بریده‌های کتاب مثنوی معنوی از روی نسخه نیکلسون

تازه کن ایمان، نه از گفت زبان ای هوا [هوا و هوس]را تازه کرده در نهان تا هوا[هوا و هوس] تازه ست، ایمان تازه نیست کین [که این] هوا جز قفل آن دروازه نیست

گفت پیغمبر که هر که سِر نهفت زود گردد با مراد خویش جُفت دانه ها چون در زمین پنهان شود سِرِّ آن سَر سبزیِ بستان شود زرّ و نقره گر نبودندی نهان پرورش کی یافتندی زیرِ کان؟

بند بگسل باش آزاد ای پسر چند باشی بند سیم و بند زر گر بریزی بحر را در کوزه‌ چند گنجد قسمت یک روزه‌ کوزه‌ چشم حریصان پر نشد تا صدف قانع نشد پر دُر نشد

گر توکّل میکنی، در کار کن کسب کن، پس تکیه بر جبّار کن

لفظها و نامها چون دامهاست لفظ شیرین ریگ آب عمر ماست

زرِّ قلب و زرِّ نیکو در عیار بی محک هرگز ندانی ز اعتبار هر که را در جان خدا بنهد محک مَر یقین را باز داند او ز شک

سعی شکر نعمتش قدرت بود جبر تو انکار آن نعمت بود شکر قدرت قدرتت افزون کند جبر نعمت از کفت بیرون کند جبر تو خفتن بود در ره مخسپ تا نبینی آن در و درگه مخسپ هان مخسپ ای جبری بی‌اعتبار جز به زیر آن درخت میوه‌دار

آن منافق با موافق در نماز از پی استیزه آید، نی نیاز در نماز و روزه و حج و زکات با منافق مومنان در برد و مات مومنان را برد باشد عاقبت بر منافق مات اندر آخرت (مثلکه اون موقع ها هم بازی شطرنج بوده، مگر اینکه از دو واژه کیش و مات در بازی دیگه ای هم استفاده میشده🤔 آیا کسی میدونه؟)

گر جهان پیشت بزرگ و بی‌بنیست پیش قدرت ذره‌ای می‌دان که نیست این جهان خود حبس جانهای شماست هین روید آن سو که صحرای شماست این جهان محدود و آن خود بی‌حدست نقش و صورت پیش آن معنی سدست صد هزاران نیزهٔ فرعون را در شکست از موسیئ با یک عصا صد هزاران طب جالینوس بود پیش عیسی و دمش افسوس بود صد هزاران دفتر اشعار بود پیش حرف امیی‌اش عار بود با چنین غالب خداوندی کسی چون نمیرد گر نباشد او خسی

گفت آری گر توکّل رهبرست این سبب هم سنّت پیغمبر است گفت پیغمبر به آ واز بلند با توکّل زانوی اُشتر ببند رمزِ الکاسب حبیب اللّه شنو از توکّل در سبب کاهل مشو

با لب دمساز خود گر جفتمی همچو نی من گفتنیها گفتمی هر که او از هم زبانی شد جدا بی زبان شد گر چه دارد صد نوا

هر که او از هم‌زبانی شد جدا بی‌زبان شد گرچه دارد صد نوا

ذوق جنس از جنس خود باشد یقین ذوق جزؤ از کلِّ خود باشد ببین یا مگر آن قابل جنسی بود چون بدو پیوست، جنسِ او شود

وعده ها باشد حقیقی، دلپذیر وعده ها باشد مجازی، تاسه گیر وعده ی اهل کرم نقد روان وعده ی نا اهل شد رنج روان

چونک زشت و ناخوش و رخ زرد شد اندک‌اندک در دل او سرد شد عشقهایی کز پی رنگی بود عشق نبود عاقبت ننگی بود عشق آن بگزین که جمله انبیا یافتند از عشق او کار و کیا تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان کارها دشوار نیست

از علی آموز اخلاص عمل شیر حق را دان منزه از دغل

عاشقی پیداست از زاری دل نیست بیماری چو بیماری دل علت عاشق ز علت‌ها جداست عشق اصطرلاب اسرار خداست

زانکه عشق مردگان پاینده نیست زانکه مرده سوی ما آینده نیست عشق زنده، در روان و در بصر هر دمی باشد ز غنچه تازه تر عشق آن زنده گزین، کو باقیَست کز شراب جان فزایت ساقیَست عشقِ آن بگزین که جمله انبیاء یافتند از عشق ِ او کار و کیا تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان، کارها دشوار نیست.

چون که عمر اندر ره خشکی گذشت گاه کوه و گاه صحرا گاه دشت آب حیوان از کجا خواهی تو یافت موج دریا را کجا خواهی شکافت