یادداشت‌های نرگس آراسته (11)

          نیمی از داستان نگذشته بود، که نفس کم آوردم. دیگر این سیر داستان نبود که مرا به خواندن وامی‌داشت، بلکه آیینه‌ای که از زندگی خودم در داستان می‌دیدم، موجب کشش من شده بود. از یک جایی به بعد داستان مستوره و امیریل برایم مهم نبود. اصلا نمی‌خواستم بدانم آخر سر مستوره با کودکانش چه می‌کند و چگونه رابطه‌ با همسرش را بهبود می‌بخشد و با مادرشوهرش چطور کنار می‌آید. خودم مهم بودم. بچه‌هایی که هنوز ندارمشان مهم بودند.
نمی‌دانم این طبیعی‌ست که زنی ساعت‌ها برای کودکانی که حتی وجودشان قطعی نیست، برنامه بریزد، کتاب تربیتی بخواند، کارگاه شرکت کند، کتاب کودک و اسباب‌بازی بخرد و حتی به لباس‌هاشان هم بیندیشد؟
مستوره وقتی از دخترش دور می‌ماند، سینه‌اش پر می‌شد از شیر؛ می‌فهمید که کودکش گرسنه‌ست و باید خودش را برساند. این فقط غریزه‌ی مادری نیست. این خاصیت زن است. قلبش پر می‌شود از چیزی که باید جایی خرجش کند. باید بدهد. باید ببخشد. باید دنیا را از خودش سیراب کند.
زن آمده تا جهان را لبریز کند. نه فقط از مایعی شیرین، بلکه از مهر، از عشق، از دلسوزی. و این کتاب، هرچند با زبانی ساده و روایت‌محور، همین را بی‌صدا در گوش آدم زمزمه می‌کند.

کتاب «مثل نهنگ نفس تازه می‌کنم» از [معصومه امیرزاده]، شاید برای هرکسی چنین تأثیری نداشته باشد. اما اگر زن باشی، یا دل زنانه‌ای داشته باشی، ممکن است جایی میان صفحاتش، یک‌باره خودت را پیدا کنی؛ یا کسی را که مدت‌ها بود فراموشش کرده بودی.
        

          کتاب صوتی شهر غصه از امیرعلی نبویان تجربه‌ای شنیدنی و دل‌نشینه. نثرش روان و صمیمیه، با مخاطب نسل جدید به خوبی ارتباط برقرار می‌کنه، دیالوگ‌ها زنده‌ و پرکشش‌ان و ساختار نمایشی اون‌قدر خوب چیده شده که تماماً قابلیت اجرا داره؛ چه در کانون‌های فرهنگی دانشگاه، چه در جلسات نمایشنامه‌خوانی.
برای علاقه‌مندان به نویسندگی، به‌ویژه در شروع مسیر، کتاب‌های نبویان می‌تونن منبع الهام و الگویی ساده و درعین‌حال خلاقانه باشن.
        

          کتاب ساده و روون بود و داستان جالبی داشت. نویسنده خودش رو درگیر عناصر داستان‌نویسی و این چیزه‍ا نکرده بود و راحت نوشته بود. بدون سخت‌گیری و وسواس در نوشتن. نقطه‌ی عطفش هم اواخر کتاب بود که علت انتخاب اسم کتاب برای مخاطب روشن می‌شد و یه صحنه‌ی چندش‌آور و كمدی تو ذهن تداعی می‌شد و البته مفهومی فراتر از صرف چاه فاضلاب به ذهن تبادر می‌شد.
        

          باز هم نسخه‌ای که من خوانده‌ام، در قفسه‌ی کتاب‌های به‌خوان نبود!  بابا می‌گفت از آن کتاب‌‌های  ممیزی‌دارِ قبل انقلاب به شماره می‌رفته و بعد انقلاب هم چاپ نشده. می‌گفت از کانون پرورش فکری کودک و نوجوان هم جمعش کرده‌اند و این یکیِ دستِ ما، عتیقه است! 
خوب یادم هست این کتاب کنار چند کتاب کم‌قطر و دفترْمانند دیگر در کتابخانه، توجهم را جلب کرده بود و مدام از بابا درباره‌اش می‌پرسیدم. بابا گفت اگر الان نخوانی‌اش بهتر است! (۱۴ساله بودم و جاهل به تمام‌معنا!) دست زدم به همان چیزی که "جیز" بود. خواندمش. از آن پس بارها فکرهایی مبنی بر رفتن از خانه و ایجاد انقلاب درونی و پیدا کردن راه زندگی‌ام به سرم زد، اما هربار فرمان را از دست آن کودک کله‌خرابِ درونم می‌گرفتم و مهارش می‌کردم. حتی یادم هست یک‌بار با الهام از دیالوگ‌هایی که ماهی سیاه کوچولو به مادرش می‌گفت، حرف‌هایی به مادرم زدم و از او خواستم رهایم کند! یک فرار ناموفق هم صدقه سر این‌ کتاب در کارنامه‌ام دارم!
برای این کتاب، نشست‌ها برگزار شده و تقدیرها و تشکرها از نویسنده‌ی به دیار باقی شتافته‌اش شده؛ اما من می‌خواهم بگویم خواندن این کتاب، برای عموم کودکان و نوجوانان این سرزمین مناسب نیست. خصوصا با شرایطی که از هر ۵خانوار، ۳خانوار با مشکلات اقتصادی و عاطفی دست و پنجه نرم می‌کنند. (آمار را از خودم درآوردم. حدس می‌زنم این‌گونه باشد!) کودک یا نوجوان با خواندن این کتاب، ممکن است هزار فکر احمقانه به کله‌اش بزند. ممکن است اقدام به کارهایی کند که عواقبش جبران‌ناشدنی‌ است. خواندن این کتاب را برای هیچ کودک و نوجوانی توصیه نمی‌کنم! مگر این‌که مخاطب بخواهد نقدش کند، یا برای واحد درسی ادبیات کودکش در دانشگاه بخواهد کتابی ارائه کند؛ جز این‌ها، از نظر من کتاب، کتاب خطرناکی است!
        

          «وقتی بدی بدها رو ازشون بگیری، خوب می‌شن و دیگه معلوم نیست چرا ما نفی‌شون می‌کنیم.»
«وقتی از داستان علی، خودشو حذف کنیم چی می‌مونه جز عشق قطّامه و ابن‌ملجم؟»
مرحوم بیضایی از همین نظرگاه و بسیار خلاقانه، نمایشنامه‌ای در وصف کم و کیف شهادت امیرالمؤمنین نوشته‌اند.
دیالوگ‌هایی که نویسنده در این نمایشنامه اجرا می‌کند قابل تأمل است. دیدگاه متفاوت بیضایی به مذهب و نمایش برایم تازه و جالب بود. بسیار ماهرانه دیالوگ‌هایی که می‌بایست از زبان بازیگری در نقش علی ابن ابیطالب جاری می‌شد، از زبان نویسنده در نمایشنامه گنجانیده.
        

          نسخه‌ای که من آن را خوانده‌ام، چه غریبانه در قفسه‌ی کتابهای به‌خوان قرار گرفته! بدون ثبت نظر و دورافتاده. انگار این نسخه نه تنها از کتابخانه‌ها، که از خانه‌ها هم رخت بربسته!
نسخه‌ای که من دارم، جلدش سفت و سخت است، ورقه‌هایش کاهی اما ضخیم است و لابه‌لای صفحاتش گل‌های خشک شده جای‌گذاری کرده‌اند. کتاب، بوی زندگی می‌دهد. آنقدر قدمت دارد که باید با دقت ورق بزنی مبادا که ترک بردارد چینی نازک صحافیِ آن! کتاب را که دست می‌گیرم، آلیس‌گونه، می‌پرم در سرزمینِ عجایبِ سهراب.
چندین سال پیش، در راه کوتاه خانه به مدرسه بابا برایم سهراب می‌خواند و با شوق و هیجان استعاره‌های رنگین اشعار او را توصیح می‌داد. همان‌جا علاقه‌ام به شعر و ادبیات، استارت خورد. در همان راه کوتاهِ خانه به مدرسه.
        

          اشک ريختن برای حسین، پس از خواندن این کتاب معنی جديدی می‌یابد. انگار تاکنون از پشت شیشه‌ی بخارگرفته داستان را شنیده بودم و این کتاب بخارها را پاک کرد، دوربین را نزدیک و نزديک و نزدیک‌تر کرد و من را به عمق ماجرا رهنمون ساخت. با این کتاب معنی ما رایت الا جمیلای زینب برایم روشن شد. ما رایت الا جمیلا، همان فزت و رب الکعبه است.. از همان دستگاه نشأت گرفته، همان سیره است با بیانی دیگر..
        

          فارغ از جذابیت‌های کودکانه و اعجاب‌انگیز داستان، اینکه نویسنده انقدر جرئت داشته تو اوج تبعیض جنسیتی اروپا همچين شخصیت تابوشکنی خلق کنه، تحسین برانگیزه.
ادبیات اگه بتونه چنین تاثیراتی در جهان همزمان و پس از خود باقی بگذاره، کار خودشو به درستی انجام دادخ.
        

          من با فانتزی از حقیقت‌های تلخ زندگی واقعی فرار می‌کنم. خیلی کیف می‌ده.
        

          وقتی هری‌پاتر می‌خونم مدام با خودم می‌گم کاش وقتی نوجوون بودم می‌خوندمش! 
تو این درگیری‌ها و چالش‌های بی‌رحمانه‌ی زندگی واقعی، فانتزی برلی استراحت مغز و برگشتن به دنیای کودکی لازمه.