(دکتر شفیعی کدکنی و همچنان بیدل دهلوی) فکر نکنم نیاز به معرفی داشته باشند چون (سطح علمی، آگاهی و شهرت) آن ها هر کدام برای اهل ذوق معلوم است. بیدل در اوج زیبایی آفرینی بوده است و دکتر شفیعی کدکنی هم در اوج زیبایی شناسی و هر دو از غنیمت های دنیای زبان پارسی هستند؛ با این تفاوت که یکی از هندوستان و دیگری از ایران. جناب دکتر شفیعی کدکنی در این کتاب می فرماید که بیدل به «روز رستاخیز و بهشت و دوزخ» باور نداشت و ارجاع داده به ( صدر الدین، عینی، میرزا عبدالقادر بیدل، ص ۴۰) من که به کتاب ارجاع داده شده دسترسی ندارم دوستانی که دسترسی داشته باشند و این موضوع را با تفصیل بیشتر بررسی کنند و یافته های خود را با ما شریک کنند ممنون شان خواهیم شد‌. این کتاب فکر می کنم در حد خیلی کم می تواند برای یک مبتدی راهنما باشد. از آنجایی که من اهل افغانستان هستم محافل بیدل خوانی را به وفور شاهد بودم، نیز شور و شوق آن حاضران در محفل را شاهد بودم، خیلی دوست داشتم که هر موضوع ریز و کوچک رو در مورد بیدل بدانم، با همین هدف و نیت به مطالعه کتاب روی آوردم که متأسفانه آن نکات ریز و معلومات همه جانبه یی را که من دنبالش بودم در این کتاب پیدا نکردم، اگر چه کتاب برای یکسری معلومات از جمله ( ترکیب های جدید سنن ادبی، ابهام گویی، حس آمیزی، پارادوکس تصویری و...) در اشعار بیدل پرداخته است ولی آن هم به شکل خیلی کم ذکر شده. این کتاب بیشتر از این که نظریات و گفته های جدیدی راجع به بیدل باشد، بیشتر غزلیات و اشعار ذکر شده هست و کمتر به نکات آن اشارت صورت گرفته است و گفته های جناب دکتر شفیعی کدکنی بیشتر شبیه مقدمه برای یک اثر می ماند، به نظرم بهتر بود که نام کتاب رو می گذاشت (غزلیات بیدل) بعدش همین موضوعاتی رو که اشارت فرموده است را در مقدمه آن می آورد، چون همین الآنم از ۱۰۰٪صد فیصد ۸۰٪ آن اختصاص به غزلیات دارد بدون کدام ذکر نکات. من فکر می کنم این کتاب بیشتر برای ماندگاری اسم، جمع و ترتیب شده است
          

            «آخرین سفر زرتشت» زندگی نامه‌ی زرتشت، فیلسوف و پیامبر ایرانیه.
داستان از جایی آغاز میشه که کرپن‌ها (روحانیون مهرپرست) گاوی رو قربانی می‌کردند و زرتشت از دیدن رنج گاو منقلب میشه. قربانگاه رو ترک می‌کنه و آشکارا به خانواده و اطرافیانش اعلام می‌کنه که این آیین رو برنمی‌تابه و تماشای رنج حیوانات و گوش کردن به خرافات کرپن‌ها براش قابل تحمل نیست.
همونجور که انتظار میره، خانواده باهاش مخالفت می‌کنند اما زرتشت جوانی نیست که زیر بار این چیزها سر خم کنه. شهر رو ترک می‌کنه و نزد استادان مختلف سفر می‌کنه تا دانش‌های گوناگون رو فرابگیره. در همین مسیره که راه تازه‌ای برای رسیدن به سعادت پیدا می‌کنه و...
«آخرین سفر زرتشت» بر پایه‌ی مطالب کتاب دینکرد نوشته شده که یکی از نوشته‌های دینی زرتشتیانه و کامل‌ترین زندگی نامه‌ی زرتشت رو دربر داره. از طرفی هم، همونطور که اقتضای رمان تاریخیه، بخش غیر تاریخی (یا به عبارت دیگه، تخیلی) هم در داستان هست که البته چندان عجیب و دور از ذهن نیست. بیشتر در حد گفت‌وگوهای اشخاصه.
این کتاب برای کسانی که دوست دارن از فلسفه‌ی زرتشت و زندگیش بیشتر بدونن هم جذابه و هم سودمند اما اگر صرفا به دنبال یک داستان مهیج هستید احتمالا خرسندتون نمی‌کنه. بسیاری از مکالمات و رخدادهای داستان برای اینه که نگاه زرتشت به زندگی و جهان رو نشون بده و ممکنه خسته‌کننده باشه. 
با این حال، توصیه‌م اینه که آغازش کنید. شاید خوشتون اومد.
          

            یک شب پس از یک جلسه خسته کننده تله‌پاتی نشسته بودیم و صحبت می‌کردیم. پرسیدم چرا زبان کیمیاگران اینقدر مبهم و پیچیده است؟ استادم گفت:«سه دسته کیمیاگر است. کسانی که مبهم می‌گویند چون نمی‌داند چه می‌گویند، آنانی که مبهم می‌‎گویند چون می‌دانند چه می‌گویند اما می‌دانند که زبان کیمیاگری زبانی است که با دل و نه با عقل، سخن می گوید». پرسیدم و دسته سوم کدام است؟
«کسانی که هرگز درباره کیمیاگری سخن نمی‌گویند اما در طول زندگی خود موفق می‌شوند حجر کریمه را کشف کنند» و بدین ترتیب استادم که از دسته سوم بود تصمیم گرفت درباره کیمیاگری به من درس بدهد.
کیمیاگری در واقع فرایند تبدیل یک فلز کم‌ارزش به فلزی ارزشمند مانند طلاست. از کیمیاگری به عنوان نشانه‌ای برای تغییر سانتیاگو و حرکت به سمت ماموریت و هدف شخصیش استفاده شده است. این نماد به قدری اهمیت دارد که عنوان کتاب را به خود نسبت داده است. در کیمیاگری باید فلز پایه همۀ ناخالصی‌های خودش را از دست بدهد تا به حالت تکاملی برسد. به این ترتیب، سانتیاگو هم باید در این راه همۀ ناخالصی‌هایش را رها کند، مانند تمایل به پذیرفته‌شدن نزد خانواده‌، تمایل به زندگی به‌عنوان چوپانِ ثروتمند و حتی تمایل به زندگی در کنار فاطیما. او خودش را از این تمایلات خلاص کرد تا بتواند ماموریت شخصیش را انجام دهد و به مرحلۀ بالاتری برسد.
در آغاز داستان کیمیاگر زمان به عقب باز می‌گردد و در نقطۀ اکنون، خواننده همسفر سانتیاگو می‌شود. از این به بعد سیر و سلوک شروع می‌شود و در این سیر و سلوک نباید به گذشته نگریست و اکنون را از یاد برد. بنابراین هر گاه چوپان جوان نیازمند تجربه‌های پیشین است از عبارت «به یاد آور» استفاده می‌شود. یعنی شخصیتِ داستان در اکنون می‌ماند و گذشته تنها یاوری برای اکنون است. نویسنده در این داستان از انتقال زاویه دید بسیار استفاده کرده است.
یادگرفتنِ مهارت کیمیاگری، دقیقاً مانند حرکت در جهت دسترسی به ماموریت شخصی است. کیمیاگر به سانتیاگو می‌گوید، همۀ کتاب‌هایی که درباره مضامین کیمیاگری نوشته‌اند، فقط این کار را پیچیده‌تر می‌کنند. در حقیقت تمام اسرار کیمیاگری در لوح کوچک زمرد وجود دارد و این اسرار را نمی‌شود با کلمات بیان کرد. دقیقاً به همین ترتیب، راه‌های رسیدن به هدف شخصی هم گفتنی نیست و کلمه‌ای برای آن‌ها وجود ندارد. فرد باید غریزۀ خودش و چیزهایی که از روح جهان در خودش دارد، ارائه دهد. سانتیاگو در نهایت با گوش‌دادن به روح جهان، با همۀ طبیعت از جمله باد و خورشید ارتباط برقرار می‌کند و به حالت بالاتر می‌رسد.
رویای تکرارشونده در ذهن سانتیاگو، جوان چوپان ماجراجوی اندلسی می‌گذرد. هروقت سانتیاگو زیر درختی که در کنار کلیسا روییده می‌خوابد، این رویا را می‌بیند. در رویایش، بچه‌ای به او می‌گوید که پای اهرام ثلاثه مصر گنجی را جست‌و‌جو کن. سانتیاگو برای تعبیر خوابش پیش زنی کولی می‌رود و کولی در کمال تعجب به او می‌گوید که به مصر برود.
پیرمردی عجیب و جادویی به اسم ملشیزدک که ادعا می‌کند پادشاه سالم است، حرفِ زن کولی را تکرار می‌کند و به سانتیاگو می‌گوید که این ماموریت شخصی (حدیث خویش) توست و باید به سمت اهرام حرکت کنی. ملشیزدک سانتیاگو را متقاعد کرد که گله‌اش را بفروشد و راهی تانگیر شود. زمانی که سانتیاگو به تانگیر رسید دزدی همۀ پول‌هایش را برد. به همین دلیل برای پیداکردن کار پیش تاجر کریستال رفت. تاجر محافظه‌کار و مهربان به سانتیاگو درس‌های زیادی داد و سانتیاگو را تشویق کرد که وارد ریسک تجارتش شود. ریسک‌ها جبران می‌شوند و سانتیگو در عرض یک سال ثروتمند می‌شود.
سانتیاگو تصمیم می‌گیرد ثروتش را به پول نقد تبدیل کند تا برای انجام ماموریت شخصیش به سفرش ادامه دهد. او به کاروانی می‌پیوندد که از راه صحرا به سمت مصر می‌رفت و آنجا با مردی انگلیسی آشنا شد که در حال تحصیل در زمینه کیمیاگری بود. در طول سفر از مرد انگلیسی مطالب زیادی یاد می‌گیرد و در راه این سفر، سانتیاگو به نسخۀ بهتری از خودش تبدیل می‌شود.
          

            جملات و کلماتی روزمرگی را در قالب کتاب گنجانیده است، با اینکه اکثر موضوعات آن بدون درک و شناخت برای هر زنده جانی قابل هضم است ولی تذکر و یادآوری و به نحوی دیگر بگم که فهمیدن ذهنیت دیگران که در مورد آنچه من نسبت به این موضوعات فکر می کنم دیگران چگونه فکر می کنند نوعی به انسان کمک در حفظ آن می کند. کتاب، کتاب خوبیه فکر می کنم پشتوانه ی انگیزشی داشته باشد.
          

            این یاد داشت مرتبط با کل کتاب نیست، بلکه راجع به اسم مکان خاصی هست که، به صورت اشتباهی در پاورقی آن درج شده است. 
(درواز) در این کتاب از درواز به نام یکی از قریه های بخارا یاد شده است، در حالی که درواز محدوده یی است که واقع در بدخشان افغانستان و بدخشان تاجیکستان کنونی، و این منطقه قبل از مرز بندی های سیاسی میان تاجیکستان و افغانستان برای ساکنان آن محل، محل سکونت مشترک بود و همین الآنم مکانی به اسم  «درواز» هم در بدخشان افغانستان داریم و  هم در بدخشان تاجیکستان. پیش از مرز بندی های چندین دهه پیش، روابط فامیلی  مردم درواز نشین هر دو طرف شایع بود، در خوشی و عزای همدیگر سهم می گرفتند،حالا بعد از این مرز بندی ها، دیگر تا حدودی روابط فامیلی کم رونق تر شده است، البته هنوز هم روابط تجاری و روابط فامیلی وجود دارد ولی روابط فامیلی به مثل سابق پر رونق نمانده، جایش را به رنوق تجاری داده است و هم اکنون نیز مرز مشترک داریم.
مسأله یی که صحت قول جناب استاد بزرگ «دکتر شفیعی_کدکنی» را تایید می کند، اینی که اکثر ساکنین منطقه دروازها، اصالت خود شان را از بخارا می دانند، می توان گفت که اسم درواز را بر اساس اسمی دروازی که در بخارا ممکن وجود داشته، انتخاب کرده باشند!؟ جای فکر و تأمل هست. نیز مردمان درواز بدخشان _ افغانستان دارای سلسله شاهان در پادشاهان افغانستان داشتند، به نام (شاهان درواز) 
از شخصیت های مشهور دروازه می توان به این بزرگواران اشارت کرد (عبداللطیف پدرام، شاه محمد ولی خان دروازی، فوریه کوفی، فیض اله جلال، سیف الدین سیحون و چندین شاعر معروف نزدیک به شاعران معاصر که دروازی بودند.
پ.ن. این یادداشت را برای آن نوشتم که خودم بشخصه از منطقه درواز_بدخشان _ افغانستان هستم.