بریده‌های کتاب با سرودخوان جنگ در خطه ی نام و ننگ

اینک به یاد شعری از یغمای خشتمال نیشابوری می‌افتم که تک‌بیت‌هایش، به اعتقاد من، حتّی بیش از تک‌بیت‌های صائب می‌خراشد و می‌سوزاند و می‌ماند: "گفتی: «هدف کجاست؟» کماندار را بپرس من تیرم و روان، چه خبر از نشانه‌ام..."

«خدایا، به فریادمان برس که از خودمان بگذریم که از هوسها و شهوتهایمان، از قفسهای تنگ و تاریک ولانه های خالی از محبت مان بگذریم از تنگی روحمان از حقارت اندیشه هایمان از دنائت ها و رذالت هایی که اسباب خجالت خودمان و بچه هایمان است بگذریم... خدایا به دادمان برس که ذلیلیم ،ذلیل اسارت تن های خاک شدنی خویش، و شهوتهای خویش، و خود پرستی های خویش ، و آرزوهای حقیر و آلوده ی خویش.... خدایا به فریادمان برس، به فریادمان برس، به فریادمان برس، و کاری نکن که بیش از این شرمنده در حضور تو باشیم....

زیر پایم زمین از ظلم انسان به انسان می نالد...

و این واقعیتی ست که در بخش اعظم زندگی انسان، هنوز، غریزه میگوید «آری»، اراده فریاد میکشد«نه». و انسان غالبا آریِ غریزه را همچون فرمانی تردیدناپذیر می شنود و می پذیرد و خود را از شر مشقات انتخاب آگاهانه ی ارادی خلاص می کند.

به اراده امکانِ انتخاب بدهیم. و این واقعیتی ست که در بخش اعظم زندگی انسان، هنوز، غریزه می‌گوید "آری"، اراده فریاد می‌کشد "نه" و انسان، غالباً، "آریِ" غریزه را همچون فرمانی تردیدناپذیر می‌شنود و می‌پذیرد و خود را از شر مشقات انتخاب آگاهانه‌ی ارادی خلاص می‌کند...

می‌گوییم: ما را در این جنگ تحمیلی، در برابر فاسدترین نظام‌های عربی قرار داده‌اند. حال به میدان بیایید و بجنگید! به میدان بیایید و شاهنامه‌خوانی‌هایتان را به مرحله‌ی عمل برسانید! می‌گویید: اگر به خاطر میهن بود می‌جنگیدیم؛ اما به خاطر آرمان شما،نه. می‌گوییم: شما بجنگید؛ به خاطر هرچیز که دوست دارید بجنگید! می‌گویید: نه. جنگ ما، نهایتا به سود آرمان شما تمام خواهد شد. می‌گوییم: و به سود میهن ما، که از آرمان ما جدا نیست؛ اما بگذارید راستش را، اینجا، در خفا، نزد هم اقرار کنیم:... ما هم از ایمان‌مان دفاع می‌کنیم هم از ایران‌مان؛ اما شما فقط می‌توانید به‌خاطر کسب آبرو بجنگید؛ اما همین کار هم شهامت می‌خواهد. دل و جرئت و اراده می‌خواهد. فحش دادن، چون زحمت ندارد، باب طبع شماست؛ اما جنگیدن. هاه!

خوشا به حال ملتی که می‌داند برای چه باید جنگید و جان سپرد و جاودانه شد ...

قطار، وقتی به جبهه می‌آید «دلاور» است و وقتی برمی‌گرداند «دلبر».

پدر، امروز می‌گوید: خودتان را به آب و آتش بزنید. غصه‌ی لانه و باغ و بهار را نخورید. لانه، باز ساخته خواهد شد درخت، باز کاشته خواهد شد شرف، اما، اگر برود، در تاریخ می‌نویسند، و وقتی نوشتند، با مرکبی می‌نویسند که خیلی سخت پاک می‌شود: با مرکب تجزیه، با مرکب معاهده‌ی گلستان و ترکمن‌چای... با مرکبی از خون سرداران و سربه‌داران...

زیر لب، بی‌اختیار، می‌پرسم: یعنی این جنگ کی تمام خواهد شد؟ و می‌شنوم که کسی می‌گوید: وقتی یاد بگیریم که سرهایمان را، از نفیر گلوله‌های عابر، به غریزه ندزدیم؛بلکه در این حال نیز به اراده امکان انتخاب بدهیم. و این واقعیتی‌ست که در بخش اعظم زندگی انسان، هنوز، غریزه می‌گوید «آری»، اراده فریاد می‌کشد «نه»، و انسان، غالبا، «آری» غریزه را همچون فرمانی تردیدناپذیر می‌شنود و می‌پذیرد و خود ر را از مشتقات انتخاب آگاهانه‌ی ارادی خلاص می‌کند...

زیر لب، بی‌اختیار، می‌پرسم: یعنی این جنگ کی تمام خواهد شد؟ و می‌شنوم که کسی می‌گوید: وقتی یاد بگیریم که سرهایمان را،از نفیر گلوله‌های عابر، به غریزه ندزدیم؛ بلکه در این حال نیز به اراده امکان انتخاب بدهیم.

من می‌دانم که یک روز، جنگ تمام می‌شود.... و آنچه می‌ماند مایه‌ی سرشکستگیِ هیچ کداممان نخواهد بود. هرگز.

شرف ، اما ، اگر برود ، در تاریخ ها می نویسند ، و وقتی نوشتند ، با مرکبی می نویسند که خیلی سخت پاک می شود : با مرکب تجزیه ، با مرکب معاهده ی گلستان و ترکمن چای ..... با مرکبی از خون سرداران و سربه داران....

...چقدر فاصله هست میان جنگی که این بچّه‌ها می‌کنند و آن جنگی که در فیلم‌های جنگی، برداران هموطن ما نشان می‌دهند.

ملت شاعر هرگز از شاعرانه سخن گفتن باز نمی ماند 🌱