یادداشت‌های NayerehMohri (5)

          این کتاب گزارش سفر بوویه به همراه دوست نقاشش، تیری ورنه  است که در سال ۱۹۵۳ با یک فولکس واگن کاروان از ژنو سوییس به سمت شرق آغاز  می شود. هدف اولیه آنها رسیدن به هندوستان بود، اما بخش اعظم کتاب و شاید به یاد ماندنی‌ترین بخش سفرشان، مربوط به عبور از ایران است.  کتاب نثری شاعرانه و عمیق دارد چرا که بوویه فقط یک جهانگرد نیست؛ یک مورخ، قوم‌شناس  است و یک نویسنده با قلمی بسیار ظریف و شاعرانه است. او به جای توصیف صرف مکان‌ها، به دنبال "احساس" و "حس" مکان و آدم‌هاست. او حال و هوای ایران در دهه ۳۰ شمسی را با تمام جزئیاتش—بوها، رنگ‌ها، صداها و روحیات مردم—به تصویر می‌کشد.
برخلاف بسیاری از سفرنامه‌نویسان شرق، نگاه بوویه نه از بالا به پایین و تحقیرآمیز است و نه عرفانی و اغراق‌شده. او نه به عنوان یک قاضی اخلاقی، بلکه به عنوان یک ناظر کنجکاو و اغلب شوخ‌طبع، به توصیف خصوصیات مردمِ  ایران می‌پردازد. نگاه او به خصوصیات "دروغگویی"، "تعارفات" و "زرنگ بازی" ایرانیان، بسیار ظریف و چندلایه است و آن را نه به عنوان شرارت محض، بلکه به عنوان یک استراتژی بقا و یک بازی اجتماعی پیچیده در شرایط خاص آن زمانِ ایران  می بیند. 
بوویه متوجه می‌شود که بسیاری از "دروغ"ها در فرهنگ ایرانی آن زمان، نه برای فریب ، بلکه برای حفظ آبرو و مهمان‌نوازی است.
"او می‌گوید که اگر در خیابان از کسی آدرس بپرسی، حتی اگر نداند، به ندرت می‌گوید "نمی‌دانم" چرا که مایل نیست ندانستنش باعث شرمندگی شود و یا احترامش به عنوان میزبان زیر سوال برود.
در جای دیگری بوویه به اینکه چگونه مردم گاهی قوانین را دور می‌زنند تا به هدفی برسند، اشاره می‌کند. 
 به عنوان مثال  او در بروکراسی اداری می گوید، که چگونه افراد با استفاده از یک آشنا «پارتی» یا با دادن یک «چایخوری» (رشوه کوچک) راهی برای عبور از دیوارهای بلند بروکراسی پیدا می‌کنند. او این را نه تأیید اخلاقی، بلکه به عنوان یک واقعیت اجتماعی ثبت می‌کند. او این کار را نوعی «زرنگی» یا زیرکی می‌دانست که برای ادامه زندگی در شرایط سخت ضروری است.
نکته کلیدی اینجاست که بوویه قضاوت نمی‌کند. او این رفتارها را در بستر خودش—فقر نسبی، سیستم اداری پیچیده و فرهنگی که در آن «نقش» و «حفظ ظاهر» بسیار مهم است—مشاهده و ثبت می‌کند. او حتی اغلب با لبخند و تحسین از این «زرنگی»ها یاد می‌کند و آنها را نشانهٔ هوش و انعطاف‌پذیری مردم  در شرایط سخت می‌داند. در واقع او در این  کتاب سعی داشت «راه و رسم دنیا» را در ایران نشان دهد.
        

          این کتاب مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که حول محور زندگی افراد معمولی و به خصوص قشر محروم جامعه می پردازد. داستان ها سرشار از حس‌های شکست، پیروزی، غم، تنهایی، آرزوها و ...  است. اما چیزی که آنها را به شدت خواندی و دلنشین می کند نگاه طنزآلود نویسنده به سوژه‌ها ست .حتی می توان گفت عنوان کتاب در عین طنز گونه بودن به خودی خود عمیق و نمادین است.· ته خیار معمولاً بخشی است که دور انداخته می‌شود، چیزی که ارزش چندانی ندارد و در دنیای داستان‌های این کتاب، شخصیت‌ها اغلب شبیه "ته خیار" جامعه به حساب می‌آیند؛ افرادی فراموش‌شده، حاشیه‌نشین و کم‌ارزش از نگاه دیگران.
از نظر من این عنوان کنایه‌ای است به حاشیه‌نشینی و زندگی افرادی که خودشان یا آرزوهایشان برای جامعه "ته خیاری" بیش نیستند...
عمیقا از خوانش این کتاب لذت بردم و خواندنش را به مابقی دوستان توصیه می کنم.🌺

        

          با خوانش این رمان می توان به این نتیجه رسید که شخصیت ها به نوعی تقابل بین سنت و مدرنیته را به نمایش می گذارد. دوگانگیِ آهو (سنتِ فداکارانه) و هما (مدرنیتهٔ هوس‌باز) و مرد سرگشتهٔ میانِ این دو (سید میران)، تنشِ تاریخیِ جامعهٔ ایران را روایت می‌کند.
 پرسش کلیدی: آیا این تقابل، واقعاً «انتخاب» زنان است یا جبرِ ساختارهای مردسالارانه؟  
جامعهٔ رمان، با معیارهای دوگانه، مردان را حتی در نقض آشکار ارزش‌های دینی (مثل مشروب‌خواری یا خیانت) توجیه می‌کند، اما زنان را به‌دلیل «هوس» یا حتی «اعتراض» سرکوب می‌نماید. آیا دین در این روایت، ابزاری برای تثبیت قدرت مردان نیست؟  
در این رمان که برگرفته از ساختار جامعه ایرانی است آهو با تحمل رنج، به نماد «زن خوب» تبدیل می‌شود، اما این ایثار، سیستمِ ستم را بازتولید می‌کند.
_ آیا فداکاریِ زنان، واقعاً یک فضیلت است یا نشانهٔ درونی‌شدن ستم؟ و چرا جامعه راه‌های رهایی (مثل ترک خانواده) را برای زنان نمی‌پذیرد؟
- آیا هما «شرور» است یا زنی که جسارت شکستن تابوها را داشت؟  
- آیا مدرنیته می‌تواند راه رهایی زنان باشد، یا فقط شکل جدیدی از بهره‌کشی است؟  
- چرا جامعه میل جنسی مردان را طبیعی، اما همان میل در زنان را «فساد» می‌خواند؟  
این رمان در سال ۱۳۴۰ نوشته شده و به وضع فرهنگی جامعه در سال های ۱۳۱۳ و دوره پادشاهی رضاشاه پهلوی می پردازد. از نظر من  با وجود گذشت دهه‌ها، همچنان آیینهٔ جامعه‌ای است که زنان را میانِ «سنتِ سرکوبگر» و «مدرنیتهٔ نکوهیده» گیر می‌اندازد. نقد اصلی متوجه ساختارهایی است که به نام دین و اخلاق، مردانگی را تبرئه و زنانگی را مجازات می‌کند.  
این رمان ریاکاری اخلاقی و نقش سیستم‌های قدرت در تثبیت نابرابری انگشت گذاشته است و نشان میدهد که قربانی‌کردن زنان نه یک انتخاب، بلکه محصول ساختارهای عمیق فرهنگی است.  
        

          کتاب "پریانه‌های لیاسندماریس" با ترکیب هوشمندانه‌ای از فانتزی، ماجراجویی، و عناصر فلسفی، نه تنها نوجوانان را سرگرم می‌کند، بلکه آن‌ها را با مفاهیم عمیق انسانی مانند دوستی، شجاعت، پذیرش خود، و مقابله با ترس‌ها آشنا می‌سازد. این اثر با خیال‌پردازی  و شخصیت‌ سازی هایش دنیایی جذاب خلق کرده که خواننده را تا آخرین صفحه همراهی می‌کند. 
---
ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب:
فراتر از کلیشه‌های جنسیتی  هست .قهرمان داستان بدون توجه به جنسیت، بر پایه توانایی‌ها و شجاعت خود تعریف می‌شود. این پیام قدرتمند به نوجوانان می‌گوید: "هرکس می‌تواند قهرمان باشد، اگر اراده کند."
___
طنز هوشمندانه در موقعیت‌های حساس کتاب خوانش آن را جذاب تر کرده.حضور "فلسفوریاها"(شخصیت‌های طنز) در صحنه‌های پرتنش، نه تنها اضطراب را کاهش می‌دهد، بلکه به خواننده می‌آموزد که گاهی خنده می‌تواند بهترین سلاح در برابر ترس باشد.
___
من پایان باز و امیدوار کننده داستان را دوست داشتم.
  کتاب با تصویر "کودکی جدید در گهواره‌ی پریان" به خواننده می‌فهماند که ماجراجویی هرگز تمام نمی‌شودو هر پایان، آغازی برای یک سفر تازه است. این مفهوم می‌تواند نمادی از تولد ایده‌ها یا نسل‌های جدیدباشد.  
___
خلاصه اینکه نوجوان خاموشِ درونِ منِ بزرگسال از خوانش این کتاب  خوشحال و راضیه 
ممنونم ازت طاهره خانم ایبد😊🖐...
        

          این کتاب را سال‌ها پیش خوانده بودم و امروز مجدد سراغش رفتم و بازخوانی‌اش کردم. به نظرم تجربه ما از زندگی  معنی کتاب های قدیمی را هم تازه می کنه ...