یادداشت‌های حسن عليزاده (5)

          «شور زندگی» رمانی است که زندگی ونسان ون‌گوگ را با نگاهی عمیق و احساسی به تصویر می‌کشد. استون در این کتاب، با استفاده از نامه‌های ون‌گوگ به برادرش تئو و دیگر منابع تاریخی، تلاش کرده تصویری واقع‌گرایانه و در عین حال خلاقانه و هنری از زندگی این هنرمند ارائه دهد. کتاب با توصیف دوران جوانی ون‌گوگ، شکست‌های عاطفی و حرفه‌ای او و تلاش‌هایش برای یافتن جایگاهی در جهان هنر آغاز می‌شود و سپس به دوران اوج خلاقیت او در آرل و سرانجام مرگ تراژیکش می‌پردازد.
استون در این کتاب، ون‌گوگ را نه تنها به عنوان یک هنرمند بلکه به عنوان انسانی با احساسات عمیق، آرزوهای بزرگ و رنج‌های بی‌پایان به تصویر می‌کشد. در "شور زندگی" به دنیای ون‌گوگ قدم می‌گذاریم و با تمام وجودمان چالش‌ها، امیدها و ناامیدی‌های این هنرمند بزرگ را درک می‌کنیم؛ چه آن زمان که در کسوت کشیش همراه با کارگران معدن زغال سنگ در بلژیک به اعماق زمین می‌رفت و زندگی زاهدانه‌ای داشت و چه ان هنگام که شور عشق در وجودش شعله می‌زد و رنگ‌ها را در خلسه‌ای جنون‌وار بر بوم می‌کشید.
 استون برای نوشتن این کتاب، تحقیقات گسترده‌ای انجام داد و از نامه‌های ون‌گوگ به برادرش تئو به عنوان منبع اصلی برای نگارش روایت زندگی ون‌گوگ استفاده کرد. این پژوهش دقیق باعث شده است که کتاب از نظر تاریخی تا حد زیادی دقیق و قابل اعتماد باشد. استون همچنین توانسته تعادل درخوری میان واقعیت‌های تاریخی و عناصر داستانی برقرار سازد. از بزرگ‌ترین نقاط قوت کتاب، توانایی استون در ایجاد ارتباط عاطفی با خواننده است. او با استفاده از زبان ادبی و توصیفات دقیق، احساسات ون‌گوگ را به شکلی ملموس و تأثیرگذار به خواننده منتقل می‌کند.
ون‌گوگ به روایت استون نه‌تنها بیانگر زندگی این نقاش بزرگ بلکه معرف زمینه‌های تاریخی و هنری دوران او را نیز شامل می‌شود. استون به جنبش‌های هنری مانند امپرسیونیسم اشاره می‌کند و نقش ون‌گوگ را در تحولات هنری قرن نوزدهم شرح می‌دهد؛ با این حال ایراداتی هم بر کتاب وارد است ازجمله اینکه اگرچه کتاب به رابطه‌ی بین زندگی ون‌گوگ و هنرش می‌پردازد ولی کمتر به فرآیند خلاقیت او و تکنیک‌های هنری‌اش توجه می‌کند؛ این امر برای خوانندگانی که به دنبال درک عمیق‌تر و حرفه‌ای‌تری از روش کار ون‌گوگ و تحولات سبک هنری او هستند، ممکن است ناکافی به نظر برسد.
«شور زندگی» اثر ایروینگ استون، بدون شک یکی از مهم‌ترین آثار ادبی است که به زندگی ونسان ون‌گوگ پرداخته است. با این حال کتاب از برخی جهات هم قابل نقد است. این ایرادات اگرچه از ارزش کلی کتاب نمی‌کاهد ولی نشان می‌دهد که «شور زندگی» بیشتر یک رمان زندگی‌نامه‌ای است تا یک اثر تاریخی کاملاً دقیق. «شور زندگی» نه‌تنها برای علاقه‌مندان به ونسان ون‌گوگ بلکه برای هر شخصی که به تاریخ هنر و رابطه‌ی بین زندگی و خلاقیت علاقه دارد، اثری خواندنی و تأمل‌برانگیز است.
        

          مایل بودم روایتی سرراست و بدون پیچیدگی بخونم، مایل بودم از خود داستان لذت ببرم، داستانی که می‌دونی قراره خوب تموم بشه، داستانی با شخصیت‌های کم، روی یک خط؛ و همه‌ی این‌ها رو "دختر سروان" داشت، ممنون جناب الکساندر پوشکین! 
        

          نمی‌دونم ترتیب چینش دو داستان بر چه مبنایی بوده، اگر بنا بر انتخاب خودم می‌بود ابتدا "شب‌های روشن" رو می‌ذاشتم و بعد "یادداشت‌های زیر زمین".
یادداشت‌های زیر زمین سطحش به مراتب از داستان دیگه بالاتره، می‌شد در انتهای داستان گزیده‌ای از نقدها رو هم کنارش چاپ کرد.
به ظاهر هر دو داستان از انزوای شخص در جامعه و بریدگی و ناامیدی نسبت به مناسبت‌های اجتماعی رایج می‌گه ولی در یادداشت‌های زیر زمین، این انزوا به گسست انجامیده و فرد حتی اگر هم بخواد دیگه نمی‌تونه رشته‌های پاره رو ترمیم کنه.
"من آدم مریضی هستم، آدمی کینه‌توز، شرور و بدعنق"، این خط اول حاکی از شخصیت ضدقهرمان داستان داره ولی در ادامه در می‌یابیم که مریضی، کینه‌توزی، شرارت و بدعنقی او با توصیفات رایج یا درک عرفی جامعه لزوما یکسان نیست؛ شاید چون هر فرد با معنای مخصوص خودش در زیستن غوطه‌وره و خود زیستن به ذات پوچ است و فاقد معنا، پس هر دست و پا زدنی شاید رفتن بیشتر در منجلاب پوچی باشه و نه رهایی از بندها و آزادی!
        

          کتاب «تبارشناسی جریان‌های سیاسی و آسیب شناسی احزاب در ایران» در چارچوب گفت‌وگوهایی عمیق و نظام‌مند با چهره‌های شاخص احزاب از زمان ملی شدن صنعت نفت تا دهه‌های اخیر، به واکاوی پیشینه‌ی احزاب در ایران و بررسی فراز و فرودهای آنان می‌پردازد. گفت‌وگوها در زمان‌های گوناگونی انجام پذیرفته ولی با این حال به علت تسلط طرفین گفت‌وگو، مطالب ارائه شده حاوی اطلاعاتی است که امروزه روز هم می‌توان روی آن‌ها حساب باز کرد و البته وضعیت احزاب در کشورمان طوری است که مطالب چندین دهه پیش در باب چرایی عدم توسعه‌ی احزاب همچنان می‌تواند در موردشان صادق باشد.
کتاب در دو بخش تدوین شده، بخش نخست به گفت‌وگو با شخصیت‌هایی چون محمد علی عمویی (حزب توده)، محمد مهدی عبد خدایی (جمعیت فداییان اسلام)، حسین راضی (حزب مردم ایران یا همان جمعیت خداپرستان سوسیالیست)، پرویز ورجاوند (جبهه ملی)، ابراهیم یزدی و عزت‌الله سحابی (نهضت آزادی و جریان ملی مذهبی)، محمد نبی حبیبی (هیات‌های موتلفه اسلامی) و سید محمد سلامتی (سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران) پرداخته و در بخش دوم که از نظر ماهیتی کمی ضعیف‌تر از بخش نخست می‌نماید، ضمن گفت‌وگو با اشخاصی چون سعید حجاریان، غلام عباس توسلی و علیرضا علوی تبار به مباحثی همچون موانع شکل‌گیری احزاب در ایران، دسته‌بندی جریان‌های سیاسی فکری و موانع ساختاری و مخاطرات شکل‌گیری تحزب در ایران می‌پردازد.
مباحث کتاب عمدتا از غنای خوبی برای خواننده برخوردار است و می‌تواند به عنوان منبع مناسبی برای پژوهشگران علوم سیاسی و تاریخ احزاب در ایران مورد استفاده قرار گیرد. آنچه روشن است این واقعیت است که تا زمانی که نخستین مانع یا شرط تحزب در جامعه یعنی نبود آزادی حل نشود، نمی‌توانیم شاهد انتخاباتی آزاد باشیم. تاریخ کشورهای اروپایی هم حکایت از این دارد که حزب نه با یک اراده و تصمیم قبلی بلکه بر حسب ضرورت و بنا به یک عامل فنی که برگزاری انتخابات باشد جوانه زد، رشد پیدا کرد و به تدریج توسعه یافت.
        

          «محدوده خون: هندسه یک جنایت خانوادگی» یکی از سه کتابیه که نشر خوب با عنوان «مجموعه بازپرسی» منتشر کرده و تو هر کدوم از اون‌ها به بازخوانی پرونده قتلی می‌پردازه که سال‌ها پیش روی داده و اصحاب رسانه و اذهان عموم رو به خودش مشغول کرده بود.

محدوده خون درباره‌ی توطئه‌ای خونوادگیه، پسر یکی از ثروتمندان به سبب حسادت‌ها و همین‌طور خیره‌سری‌هایی که داشته، نقشه قتل برادر و پدرش رو می‌کشه. برادر به قتل می‌رسه و جسدش در چاه عمیقی در حوالی ونک انداخته می‌شه.

داستان هر بار از زبان یکی از افراد دخیل در ماجرا روایت می‌شه و گاهی هم خود نویسنده از یافته‌ها و مشاهداتش برامون می‌گه.

زوایه دید روایت برای کتاب مناسبه ولی می‌شد با کار پژوهشی بیشتر به بازماندگان این ماجرا هم دسترسی پیدا کرد تا کتاب تنها گزارشی از وقایع نباشه و ارزش افزوده‌ای هم به‌همراه داشته باشه.