بریده‌های کتاب بی‌خود (تازه‌وارد)

آیا از کشته شدن با شمشیر روی گردان شده‌اید و مرگ در بستر را می‌خواهید؟ شهادت می‌دهم که از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود:"مرگ در بستر از هزار ضربه شمشیر سخت‌تر است و این را جبرئیل به من خبر داده است." این جبرئیل است که آنچه را شنیدید به رسول خدا خبر داده است.

دو زن هنگام تقسیم اموال خدمت امیرالمومنین(ع) رسیدند که یکی عرب بود و دیگری غیر عرب حضرت سهم آن دو را از بیت المال به طور مساوی داد هر کدام بیست وپنج درهم و مقداری خوراک. آن زن که عرب بود به اعتراض گفت:" یا امیرالمومنین من عرب هستم و این زن عجم است!" حضرت فرمود:" من در این غنیمتی که رسیده برای فرزندان اسماعیل برتری‌ای نسبت به فرزندان اسحاق نمی‌بینم."

فقیر بودن و شاد بودن، آسان نیست. ثروت شادی نمی‌آورد و البته فقر هم شادی را از بین نمی‌برد. منشا شادی بیرون از انسان نیست که با سر و سامان دادن به بیرون از خود آن را خلق کند یا از دستش بدهد.

شیخ! شانه‌هایت را از زیر بار خالی نکن. قرعه فال به نام تو زده‌اند و این قرعه بدون اذن امام عصر که مجرای اراده حق در آسمان و زمین است، به نام کسی زده نمی‌شود.

آنچه را که ما "دل" می‌نامیم عبارت است از احساسی بسیار عظیم و عمیق که در درون انسان وجود دارد و گاهی اسم آن را "احساس هستی" می‌گذارند یعنی احساسی از ارتباط انسان با هستی مطلق. کسی که زبان دل را بداند و با آن انسان را مخاطب قرار دهد، او را از اعماق هستی و کنه وجودش به حرکت در می‌آورد. آن وقت دیگر تنها فکر و مغز انسان تحت تاثیر نیست بلکه سراسر وجودش تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بسیاری در بزنگاه تصمیم‌هایشان را دفن می‌کنند، تا به وقتش آن‌ها را استخراج کنند، اما این وقت قضا می‌شود مانند نماز صبحی که قضا می‌شود و با هیچ قضاکردنی ادا نمی‌شود.

یکی از حرف‌هایی که آنجا با موسی بن جعفر می‌زند این است که می‌گوید شما بنی هاشم _آل علی_ از فدک محروم شدید، فدک را از شماها گرفتند، الآن من می‌خواهم فدک را به شما برگردانم. بگو فدک کجاست، حدود فدک چیست تا من فدک را به شما برگردانم. خب معلوم است که این یک فریبی است که می‌خواهد فدک را برگرداند، به عنوان کسی که حق از دست رفته آل محمد را می‌خواهد به آنها برگرداند، چهره‌ای برای خودش درست کند. حضرت می‌گوید بسیار خوب، حالا که می‌خواهی فدک را بدهی، من حدود فدک را برای تو معین می‌کنم. بنا می‌کنند حدود فدک را معین کردن؛ آن حدودی که امام موسی بن جعفر برای فدک معین می‌کنند تمام کشور اسلامی آن روز را در بر می‌گیرد؛ فدک یعنی این. یعنی اینکه تو خیال کنی که ما دعوایمان در آن روز بر سر یک باغستان بود، چند تا درخت خرما بود، این ساده لوحانه است. مسئله ما آن روز هم، مسئله چند تا نخلستان و باغستان فدک نبود، مسئله خلافت پیغمبر بود مسئله حکومت اسلامی بود.

و امام که او را تا مرز پیوستگی کامل فکری و قلبی و عملی(ولایت) جلو آورده، آخرین سخن آگاهی‌بخش و هشیارگر را نیز به او می‌گوید:《پس خود را آماده بلا کن. به خدا سوگند بلا به شیعیان ما نزدیک‌تر است از سیل به دامنه کوه، و بلا نخست ما را می‌گیرد و سپس شما را؛ همچنان که راحت [و] امنیت، اول به ما می‌رسد و آنگاه به شما.》

تکذیب آیات خدا یعنی چه؟ بعضی‌ها علنا کتاب خدا را تکذیب میکنند و میگویند دروغ است؛ بعضی‌ها علنا تکذیب نمیکنند، اظهار ایمان به آیات الهی هم میکنند لکن در عمل مطلقا آثار این ایمان ظاهر نیست؛ غرق فساد، غرق شهوت، غرق منافع شخصی‌اند؛ برای خاطر منافع شخصی خودشان حاضرند کفار را هم بر مومنین مسلط کنند، مسلمانها را بدبخت کنند، قتل و غارت کنند، همه کار حاضرند بکنند.

ارواح بزرگ، اجسام علیل را احیاء می‌کند و به حرکت وامیدارد. این خلاف آمدِ عادت دیدنی است. در خلاف آمدِ عادت بطلب کام که من کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم این پنجره در دل یک انقلاب "خلاف آمدِ عادت" گشوده شده است؛ انقلابی که رهبرش هفتادوپنج ساله باشد، اولین و بزرگترين خلاف آمدِ عادت است. انقلاب مخصوص جوانها است، نه پا به سن گذاشته‌ها. انقلاب حال و حوصله میخواهد. هیجان و احساسات میخواهد. این چه انقلابی است که همه‌ی معادلات اهل عادت را به هم ریخته است؟ اصلا ذهن همه‌ی تحلیلگرها قفل شده.

حقیقت این است که مستشرقین نه صلاحیت تحقیق در عقاید افکار اسلامی را دارا می‌باشند و نه غالبا حسن نیت آن را. آنجا که در مقام تجزیه و تحلیل افکار و عقاید اسلامی برمی‌آیند و فی‌المثل وارد مسائل مربوط به کلام اسلامی یا عرفان و تصوف یا فلسفه می‌شوند، آن قدر مهملات به هم می‌بافند که موجب تعجب و گاهی مضحک است.

هر که پیش نماز می‌ایستد، امام جماعت نیست. بعضی‌ها سَرجماعتند به جای امام جماعت؛ مثل سرگروه. امامت آن نیست که نمازی بخوانی و بروی، بی آنکه بفهمی جماعت پشت سرت سوار بر کشتی‌اند و تو ملوان کشتی هستی. اگر یک لحظه کشتی را رها کنی، با مسافرانش طعمه‌ی طوفانی سهمناک خواهد شد.

عطا و تملیک الهی با عطا و تملیک بشر که چیزی را به کس دیگر تملیک می‌کند یا می‌بخشد متفاوت است. تملیک یا اعطای بشر چیزی را، مستلزم خروج آن شیء است از ملک تملیک کننده یا بخشنده، و تا از ملکیت او خارج نشود به ملکیت دیگری در نمی‌آید. اما تملیک و اعطای خداوند با حفظ و بقای مالکیت خداوند منافات ندارد، بلکه شأنی از شئون و مظهری از مظاهر مالکیت خداوند است. خداوند به همه اشیا تاثیر و اثر می‌بخشد و تملیک می‌کند و در عین حال خود مالک بالاستقلال همه تاثیرها و اثرهاست.

از نظر جهان‌بینی الهی، جهان یک واحد زنده و باشعور است؛ اعمال و افعال بشر حساب و عکس‌العمل دارد؛ خوب و بد در مقیاس جهان، بی‌تفاوت نیست؛ اعمال خوب و بد بشر مواجه می‌شود با عکس‌العمل هایی از جهان که احیانا در دوره حیات و زندگی خود فرد به او می‌رسد. ایذاء جاندار، اعم از حیوان و انسان، خصوصا ایذاء به صاحبان حقوق از قبیل پدر و مادر، آثار سوئی در همین زندگی دنیایی بار می‌آورد؛ در طبیعت مکافات هست. این آثار و نتایج، خود قسمتی از مظاهر قضا و قدر است.

البته من این را بارها توضیح داده‌ام که قانون الهی، این نیست که دین الهی همینطوری به‌خودیِ‌خود پیروز بشود؛ نخیر، دین خدا آن گیاهی است،آن رویشی است که یک دهقان و باغبان دلسوز لازم دارد؛ آن باغبان دلسوزش مسلمین‌اند؛ این را من بارها گفته‌ام، این را فراموش نکنید! الان هم همان جور؛ الان هم اگر من و شما که انشاءلله مسلمان و متدین به دین الهی و به دین حق هستیم، [آن] بار را گذاشتیم زمین، این می‌مانَد. البته تا ابد نمی‌ماند؛ بالاخره کسانی پیدا می‌شوند برمی‌دارند بار را.

و این یکی از مسائل مهمی است که در هر انقلابی، در هر فرهنگ تازه‌ای، در هر فلسفه جدیدی که عرضه میشود، باید مورد توجه قرار بگیرد. هر فلسفه‌ی جدیدی آن وقتی میتواند خودش را درست معرفی کند که آن چنان که هست، با واژه‌های خود و اصطلاحات مخصوص خود در ذهنها جا بیفتد. اگر ما یک فرهنگ را، یک فکر جدید را، یک فلسفه‌ی جدید را بخواهیم با اصطلاحات بیگانه‌ی از آن فلسفه و فرهنگ معرفی کنیم، درست جا نمی‌افتد؛ مثلا اسلام را بخواهیم با اصطلاحات فلسفیِ یک مکتب دیگر یا با اصطلاحات اقتصادیِ یک مکتب دیگر معرفی کنیم، این درست نیست؛ یا بخواهیم با اصطلاحات رایج همان جامعه‌ای که این فکر، این فلسفه، این فرهنگ در آن جامعه متولد شده آن را معرفی کنیم، باز هم درست نیست. "درست نیست" یعنی درست جا نمی‌افتد در ذهن، درست شناخته نمیشود.

منتهای حرکت تکاملی انسان و جهان و تاریخ در قرآن، "الله" است و این معنا در بسیاری از آیات قرآن مجید با تعبیراتی گوناگون همچون اِلی ربِّک‌المنتهی، الی‌الله‌ المصیر، اِنَّ الی ربِّک الرّجعی، الیه راجعون و... بیان شده است. اصل و ریشه این حرکت در جوهره و معنای عالم نیز در تبعیت از این حرکت معنوی تغییر پیدا می‌کند. بنابراین، تکامل و تعالی در معارف اسلام به یک حرکت همه‌جانبه که در آن بُعد فرهنگی و معنوی دارای اصالت است برمی‌گردد و حال آن‌که در غرب تکامل به تطور انسان از صورت‌های پست‌ترِ حیوانی به صورت‌های تکامل‌یافته اطلاق می‌شود.

یک فرمانروایی و ملکیّتِ تشریعی هم هست؛ یعنی چه؟ یعنی آن قدرت و آن سلطه هم که باید اجتماعات بشری را اداره بکند خدا است؛ و فَرق ما که معتقد به اسلام و جمهوری اسلامی هستیم، با همه‌ی این نظامها و مکتبها در همین است. ما میگوییم جامعه را خدا باید اداره کند.