یادداشت‌های زهرا شعرباف (15)

          شیرین بود و خواندنی. اساسا خواندن سفرنامه بسیار صبر و حوصله می طلبد و باید با دقت و لحظه به لحظه همراه نوشته باشیم تا همه ی موقعیت ها را به خوبی درک کنیم. 
این کتاب یکی از دو سفرنامه ی سکینه سلطان ملقب به وقارالدوله است که در دوره ی ناصری نوشته شده و نثری ساده و روان و به دور از پیچیدگی های واژگانی دارد. همچنین، جملاتش کوتاه، ساده و صادقانه است. با جزییات مفیدی که در طول سفر بیان کرده می توان به شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دوره ی قاجار به ویژه در راه ها و سفر در منطقه ی ایران، عراق، سوریه و عربستان دست یافت.
        

          داستانی درباره ی دختر همسر دوم  مولانا ( کیمیا خاتون) است. داستان زن های رو به زوال در شبستان مولانا. 
هیچگاه فکر نمی کردم پشت پرده ی عاشقانه های مولانا با شمس اینقدر برای دیگران تباهی به بار آورده باشد. اگرچه داستان است و با شاخ و برگ بسیار اما به گفته ی شاهدان معتبر ، سعیده قدس همه ی وقایع راستین داستان را بر اساس منابع موثق و درست پردازش کرده است.
در این کتاب با شمس دیگری از نوع آدم های معمولی که گاه سرشار از خطا هستند رویارو شدم. این بعد زمینی شمس را هرگز نشناخته بودم.
        

          هنوز در بهت پایان بندی کتابم.
موضوعی بسیار بکر  و عجیب دارد که خواندش را بسیار پیشنهاد می کنم  به ویژه برای آن دسته از دوستان فانتزی پسند که عجیب و غریب بودن داستان را می پسندند.
        

          هر صفحه اش دو صفحه می گذشت، سخت پیش می رفت و روان نبود. گاهی برمی گشتم ببینم چه شده بود که حالا این شده. به خوبی فهمیدم رئالیسم جادویی سبک مورد علاقه ی من نیست. به قدری جزئیاتی گاه نامفهوم دارد که حتی نمی شود چند صفحه را خلاصه کرد.
به طور کلی با سلیقه ی من هماهنگ نبود اما تمامش کردم و البته  پیشنهادش نمی کنم.
        

          کتاب بسیار کوتاهی بود در حالی که پردازش داستان به نحوی بود که انتظار می رفت  حجم بیشتری داشته باشد. 
یک روز مانده به عید پاک سه گانه ای است از سه مرحله ی کودکی، میانسالی و کهولت مردی ارمنی.
        

          از اون دسته کتابهایی که دلت نمی یاد زمین بذاری و دوست داری اکر آب گوارایی بود یکدفعه تا ته سر بکشی. 
فضا سازی داستان به قدری با جزئیات، تصویری و قابل لمسند که انگار در حال مشاهده ی فیلمی هستی. شخصیت ها به خوبی پرداخته شده و هر دم با یک شخصیت هم ذات پنداری می کنی.
قصه در جنوب ایران اتفاق می افتد و من هنوز در هوای داستانم.
بسیار خوب بود. دوستش داشتم.
        

          به نظر من از آن کتابهاست که می گن « هر کتاب ارزش یک بار خواندن داره » و به خاطر همین از صفحه ی ۸۰ به بعدش را ادامه دادم. چون اصلا کتاب روان و پیش برنده ای نیست. راستش، کتاب را که تمام کردم با خودم گفتم شاید بهتر بود اصلا کتاب نمی شد و به صورت همان منابع اصلی و سفرنامه هایی که در قامت نسخ خطی در کتابخانه ها در اختیارمان می گذارند باشد اما به هر حال این قسمتش به من ربطی نداشته است و ای بسا سفرنامه هایی از این دست که بی شمار به چاپ رسیده اند.
افرادی که خاطراتشان را از سفر بمبئی در دوره ی قاجار ثبت کرده بودند قطعا نویسنده نبوده اند و صرفا مجموعه ای از وقایع دیده شده را با دایره واژگان آن زمان پشت سر هم نوشته اند. اما کسی که متون را گردآوری و ویرایش کرده قطعا می توانست متن را بهتر و روان تر و در قالب چاپی زبده تری عرضه نماید.

من با عنوان یک علاقه مند به کشور هند و نیز به عنوان کسی که دوسال تمام در این کشور زیسته ام کتاب را به دست کرفتم و البته که بخش هایی برایم جالب بود. از آن جمله در این کتاب می توان نخستین رویارویی ایرانی های دوره ی قاجار با شهرهای دور درک کرد و نوع نگاه ایرانی از هویت ترسیم شده شهری توسط آنان را فهمید.
        

          نمایشنامه، داستان یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی است که از جنگ مسلمانان به مرو می گریزد و در آسیابی پناه می گیرد. داستان از زبان آسیابان، زن آسیابان و دختر ایشان بیان می شود که روایت هر کدام متفاوت با دیگری است. سردار سپاه، سرکرده ی سپاه و یک موبد نیز از دیگر  شخصیت های موجود در این نمایشنامه است.  کلام در این نمایشنامه بسیار قوی  و روان و از قدرت تصویرپردازی بسیار بالایی برخوردار است.

نکته جالب توجه این است که این نمایشنامه ی کوتاه و موجز از جایی شروع می شود که جسد شاه در خانه ی آسیابان پیدا می شود و به حوادث قبل و علت فرار شاه و جنگ با اعراب و غیره کاری ندارد و در حقیقت همان مجلس شاه کشی و شیوه ی مرگ یزدگرد سوم ساسانی نقطه ی اوج داستان است که در همان ابتدا مطرح شده است.
        

          سپیده دم داستانی است دیرینه از سرزمین هند به زبان سانسکریت که اساس و استخوان بندی داستان های هزار و یک شب به شمار می رود.
پادشاهی در کوه های هیمالیا از دو جهت تحت فشار و شب زنده دار شده است. یکی دخترش که از زیبایی و دانش شهره ی آفاق بود و دیگری دشمنش که فردی عالمگیر و قدار بود. یک روز با صدای قهقهه ی پادشاه تمام قصر بیدار می شوند و ادامه ی داستان....
کتاب بسیار کوتاه است و در زیر صد صفحه خلاصه می شود و هر بخش نام گلی را بر خود دارد. زبان ترجمه اش به ناچار ادبی است و همین عامل باعث شده است که روند مطالعه چندان پیش برنده و باسرعت نباشد. هر بخش مطالب و جمله بندی های تکراری دارد که گاه مخاطب را خسته می کند.
        

          این کتاب دقیقا مرتبط با عنوانش در هشت داستان یا پرده است. شخصیت هر پرده متفاوت و متناسب با عقاید او پرداخته شده است. 
جمال زاده با بیانی طنزآمیز سرنوشت خیالی خود را در صحرای محشر دنبال می کند. داستان با قلمی روان و با روند جذب مخاطب پیش می رود. 
نکته ی جذاب و مورد علاقه ی من در این کتاب این بود که هر پرده با بیتی از حافظ ، سعدی، خیام، صائب و محتشم آغاز شده است.
        

          عزاداران بیل کتاب غلامحسین ساعدی که در سال ۱۳۴۳ نوشته است. این کتاب هشت داستان کوتاه دارد. شخصیت ها و مکان ها در طول داستان بارها تکرار  اما هر بار یک شخصیت پر رنگ تر می شود. شخصیت های اصلی همه مردان هستند آنان که در روستا تمام مشکلات را بررسی و حل می کنند. زنان در این داستان ها در حاشیه و در نقش های دور و گاهی مکمل زندگی می کنند. 
سبک کتاب واقع گرایی است و وضعیت جامعه ی روستایی دهه چهل را به خوبی نشان می دهد. طرز نوشتن ساعدی، ترس از نداری، فقر و فلاکت و گاه بی کسی در بیل را به خوبی نمایش می دهد. 
سبک کتاب در برخی مواضع داستانی به رئالیسم جادویی نیز تغییر می کند آنجا که انسان ها به حیواناتی شبیه موش و میمون و حیواناتی پشم دار بدل می شوند.
داستان چهارم این کتاب مربوط به مشد حسن و گاو اوست  که داریوش مهرجویی فیلم بسیار خوبی از  آن ساخته و وقتی این داستان را می خوانیم مدام چهره ی استاد انتظامی را با تمام ظرافت های بازیگری اش در این نقش به یاد می آوریم. 
به راستی که چه زیباست دنیای کتاب ها که  ما را برای ساعت هایی از روزمرگی ها جدا می سازد.
        

          نویسنده دکتر عبدالحمید ضیایی، مجموعه قطعاتی ادبی در قالب نامه هایی کوتاه به فرزندش را نگاشته است که در این نامه ها گاه مباحث فلسفی، عرفانی و ادبی عمیقی را به شکلی کوتاه بیان کرده است. این قطعات، بی قراری های یک نویسنده ی در جستجوی عشق و حقیقت را نشان می دهد.
مخاطبش نه تنها فرزند ایشان، ایلیا، است که تک تک آدمیان است. 
قطعات این کتاب را بارها و بارها با صدای بلند خوانده ام.

بخشی از نامه ی ۶۵
سلام ایلیا

دشوار است نوشتن از «دوست داشتن»!

که مثل ترکشی کنار نُخاعمان یا دشنه‌ای دندانه‌دار در پهلویمان جا خوش کرده است؛

نه می‌شود به رنج‌اش خو کرد نه می‌شود بیرونش آورد.

دشوار است به تصویر کشیدن دوست داشتن!

مثل نشستن به انتظار کسی که آمدنش، رفتن و رفتگان را از یادمان ببرد.

یا مثل این که سرمان را همان سنگی بشکند که سال‌ها به سینه می‌زده‌ایم!
        

          سال بلوا کتابی خواندنی و جذاب است که هر لحظه خواننده را با خود به پیش می برد. بعد از پایان داستان فهمیدم که چرا نوشتن این داستان برای جناب معروفی سه سال به طول انجامیده. بیان جزئیاتی بسیار دقیق، پرداخت شخصیت ها، بیان ملایم و غیر مستقیم وقایع تاریخی و سیاسی پایان عهد رضاشاه و سایر موضوعات جامعه شناختی آن عصر از جمله ویژگی های این کتاب به یاد ماندنی است.
این کتاب هفت شب را روایت می کند. راوی شب های زوج نویسنده و روای شب های فرد دختری به نام نوشا است که گاهی وقایع پیش رو را توصیف می کند و گاهی به بیان خاطرات می پردازد. 
رمان سال بلوا، رمانی جذاب و هوشمندانه است که شرایط اجتماعی عصر اعم از محدودیت ها و شرایط تحمیل شده بر زنان، قدرت طلبی مردان و عشق ممنوعه را به زیبایی نشان داده است. 
هم ذات پنداری با کاراکتر نوشا امری گریزناپذیر برای خوانندگان زن است و یا حتی شاید خوانندگان مرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
        

          این کتاب سفرنامه ای کوتاه به سه کشور حوزه تمدنی ایران قدیم ( تاجیکستان، گرجستان و آذربایجان) است. بخش تاجیکستان این کتاب بسیار صمیمی و خودمانی نوشته شده و بخش های دیگر کمی سفارشی و رسمی تر به نگارش درآمده. کتاب و سفرنامه ای خواندنی است.
        

          روایتی از زندگی استاد موسیقی، غلامحسین درویش خان است و در حقیقت یک رمان عاشقانه درباره ی موسیقی.
داستان رنج ها و مرارت های غلامحسین درویش برای عشق پیوسته و مدامش به موسیقی است.