یادداشت‌های مهدی برند (6)

          سوسه‌کی! 
پیش از توضیح درباره کتاب کمی از او میگویم، ناتسومه  کینوسوکه  در سال ۱۸۶۷ در ادو [توکیو فعلی] به دنیا آمد (یک سال قبل از قدرت رسیدن میجی و درسال ۱۹۱۶ ۴ سال پس از فوت میجی از دنيا رفت. در سن ۲۲ سالگی جسورانه و شوخ‌طبعانه  لقب سوسه‌کی را انتخاب کرد که ماجرای چینی جذاب پشت این نام است :
سوسه کی که معنای تحت اللفظی آن سنگ غرغره کن است. برگرفته از مثلی چینی است که ریشه در اشتباه لفظی سان چو یکی از فرماندهان سلسله ی جین غربی در قرن دوم میلادی دارد. او که میخواسته به رهبانیت روی آورد به دوستش می گوید هنگام آن رسیده که دهانمان را در سنگ بشوییم و آب روان را بالش خود کنیم. دوستش حرف او را اصلاح میکند و میگوید شاید منظورش این است که دهانمان را در آب روان بشوییم و سنگ را بالش کنیم اما فرمانده لجوجانه بر اشتباه خود اصرار می ورزد و توضیح می دهد که غرغره کردن سنگها دهانشان را خواهد شست و خوابیدن بر آب روان گناهانشان را خواهد زدود. چنین است که واژه ی سنگ غرغره کن در چین نماد یک دندگی شده است!
بگذریم کتاب فعلی متن یکی از سخنرانی های سوسه‌کی در سال ۱۹۱۱ در باب تجدد در ژاپن آن روزگار است، کتاب که بس کوتاه و شاید نیم ساعت هن زمان نمی‌گیرد تقریبا توضیح صریح تر محتوایی است که او در رمان های مختلف خود با زبان دیگری بیان می کند. 
تجدد در نگاه سوسه‌کی مطلبی طبیعی است که چنین تعریف می کند :  *تجدد مسیر بروز و ظهور توان آدمی است* که در این تجدد ۲ چیز موثر اند : 
گرایش فعال : تمایل بشر به مصرف کردن توان نیروی خود و انجام کاری است 
گرایش منفعل : گرایشی که میخواد تا حد امکان از انجام کار و هدر رفتن توان جلوگیری کند.
تلاش دنیای جدید برای راحت تر کردن کار در ذیل گرایش منفعل و تلاش برای گسترش لذت و سرگرمی در ذیل گرایش دوم می گنجد. 
بعد از تعریف تجدد و توضیح آن با ادبیاتی آمیخته با تمثیل های شیوا، سراغ ژاپن می‌رود و تجدد در غرب را درون انگیخته و نتيجه طبیعی می بیند و تجدد در ژان را بیرون انگیخته که باعث می شود چالش های زیادی برای او و هویتش ایجاد کند! 

او می‌گوید:
امواجب تجدد امروز ژاپن را فراگرفته اند، حاصل جریان های غربی اند، اما کسانی باید از این امواج بگذرند ژاپنی هستند و غربی نیستند! به همین دلیل هر بار که موج جدیدی می آید در میان این امواج خود را مانند مهمانی مفید و دچار رودربایستی می بیند. امواج جدید به جای خود، حتی بی آن که فرصت درک و تشخیص کیفیت و حقیقت امواج قدیمی را که از سر گذرانده اند داشته باشند، باید با آنها خدا حافظی کنند. گویی بر سر میز غذا نه تنها طعم غذاهای مختلف را نچشیده اند، حتی به درستی ندیده اند که چه غذاهایی در ضیافت حاضر بوده و در همین حسین میز غذا تمیز می شود و غذاهای تازه ای روی میز چیده میشوند.
        

          استاد جاودان اگرچه با صاحب نفس بودن و کرسی درس اخلاق شان معروف اند اما در زمینه تاریخ اسلام هم صاحب نظر و تطبع بسیار اند. 
علاوه بر تطبع زیاد استاد، نگاه منظم در بیان تاریخ و سعی در پیدا کردن کلان راهبرد های هر بازه با چاشنی مثال های عینی خاصیت ویژه کتب ایشان است. 
در پیوست فهم بهتر کتاب و برهه امامت امام سجاد ۱۰ جلسه سخنرانی استاد کاشانی با عنوان امام سجاد اگوی تراز برای دوران دین گریزی رو پیشنهاد میکنم.
        

          لحظه آهان! 
برای معرفی کتاب شما را به فقط همین چند سطر از کتاب دعوت میکنم : 
یک بار شنیدم عمر برغوثی، کنشگر فلسطینی که از بنیانگذاران جنبش بی‌دی‌اس است، درباره *لحظه آهان* حرف می‌زد، درباره همان چیزی که من آن را- همانطور که احتمالا خودتان حدس زدید- لحظه بازشناختن می‌نامم. عمر برغوقی مشخصا درباره لحظه ای حرف می زد که ناگهان ورق برمیگرد و فردی اسرائیلی و شاید جهان در می باید فلسطینی ها هم درست مثل خودش انسان هستند! 
عمر برغوثی می پرسد : چند فلسطینی باید بمیرند تا یک سرباز اسرائیلی به چنین شهودی برسد!
        

          
روشنایی خاموش شده!
در سال ۱۶۲۳ اواخر دوران مینگ بود که باستان‌شناسان در حوالی شهر شیان، (پایتخت چین باستان) در سنگ‌نوشته شیان‌فو، روشنایی را یافتند.
با این سنگ نوشته، بیگانگان تازه از راه رسیده حرف های هم دیارشان مارکوپولو را باور می‌کردند، مسیحیت از خیلی خیلی قبل ها در چین وجود داشته است! 
آنهم با نام روشنایی و با شکوهی افسانه ای که زوالش را غیر باور تر می‌کند و البته درسی بزرگ هم با خود به تاریخ هدیه می دهد.
فرازی از  سنگ‌نوشته شیان‌فو می گوید: 
در زمان تایزونگ، مؤسس برجسته و باشکوه این سلسله تانگ، در میان مردان روشن فکر و مقدسی کسی وارد شد، او نیکوترین، آلوپِن از دیار ایران🌱 بود. او با مشاهده ابرهای لاجوردی، کتب مقدس واقعی را به همراه داشت. او با دیدن جهت بادها، سختی ها و خطرات را به دوش کشید. او در سال ۶۳۵ پس از میلاد به چانگ آن رسید.
 نهال تجدد نویسنده ایرانی_مسیحی کتاب  نورآوران : تاریخ مسیحیت در ایران، در رمان روشنایی خاموش شده ما را به عصر اعتلا و شکوفایی چین می برد، دوران تانگ اوج شعر و هنر چینی... 
تجدد اگرچه راوی آلوپِن ایرانی است که از حکومت درحال سقوط ساسانی با هزار زحمت به امید پیدا کردن مکانی دیگر برای مسیحیت نسطوری به چین سفر کرده، ولی در توصیف دوران تانگ هم چیزی کم نگذاشته است. حتی از جزئیات تاریخی در پستو های کاخ.
از سیر داستان که بر حولِ پیدایش جوامع مسیحی و گاه ایرانی  در چین که بگذریم، رمان به خوبی تمام فلسفه ها و آیین ها و  دین های کنشگر در چینِ تانگ را به نمایش می‌گذارد؛ از کنفوسیوس و دائوئیسم تا بودا و هندو، و از مانی و زرتشت تا مسیحیت و اسلام،
و ظرافتِ دربار تانگ در نحوه مواجهه یک  تمدن با بیگانه را واقعا به جلوه وا می‌دارد. نویسنده زیرکانه جلساتی  را در داستان با سران هر یک تخیل می‌کند که یک دوره الهیات تطبیقی است. 

و عجیب درسی رمان برای ظهور و خاصا سقوط فرهنگ ها دارد، چراکه روایت گر فرهنگی است که در چین ۳۰ وچند کلیسا ساخت ولی چند قرن بعد، بیگانگان غربی، اولین گمان شدند.
        

          کتاب اثر پروفسور فقید کریل است، که در شرق شناسی اگر گوی سبقت را نبرده باشد، عقب نماده است. اگرچه ضعف کلی تمام متفکرین غرب که به دامان فهم شرق تمدنی می آیند مشهود است. کتاب در هر فصل و در ۲۰ صفحه به شیوا ترین زمان سعی در بیان مکاتب اثر گذار فکری در تاریخ چین را دارد. اگرچه فاقد کتاب مذکور فاقد ادبیات علمی است اما نویسنده در کتب دیگر خود بروز علمی خود و دقت های بی بدیلی نشان داده. در نتیجه صرفا این کتاب بیان نقشه فهم است که سعی کرده بی تکلف آن را برای مخاطب عمومی اجرا کند . نباید انتظار فراتر از این داشت.