می‌گوید: «البته سخت است.» زنان به شدت ابراز احساسات و علاقه می کردند. دختری که لباس نامناسب‌تری داشت می‌گفت: «شما احساس روحانی به انسان می‌دهید.» این جملات را بارها و بارها از افراد مختلف و سن‌های مختلف و حتی از مردان می‌شنوم. آدم‌هایی که هیچ آشنایی خاصی با ایران و اسلام ندارند، در اولین رویارویی شان، نظرشان درباره پوشش اسلامی این است. این برای خود من عجیب است، عجیب‌تر این که می‌گویند این پوشش لینداست، در زبان اسپانیولی یعنی زیبا.

کار و عمل صالح، هر کس در جای خود به خوبی کار کند، ضربه ای به استعمار زده است. در کشاورزی در صنعت، باوجود همه‌ی مشکلات، باید کار کردو نمونه و مظهر و معیار ساخت.

دیده می شود هرگاه افسری خوب و ورزیده بود، هرگاه مدیری خوب کار کرد، هرگاه شخصیتی بین مردم محبوبیتی کسب نمود، فوراً دستگاه های جاسوسی به کار می افتند، وآنان را چنان می کوبند که دیگر کاری ازدست آن ها ساخته نباشد! در روزهای بعد از پیروزی انقلاب، من گمنام بودم، ولی بی سروصدا خدمت می کردم، جریان پاوه پیش آمد، محبوبیتی به دست آمد، فرماندهی نیروهایی به عهده‌ی من گذاشته شد، و مدت کوتاهی حدود دو هفته، از پاوه تا نوسود، و مریوان، وبسطام، وبانه و سردشت تا مرز عراق را تسخیر کردیم و.... یکباره موجی از تهمت و شایعه و دروغ از طرف مؤمنین جاهل علیه من شروع شد، و چپی ها نیز آن ها را مستمسک کردند.

هر گوشه خانه بوی خاطره‌ی ایرانی می‌دهد. این شب اصلاً وسط ایرانی هستیم در دل بوسنی. یکی از بهترین قورمه‌سبزی‌های عمرم را در سارایوو، و به دستپخت آلما خانم بوسنیایی می‌خورم. آلما خانم به مناسبت تولد حضرت معصومه برای خانم‌های گروه هدیه کوچکی گرفته؛ یک شمع معطر هرمی شکل که وقتی اسم دخترها رویش است، قطعاً، رنگی به جز صورتی نمی‌تواند داشته باشد! این همه مهربانی توی خانه کوچکشان در سارایوو جا نمی‌شود . فکر کنید در یک شهر یا کشوری دور از خانواده‌تان زندگی کنید، یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌تان بیایند دیدن شما؛ آن هم فقط برای چند روز، چطور مثل پروانه دورش می‌چرخید و هر کاری می‌کنید تا به آن‌ها خوش بگذرد؟ آقا مجید و آلما خانم و بچه‌ها همین قدر به ما محبت دارند.

شهید رسول چطور خودش را این طور در دل مردمی این قدر متفاوت در این گوشه دنیا جا کرده که هنوز هم سالگرد شهادتش مراسم می گیرند و خیابان به نامش می کنند؟ مسلمان هایی که مشروب پای ثابت سفره شان بود و سربازها با دوست دخترشان توی پادگان قرار می گذاشتند! شهید رسول یکی از آن ها شده بود. به قول خودش یک ایرانی بوسنیایی. می‌رفت به خانه هایشان. برای بچه ها شکلات وبرای بزرگ ترها، حتی اگر هیچ نداشت، یک بسته سیگار می برد و می نشست پای درددلشان. فنجان فنجان قهوه می خورد و لابه‌لای شوخی و بازی هم حرف هایش را می زد. این طور بود که به خاطر او مشروب نمی آوردند سر سفره و حجاب زن هایشان سفت تر شده بود.

بدون یک سردار شجاع و مقتدر در جنوب،جنوبی وجود نخواهد داشت، و بدون جنوب، ایران، ایران نخواهد بود؛ بلکه پیراهن تکه تکه یی خواهد شد که هر کس پاره یی از آن را به تن می کشد و ادعای پوشیدگی می کند.

یارا! نمی شود عمری نشست و حسرت خورد که:« ای کاش این واقعه زودتر اتفاق افتاده بود، و آن حادثه، قدری پیش از آن، و آن یار که می طلبیدم، زودتر به دیدارم می آمد و این مال، که حال به من تعلق گرفته است،پارسال می گرفت!» نمی شود یارا! اینها که حسرت خوردنی ست ابلهانه و باطل، حق آدمیان کم عقل است باید دوید، رسید، حادثه ی دیر را در آغوش کشیدو گفت: دیر آمدی نگار سرمست، زودت ندهیم دامن از دست. تو هرگز دیر مکن، یارا! بگذار که حوادث دیر کنند - اگرچه ناگزیر، دیرکردنی هستند. تو هیچ راهی را به روی رسیدن نبند؛ بگذار که راه بندان، اگر بیرون اراده ی توست، کار خودش را بکند. آنگاه تو بشتاب وبگو: اگر من خطا کرده بودم، هرگز نرسیدن بسیارخوب تر از کمی دیر رسیدن بود، اما حال، دیر رسیدن، بهتراز هرگز نرسیدن است؛ چرا که تأخیر، خارج از اراده ی من وتو بوده است.

انگلیسی، آرام، با خود اما آن طور که دیلماج بشنودگفت: کسی که هم به دوستان ملتش خیانت می کند هم به دشمنان ملت و سرزمینش، به خودش خیانت می کند، و مرگ برای او هدیه ای ست آسمانی.

بانوی من سلیمه! نجابت، دریاست؛ عشق کشتی غول پیکری درتن توفانی دریا. دریا باید باشد تا کشتی ، معنایی داشته باشد - بانو! عشق به خدا، اوج نجابت روح است عشق به وطن و به زن، بخشی از عشق به خدا.

ای خدا، من باید از نظر علم از همه برتر باشم تا مبادا که دشمنان مرا از این راه طعنه زنند . باید به آن سنگ دلانی که علم را بهانه کرده و به دیگران فخر می فروشند ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد. باید همه آن تیره دلان مغرور و متکبر را به زانو در آورم، آن گاه خود خاضع ترین و افتاده ترین فرد روی زمین باشم. ای خدای بزرگ، این ها که از تو می خواهم چیزهائیست که فقط می خواهم درراه تو به کار اندازم و تو خوب می دانی که استعداد آن را داشته ام.

گریه چه نعمتی ست واقعاً! گمان می برم که اگر خداوند، صد هزار گونه خنده می آفرید اما رسم اشک ریختن را نمی آموخت، قلب، حتی تاب ده روز تپیدن راهم نمی آورد. گریه، چه نعمتی ست واقعاً_ برای آن کس که قلبی دارد.

سردار آمان جان آبایی گفته بود: هر کس که زیر سلطه ی کوتاه مدت احساسات کار می کند، ما را گرفتار دردسرهای دراز مدت می کند.

آلنی در همان لحظه نخست، در برابر فریاد عظیم جمعیت به گریه افتاد. آرتا که کنار او ایستاده بود به نشانه وحدت یموت و گوکلان دستمالی به دست آلنی داد. آلنی اشک هایش را پاک کرد . جمعیتی که دید، گریست ، فریاد کشید ، مشت ها را تکان داد، بار دیگر صدا به آسمان رفت. بله... گفته ام به صراحت؛ اعتراف می کنم که گفته ام؛ و چه گناهی مرتکب شده ام که گفته ام: ترکمن، مدرسه می خواهد،ترکمن حمام می خواهد، ترکمن مسجد می خواهد، حق بیان می خواهد، بیمارستان می خواهد، بهداشت می خواهد، برق می خواهد... آلنی فریاد زد: خواهرها! برادرها! من هیچ کس را، هیچ کس را، تا این لحظه به شورش دعوت نکرده ام، به نبرد با حکومت فرا نخوانده ام، به ضدیت با میهن مقدسمان ایران وانداشته ام. من گفته ام ترکمنی که گندم می کارد، چرا باید سر گرسنه بر بالین بگذارد؟ ترکمنی که گله داری و پنبه کاری میکند، چرا باید بی تن پوش مانده باشد ؟ ترکمنی که...

رضاخان گفته بود: «ترکمن‌ها حق ندارند در مجامع عمومی، در مدرسه، در خیابان، و در هرجا که یک غیر ترکمن حضور داشته باشد، به زبان خودشان حرف بزنند». گفته بود: «در ایران، یک زبان وجود دارد آن هم زبان ایرانی‌ست. لازم نیست ترکمن‌ها این صداهای عجیب و غریب را از خودشان در آورند. اینها هم مثل آذربایجانی‌ها، یا در دهانشان را گل بگیرند، یا ایرانی حرف بزنند. هر جا ماموران ما دیدند که ترکمنی، به همان زبان خودش حرف می‌زند، فوراً شلاقش بزنند. جلوی چشم همه. همه را هم مجبور کنند که شلاق خوردن او را تماشا کنند. . . شنیده‌ام رنگ چای ترکمنی سبز است. یعنی چه؟ شنیده‌ام چای سبز را هم توی کاسه و بادیه می‌خورند. این دیگر یعنی چه؟ شب و روز چغدرمه می‌خورند.حالم از این ترکمن‌ها به هم می‌خورد. دیگر حق ندارند چغدرمه بخورند.

در خانه چندان درباره پول داری و حواشی اش صحبت نمی شد . اصلا چیزهایی مانند اقتصاد و تغییر قیمت ها و قیمت طلا و چیزهای گران بها برای ما تعریف نشده بود. یک روز یکی از همکارهای پدر با ماشینش ایشان را رساند جلوی خانه ، شب پدر به مادر گفتند:« می دونی همکارم چی می گفت؟ به من گفت دکتر ،خرج ومخارجمون خیلی زیاد شده،از پس خرج سه تا ماشین بر نمی آیم. فهمیدم یه ماشین برای خودش داره ،یکی برای خانمش،یکی هم برای بچه ش.» مادر تأکید کردند:« این تجملات داره میکشه مردم رو.» این طور بود که می گویم پدر، و بعدها هم مادر تأثیر زیادی در شکل گیری آینده من داشتند.

«فراسیس دریک» یک دزد دریایی انگلیسی بود . روی آبهای اقیانوس اطلس به کشتی های تجاری حمله می کرد، تمام دریانوردان را می کشت و ثروت آنها را به یغما می برد. در یکی از روزهای ۱۵۸۶ میلادی با یک کشتی اسپانیایی روبه رو شد . دریک دستور حمله را صادر کرد. انگلیسی ها به کشتی اسپانیایی ریختندو تک تک ملوانان آن را از دم تیغ گذراندند. دریک وارد انبار کشتی شد که صندوق های بزرگ چوبی دیدکه پر از جواهرات و طلا بودند. به طرف انگلستان به راه افتاد وقتی به ساحل رسید ، پیکی را به دربار ملکه الیزابت فرستاد و به او اطلاع داد که بزرگترین محموله طلا را از اسپانیایی ها دزدیده است و می خواهدبه ملکه تقدیم کند. ملکه این ثروت افسانه ای را از یک دزد تحویل گرفت و لقب « دریا سالار » را به او اعطا کرد.

سرخپوست ها برای کاویدن زمین و سینه کوه ها در پی طلا به بردگی کشیده می شدند؛ اما گاه نیز مرگ را به اسارت به دست اسپانیایی ها ترجیح می دادندو دیده می شد در یک قبیله زنان مردان و کودکان به خودکشی جمعی دست می زنند. تب طلا باعث شد اسپانیایی ها در یک و نیم قرن ۱۸۰٫۰۰۰ کیلو طلا را از سرزمین سرخپوستان به اروپا منتقل کنند.

جنون طلا که بسیاری از اسپانیایی ها را مبتلا کرده بود،باعث می شد نه تنها سرخپوستان را غارت کنند، بلکه قبرهای مردگان آنها را بشکافند تا اشیای گران قیمتی را که همراه آنها دفن شده بودپیدا کنند. ستایش مردگان از آیین هایی بود که درمیان بسیاری از آنها رایج بود؛ اما آنها که در آغاز سفیدها رابه نام« پسران آسمان» و نجات بخش هایی برای رهایی آنها آمده اند، می شناختند،اکنون با شگفتی می دیدند حتی به مردگان آنها رحم نمی کنند.