یادداشت‌های محمد مداحی (6)

          سرگذشت حکیم متاله 

آمیختگی قلم نادر ابراهیمی با تفکرات فلسفی ملاصدرای شیرازی، نتیجه‌ای جز خلق این اثر فوق‌العاده نمیتوانست داشته باشد. 
ملا محمد صدر، فیلسوفی که فلسفه‌ی خفته‌ی عصر خویش را دگرگون ساخت و فیلسوفان بعد از خود را وام‌دار حکمت متعالیه کرد. 
حکمت متعالیه، به تعبیر شهید مطهری، چهار راه فلسفی‌ست. حکمتی متشکل از علم کلام، فلسفه، عرفان و معارف دینی.
کج‌اندیشانی که فلسفه اسلامی، به ویژه حکمت متعالیه را، صرفا تقریرات فلسفه یونان می‌دانند، و آن را کفریات میخوانند، یا ذهن‌شان توان درک این معارف عظیم را ندارد، یا نفع مادی‌ای را در آن نمی‌جویند.
تعبیراتی که نادر ابراهیمی به مخالفان صدرالمتالهین میدهد، الحق که دقیق و درست است. کاسه لیسان درباری، ریاکاران، "برخی از فقهای جامد اندیشِ خود منجمد شده‌ی دگرگونی ناپذیر".  اگرچه نباید این نوع مخالفت های سطحی و مغرضانه را به پای اسلام نوشت.
درمجموع، نوشتن درمورد آن حکیم متاله، کاری سخت و صعب بود که تنها نادر ابراهیمی میتوانست از پس این کار بربیاید.
کتاب، آغاز راهی‌ست برای مشتاقانی که میخواهند فیلسوف برجسته حکمت اسلامی را بشناسند.

        

          بی هیچ صحنه اضافی

یکی از نکاتی که باید در خواندن مجموعه هری‌پاتر رعایت کنید، توجه به جزئیات متن هست. هیچ صحنه اضافی‌ای در داستان رخ نمیدهد. همه آنها دیر یا زود جایی مورد استفاده قرار میگیرند.
از تنه‌ای که هرماینی در اوایل جلد یک میزند تا روزنامه‌ای که فاج به بلک می‌دهد. 

        

          چوب دستی‌هایتان را دودستی بگیرید! 

کمتر کسی در دنیا پیدا می‌شود که مدرسه هاگوارتز و جناب هری‌پاتر را نشناسد. من هم که نه فیلمش را دقیق نگاه کرده و نه کتاب‌هایش را از نزدیک دیده بودم، تنبلی را کنار گذاشتم و شروع به خواندش کردم.
با اینکه در همین ابتدای کار، یکی از دوستانِ هری‌پاتر خوانده‌ام، ناخواسته اتفاقی که در جلدهای پایانی رخ می‌داد را برایم فاش کرد، نتوانست چیزی از جذابیت داستان برایم کم کند. حتی اگر کل داستان را یک نفر بنشیند و برایتان تعریف کند، باز با خیال راحت می‌توانید بنشینید و کتاب را بخوانید و لذت ببرید.
در اینجا، اصل اتفاقات اهمیتی ندارد، بلکه چگونگی شکل‌گیریشان، آن‌هم با منطق دنیای هاگوارتز است که هری‌پاتر را یک اثر کم‌نظیر کرده است.
کلمه به کلمه کتاب، با اصطلاح‌سازی‌ها و برگردان‌های فارسی مترجم خوب اثر، خواننده را دنبال خود می کشاند. من هیچ نتوانستم بااختیار کتاب را بر زمین بگذارم و اگر موانع خارجی وجود نداشت، میتوانستم این جلد را یک روزه تمام کنم. کمااینکه تنها سه روز‌ طول کشیده تا آن را به پایان رسید.
تعلیق داستان، تصویرسازی‌خوب‌اتفاقات و غیرقابل‌پیش‌بینی بودنش از مهمترین نکاتی‌ست که باعث جذابیت و ماندگاری این اثر شده است.

        

          هنر نویسندگی، یا شاید هم چیز های دیگر! 

کتاب را که شروع کنی، عنان را از کف می‌دهی و حتی گذشت زمان و عقربه‌هایی که ساعت سه بامداد را نشان می‌دهند، نمی توانند مانع کنار گذاشتنش شوند. حتی امتحانی که دو روز بعد سر می‌رسد، و تو چیزی نخوانده‌ای و در جواب سوالات هم نمی‌توانی از افسون خلع سلاح استاد استفاده کنی، توان مقابله با آن را ندارد. گویی با افسونی کتاب را طلسم کرده‌ است نویسنده محترم!
نکته‌ای که برایم خیلی جالب است، منطق داستان‌گویی، رگه‌های رفتاری و اتفاقات های کوچک و بزرگی‌ست که در خلال داستان می‌افتد و ما به آسانی از کنارشان رد می‌شویم، اما آخر داستان متوجه می‌شویم که اینها فقط برای زیبایی نیامده‌اند و همه، به هم مرتبط می‌شوند. از عصایی که می‌شکند تا ماری که به دادلی حمله می‌کند.
نمی‌دانم نویسنده، داستان را انتزاع می‌کند یا کناری نشسته، آن را تعریف می‌کند. اینکه این دو چه تفاوتی با هم دارند، با خودتان!

        

          نامه‌های عاشقانه، با نثری ادیبانه

خواندن نوشته‌جاتی که به قلم قاجاری نگاشته شده‌اند، یکی از آن لذت‌های شیرین بهشتی‌ست. حال اگر از نوع مکاتبات عاشقانه هم باشد که دیگر نور علی نور است. پری‌دخت، یکی از آنهاست.
پری‌دخت، حاصل مکاتبات دو زوجی‌ست که در بخشی از تاریخ پیدایشان می‌شوند، در قسمتی از آن، کاغذ پرانی می‌کنند و کمی بعد هم، به دست فراموشی سپرده می‌شوند.
چند نامه اول را با اشتیاق خواندم. مرقومه‌ها و پاسخ‌ها همه از روی عشق و نثر زیبای قاجاری نوشته شده بود. اما از جایی به بعد، تکرار، عنصری بود که خواننده را خسته می‌کرد. نامه‌ها چیز جدیدی برای گفتن نداشتند. همان مطالب قبلی، با زورچپانی‌مسائل‌سیاسی.
نویسنده اما نگذاشت تکرار ادامه پیدا کند و باعث زمین گذاشتن کتابش شود. پایانی جالب و غیرقابل‌پیش‌بینی‌ای برایش تدارک دیده بود.
با این همه، اگر به این نوع نثر علاقه دارید، میتوانید به کتاب های "گچ‌پژ"، یا چند داستان اول کتاب "دختر موشرابی" سری بزنید. در سبک نامه‌های عاشقانه هم از جناب نادر ابراهیمی و زوج سیمین و جلال‌، آثاری به یادگار مانده که می‌توانیم از رویش سرمشق‌ بنویسم و به کاغذ پرانی خودمان مشغول باشیم.

        

          مومو، هشداری قهرمانانه در برابر سلطه‌مدرنیته 

به پیشنهاد یکی از دوستانم، با کتابی آشنا شدم که به عقیده او، پیش‌نیازش خواندن کتاب شازده‌کوچولو بود. به لطف این کتاب، شازده‌کوچولویی که زمان زیادی در صف مطالعه‌ام بود را اولویت دادم و خواندم.
مومو، دختر کوچولویی‌ست که نه می‌دانیم از کجا آمده و نه می‌دانیم چندسالش است. اما قدرت عجیبی دارد که همه را به خود جذب میکند. قدرت "خوب گوش دادن".
شاید بگویید این که عجیب نیست. گوش دادن است دیگر! 
آنجاست که می‌گوییم خیر! طریقه گوش دادن مومو، با دیگران فرق دارد. او جوری گوش می‌دهد که مخاطب به طرز شگفت‌انگیزی میل به گفتن پیدا می‌کند. به خوبی گوش می‌دهد و بی اختیار، حرف می‌کشد. حرف‌هایی که در درون آدم‌ها انباشته شده و این انباشت، اصلا اتفاق خوبی نیست. حرف هایی که اگر زده شود، دو دشمن را به دو دوست صمیمی تبدیل میکند، سوء‌تفاهم هارا از بین می‌برد و آدم را سبک می‌کند. حتی ممکن است از نقشه شوم گروهی ترسناک هم پرده‌برداری کند.
مومو تنها یک رمان نوجوان نیست. رمانی‌ست برای تمام سنین. 
مومو به ما میگوید هرچقدر هم علم و تکنولوژی بخواهد زندگی مارا ساده و سریع کند، باز جای حرف زدن و دوست داشتن و دوست داشته شدن را نمی‌گیرد.
تکنولوژی، هرچه باشد، خادم انسان است. و آنجایی خطرناک میشود که انسان خود را خادم او ببیند. آنجاست که تکنولوژی، چونان عالی‌جنابان خاکستری طغیان می‌کنند و به خود اصالت میدهند. و تا سیطره کامل خود بر نوع انسان پیش می‌روند.
مومو، خوش‌خوان، قهرمان، زیبا و دلنواز است‌. با آن کت بینهایت بزرگش.
خوش‌بخوانید