بریده‌های کتاب پانزده گفتار: دفاع از 13 مسئله نفاق، روابط بین الملل اسلامی، لزوم تعظیم شعائر اسلامی، نهضت آزادی بخش اسلام، اسلام و نیازهای جهان امروز، ...

تا انسان شک نکند، به سوی یقین رانده نمی شود. شک برای بشر خوب است اما نه اینکه هدف خوبی و منزل خوبی باشد؛ شک جایگاه خوبی نیست، یقین جایگاه خوبی است. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص210

با کمال تأسف یکی از مظاهر تجدد ما[1] این است که یک حسی در میان بعضی طبقات ما و خصوصاً در میان بعضی از خانمها پیدا شده که خیال می‌کنند اسمهای اسلامی دیگر کهنه شده است و به شخصیت آنها ضربه می‌زند که بعد از این اسم بچه‌اش را حسن یا حسین بگذارد (با اینکه ایمان به امام حسن و امام حسین دارد)، اسم بچه‌اش را علی، احمد، مصطفی، مرتضی، ابوالقاسم، رضا، کاظم، صادق، باقر و اسمهای انبیا: ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، موسی و عیسی بگذارد. مثل اینکه خیال می‌کنیم که اینها دیگر کهنه شده و مانعی هم ندارد، مسلمانی که به این حرفها نیست، حالا من به جای این اسمها می‌آیم اسمی مثلًا از گبرهای سه هزار و چهارهزارسال پیش می‌گذارم. خیر، مسلمانی شوخی‏بردار نیست. اسلام هم به ما نیاز ندارد که بخواهد با ما صلح و مصالحه کند که حالا از این یکی گذشتم. یا ما باید مسلمان باشیم و شعارهای اسلامی را که اعلام وابستگی ما به اسلام است حفظ و نگهداری کنیم و یا باید از اسلام استعفا بدهیم. از دست دادن تدریجی شعارها باعث می‌شود که بعد خود محتوا را از دست بدهیم. من هم قبول دارم ماهیت و واقعیت اسلام هرگز به این مطلب نیست که من اسمم حسن باشد یا کامران. اینقدر اشخاصی بوده‌اند که اسمشان حسن و حسین و احمد بوده که کمر اسلام را شکسته‏اند. ممکن است اسم من یک اسم غیر اسلامی باشد ولی عملًا من مسلمان واقعی باشم. من منکر این مطلب نیستم؛ نمی‌گویم هرکسی با اسم مسلمان می‌شود و هرکسی با اسم از اسلام خارج می‌شود؛ ولی عرض می‌کنم که این خودش یک حسابی است در دنیای اسلام که ما این اسمها را به عنوان‏ ظرفها باید حفظ کنیم تا محتوا و مظروف را از دست ندهیم. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص166

در اسلام افشای سلام، یعنی بلند سلام کردن، سنت است، که پیغمبر اکرم فرمود: در معراج مقامات خیلی عالی را دیدم، سؤال کردم برای کیست؟ گفتند برای کسانی که اطعام طعام می‌کنند، دیگران را سیر می‌کنند، و دیگر اینکه سلام را افشا می‏نمایند، بلند سلام می‌کنند، و سوم اینکه در شبها در حالی که دیگران در خوابند بپا می‏خیزند و نماز می‌خوانند. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص194

خیلی عجیب است! ما از یک طرف می‌گوییم مسلمانیم و وابستگی خودمان را به دین اسلام اعلام می‌کنیم، بعد در حساس‌ترین مراکز کشور ما مثل مجلس شورای ملی و مجلس سنا ژست مادی‌گری به خودشان می‌گیرند، چطور؟ یک رفیقشان را از دست می‌دهند بعد یک نفر می‌آید اعلام می‌کند: فلان کس، دوست عزیز ما، از میان‏ رفت، فعلاً در میان ما نیست، پس یک دقیقه سکوت اعلام می‌کنیم. بعد یک دقیقه «صُمٌّ بُکم» می‌شوند. «یک دقیقه سکوت اعلام می‌کنیم» یعنی چه؟! این سکوت چه اثر و فایده‌ای دارد؟ می‌خواهد بگوید من به قیامت و به مغفرت و طلب مغفرت و این حرف‌ها اعتقاد ندارم، یک دقیقه سکوت. این یک دقیقه سکوت را آدم‌هایی درآوردند که اساساً به این حرف‌ها اعتقاد نداشتند. در یک کشور اسلامی که برای یک نفر میت اظهار تأسف می‌خواهد بشود که شکلش نباید یک دقیقه سکوت باشد. گفت: «یک دست به مصحفیم و یک

فاصله ای از فاصله طبقاتی بیشتر، این فاصله ی میان دل و زبان است که در بشر امروز پیداست، این فاصله ی میان ظاهر و باطن است، فاصله ی میان ادعا و عمل است، فاصله ی میان گفتار و کردار است...

شما خیال می‌کنید عقل علی نمی‌رسد و نمی‌فهمد که بهترین لباس‌ها و بهترین غذاها را از چه راه می‌شود تهیه کرد؟! چرا، اما من هر گز چنین کاری نمی‌کنم. من کسی نیستم که در عراق با شکم سیر بخوابم، شاید در حجاز یا یمامه افرادی باشند که یک نان آرزو داشته باشند و گیرشان نیاید.

 و من این را مخصوصاً عرض می‌کنم: آقایان! یکی از شعارهای ما مساجد است. احترام مسجد را حفظ کنید. به خانم‌هایتان و به خانم‌های خویشاوندانتان و به هرکسی که با او دوست و آشنا هستید بسپارید، بگویید لااقل در مشاهد مشرّفه که شرکت می‌کنید، حرم امام رضا که می‌روید، مسجد که می‌آیید، شعار اسلامی حجاب اسلامی را حفظ کنید. حالا هر جهنم دره دیگری می‌خواهید بروید به هر وضعی می‌خواهید بروید بروید، آخر مسجد را چرا؟ این کار دو گناه است که هم یک زن خودش را جلو مردهای بیگانه لخت و عور کند، و هم با این وضع بسیار زننده بیاید در مسجد و احترام مسجد را بشکند. من حتی نمی‌توانم بگویم گناه این از آن گناه کمتر است

در این میان یک پیشنهاد بود که مورد قبول واقع شد و آن پیشنهاد را شخص علی علیه السلام داد، فرمود مبدأ تاریخ ما باید هجرت باشد. به نظر می‌رسید که هجرت مسئله‌ مهمی نیست. یک مسافرت از مکه به مدینه آمدن که مهم نیست. ولی گفتند مهم است چون در هجرت بود که ما مستقل شدیم. تا در مکه بودیم تحت نفوذ کفار قریش بودیم، در تقیه و در خفا زندگی می‌کردیم، یک واحد مستقل نبودیم، از خودمان حکومت نداشتیم، استقلال نداشتیم، آزاد نبودیم و آزادی از خودمان نداشتیم؛ ولی در هجرت، تاریخ ما ورق خورد، آمدیم مدینه، مستقل شدیم، حکومت مستقل تشکیل دادیم، آزادی داشتیم، عبادت خودمان را علنی می‌کردیم؛ بنابراین هجرت که آغاز استقلال ماست باید آغاز تاریخ ما باشد برای اینکه وقتی که تاریخ مستقل می‌خواهیم انتخاب کنیم باید مبدأ تاریخ ما مبدأ استقلال ما باشد. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص196

ایمان به خدا همیشه توأم با کفر است. یک موحد واقعی باید کافر باشد، اگر کافر نباشد نمی‌تواند مؤمن باشد، اما کافر به ماسوی‏ و مؤمن به حق. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص82

ویل دورانت در کتاب‏ تاریخ تمدن‏، جلد یازدهم می‌گوید: هیچ دینی مانند اسلام پیروان خودش را به قوّت دعوت نکرده است استاد مطهری، پانزده گفتار، ص96

ما سخن شیخ محمد عبده را نقل کرده‌ایم که دنیای اروپا از روزی که از دین خودش صرف نظر کرد به سوی سعادت گام برداشت، دنیای اسلام از روزی که از دین خودش صرف نظر کرد بدبخت شد و این تفاوت دو دین است استاد مطهری، پانزده گفتار، ص22

معلوم نیست که اصلاً ما مسلمانیم یا نامسلمان، به خدا اعتقاد داریم یا نداریم؟ قیامت را اعتقاد داریم یا منکر هستیم؟ هیچ وضعمان معلوم نیست، فقط تقلید محض، چرا؟ چون در دنیای اروپا برای مرده‌های خودشان یک دقیقه سکوت می‌کنند. چرا می‏‌ترسید؟! مسلمانم، او مرده است، برای مسلمان طلب مغفرت باید کرد، یک سوره کوچک قرآن باید خواند؛ حمدی می‌خوانیم، سوره‌‏ای می‌خوانیم، یا چهار تا قُلْ هُوَ الله می‌خوانیم یا یازده تا قُلْ هُوَ الله می‌خوانیم یا هفت تا انّا انْزَلْنا می‌خوانیم. بچه‌های ما وقتی که بشنوند برای مرده‌های ما در مجلس شورا و مجلس سنا یک دقیقه سکوت اعلام می‌کنند چه فکری می‌کنند

دو شعار است که اسلام ندارد؛ یکی شعار تصویری و یکی شعار عددی. در بعضی از جاهای دیگر شعارهای تصویری پیدا می‌شود مثل صلیب که شعار مسیحیت است. اسلام شعاری ندارد که در مقابل صلیب بگذاریم. هلال که شما می‌بینید امروز تا اندازه‌ای شعار شمرده می‌شود و در مقابل صلیب قرار می‌دهند البته شعار دولت عثمانی بود. چون در قدیم اروپاییها با اولین و عظیمترین و بزرگترین دولت اسلامی که روبرو می‌شدند دولت عثمانی بود و هلال شعار دولت عثمانی بود، لذا در دنیای اروپا همیشه هلال را در مقابل صلیب قرار می‌دهند، می‌گویند جنگهای صلیب و هلال؛ استاد مطهری، پانزده گفتار، ص187

به او گفتند بخوان، با گفتن بخوان خوانا شد، آن خوانایی که خدا می‌خواست بشود. تا رفت آرامشی پیدا کند، به او گفتند: قُمْ فَانْذِرْ برخیز دعوت خودت را ابلاغ کن استاد مطهری، پانزده گفتار، ص80

ما یک نوع شک داریم که آن شک مقدس است. شک مقدس کدام شک است؟ آن شکی است که به صورت پاره کردن زنجیرهای تقلید باشد ولی به شرط آنکه انسان را به سوی تحقیق و کشف حقیقت سوق بدهد و در روح او درد ایجاد کند.

می‌گفت پیغمبر به تنزیل می‏جنگد و من به تأویل. و واقعاً کار پیغمبر آسانتر از کار علی علیه السلام بود. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص71

خدای شما با کسی قوم و خویشی ندارد، اگر فاسد بشوید خدا نعمت‌ها را از شما می‌گیرد. همان خدایی که این نعمت‌ها را در اثر وجود پیغمبر اکرم به شما داده است آنها را از شما می‌گیرد ولی در اثر فساد و تباهی شما

هرچند وقت یک بار در روزنامه می‌‏نویسند این اسباب زحمت است که ما جمعه را تعطیل کنیم. مردم دنیا همه یکشنبه تعطیل می‌کنند، ما هم روز یکشنبه تعطیل کنیم. اگر بناست یک روز تعطیل بشود چرا روز جمعه نباشد؟ چرا اصلاً ما پیروی بکنیم؟ و اگر بناست روز دیگری را تعطیل کنیم، اگر مثلاً روز سه شنبه را تعطیل کنیم باز از یکشنبه بهتر است چون یکشنبه یعنی دنباله‌‏روی کردن. یا می‌‏نویسند مبدأ تاریخ ما خوب نیست، ما هم تاریخ میلادی را مبدأ قرار بدهیم، همین کاری که در بسیاری از کشورهای اسلامی متأسفانه کردند. این اثر استعمار هنوز در کشورهای عربی وجود دارد و این از افتخارات ما ایرانیان است که ما تسلیم این قضیه نشدیم الحمدللَّه، و بعد از این هم هرگز نخواهیم شد و آن اینکه ما تاریخمان تاریخ هجری است، ما هرگز تاریخ هجری خودمان را نمی‌دهیم. اینها برخی شعارهایی است که ما وظیفه داریم زنده نگه‏داریم.

در حدیث هم وارد شده است که در سه مورد است با اینکه طرف مفرد است ولی سنت است که به صیغه‌ جمع بگوییم. یکی اینکه اگر کسی عطسه می‌کند سنت است که می‌گوییم: یرحمکم الله (نه یرحمک الله) رحمت خدا بر شما. در مواقعی که طلب عافیت می‌کنیم مثل اینکه به کسانی که از حمام بیرون می‌آیند می‌گوییم: عافاکم الله، نمی‌گوییم: عافاک الله. حدیث دارد که ما در سلام هم بالخصوص می‌گوییم‏ سلام علیکم‏، یعنی وقتی به یک نفر هم برخورد می‌کنیم نمی‌گوییم من فقط برای شخص تو سلم و سلام و صلح و سلامت می‌خواهم، بلکه می‌گوییم من برای شما برادران عموماً آرزوی سلم و سلامت می‌کنم. استاد مطهری، پانزده گفتار، ص193