یادداشت‌های شهریار شفیعی (6)

          عجب کتاب خوبی بود
ترجمۀ خیلی روان و خواندنی
        

          عموماً اشعار این مجموعه، شعرهایی برای جنگ هستند.
با استناد به مقدمۀ مرحوم سیدحسن حسینی ، در مقدمۀ کتاب وزین «گزیدۀ شعر جنگ و دفاع مقدس» ، اینک ما به لحاظ شعری در دورۀ دفاع مقدس قرار داریم. با این نتیجه، اشعار کتاب «نامت را بگذار وسط این شعر» نیز در زمرۀ اشعار دفاع مقدس قرار می­‌گیرند.
از نکات مثبت این کتاب، آشنایی­‌زدایی­‌های برخی اشعار است. در صفحۀ 20 این کتاب، سه شعر کوتاه به نام «سه اپیزود» هست که از کلمات یوسف، یونس و سلیمان استفاده شده و شاعر از پیش­‌زمینۀ ذهنی و عقبۀ تاریخی آن کلمات، آشنایی زدایی انجام داده ست.
محمدرضا شرفی خبوشان یک تیزهوشی در این مجموعه به ­کار برده که چند شعر را به زبان محاوره نوشته، و این شکستگی در زبان اشعار، که مخاطب بعد از خواندن چند شعر به زبان رسمی، شعری به زبان محاوره می­‌خواند و میزان صمیمیت و میزان برقراری ارتباط خواننده با شعر بیشتر می‌­شود.
روایت غیرخطی، به نظر من، از جمله تکنیک­‌هایی است که می­‌تواند شعر سپید را جذاب­‌تر کند. البته که مشکلی با روایت خطی ندارم؛ ولی به نظرم، کنش و واکنشی که در روایت غیرخطی بین متن و ذهن مخاطب اتفاق می­‌افتد، این روایت را جذاب­تر کرده و مخاطب را بیشتر در اندیشۀ کشف پیام شاعر و شعر غوطه­‌ور می­‌کند. یکی از نمونه­‌ها برای این نوع از روایت، شعر صفحۀ 61 به نام «بالا را نگاه می­‌کنیم» است.
و در آخر؛ با خودم بسیار کلنجار رفتم تا یک شعر کامل را به عنوان بهترین شعر انتخاب کنم که کار بسیار سختی است، انتخاب تنها یک شعر از میان این­همه شعر درخشان. از منظر من، درخشان­‌ترین اثر این کتاب، مکالمۀ چهار جانباز در شعر «تا آخر دنیا» است.
        

          کتاب قاف، خاطرات شهید حاج قاسم سلیمانی از جنگ 33 روزه اسرائیل و لبنان و چند خاطره‌ی ایشان از دفاع مقدس است.
بسیار خواندنی‌ست از این جهت که مخاطب را با ابعاد جدیدی از جنگ 33 روزه و نقش ایمان و اعتقاد به خداوند در پیروزی جبهه مقاومت آشنا می‌کند.
        

          به صرف قهوه و پیتا، تنها سفرنامۀ کشور بوسنی نیست، هندبوک این کشور نیز هست. چند دهه پیش، در اخبار و اتفاقات روزانه، اسم کشور بوسنی و قتل عام مسلمانان به گوش مخاطب ایرانی خورده بود اما فکر نمی‌کنم خیلی در این موضوع عمیق شده باشد. کمتر از 10 سال پیش، به همت جمعی دغدغه‌مند، بحث سفر به کشور بوسنی و شرکت در مارش میرا در ایران جدی شد و معصومه صفایی راد از اولین مسافران این کشور بود. در این کتاب، علاوه بر سرک کشیدن در تاریخ و دیدنی‌ها و خوردنی‌های بوسنی، در مارش میرا نیز همراه نویسنده شرکت می‌کنیم.
        

          گرچه درون مایۀ اصلی سفر نویسنده به کشور عراق، راه‌پیمایی عظیم اربعین است اما مخاطب در این کتاب، علاوه بر شهرهای زیارتی نجف و کربلا با شهرهای دیگر کشور همسایه از جمله سامرا، بغداد، حلّه و بابِل نیز آشنا می‌شود. خواننده در این سفرنامه از کنار مشهد شهید فرودگاه بغداد سفرش را آغاز می‌کند، در خیابان متنبی قدم می‌زند و به قهوه‌خانه‌های مشهور بغداد سرک می‌کشد، در «مٌقهی ام‌کلثوم» صدای اسطوره را هورت می‌کشد، به زیارت نواب اربعۀ صاحب‌الزمان می‌رود و دست آخر به محله‌ی کاظمیه می‌رسد و وارد حرم پدربزرگ و نوه‌ای از آل محمد می‌شود.
ترس دارم از لو دادن همه‌ی موضوعات کتاب، پس اتفاقات نجف و حِلّه و بابل و کربلا را می‌گذارم برای عزیزانی که در آینده این کتاب را خواهند خواند.
        

          نوشتن از شهری که برای مخاطب ایرانی، به سبب رسانه و همجواری و غیره، آشناست، سخت است. آشنایی زدایی از این پیش‌زمینه‌ی‌ ذهنی، سخت تر و هنر معصومه صفایی راد سربلند بیرون آمدن از کلیشه هاست.
شما در این کتاب، با نویسنده در دل تاریخ هم‌قدم می‌شوید، از خیابان ها و کوچه‌های شیب دار و پر گربه می‌گذرید، خنکای مدیترانه را در خلیج سیاه لمس می‌کنید، کامتان را با باقلوا شیرین می‌کنید و دست آخر، از دریچه‌ی محرم، به شهری می‌نگرید که یکی از بزرگترین تجمعات روز عاشورا را دارد.
چای روضه هم مهمان ارباب (ع) هستید.