«رهبر ارکستر» رمانی است درباره‌ی ایستادگی، درباره‌ی انسانی معمولی که در موقعیتی غیرعادی، بزرگ می‌شود. روایتش آرام، انسانی، و پر از لحظات درخشان است؛ کتابی برای دوستداران موسیقی، تاریخ، و ادبیاتی که بی‌صدا فریاد می‌زند.

داستانی در بستر یکی از تلخ‌ترین دوره‌های تاریخی: محاصره‌ی لنینگراد. رمانی که می‌خواست از قدرت موسیقی، مقاومت و رستگاری حرف بزند، اما برای من چیزی کم داشت — احساسی که تا مغز استخوان نفوذ کند.

بله، فضای جنگ و قحطی به‌خوبی تصویر شده، و ایده‌ی اجرای سمفونی شوستاکوویچ وسط آن جهنم، درخشان است. اما ریتم کند، روایت گاه‌به‌گاه خنثی، و شخصیت‌پردازی‌ای که برای من تا حدی تخت و دور از جان بود، باعث شد نتوانم با کتاب آنطور که انتظار داشتم ارتباط برقرار کنم.

کارل الیاسبرگ شخصیتی جالب است؛ مردی عادی در موقعیتی خارق‌العاده. اما حتی او هم نتوانست آن شعله‌ی درونی را در من روشن کند. گویی همه‌چیز در سطح باقی می‌ماند: تحسین‌برانگیز اما نه لمس‌شدنی.

شاید این کتاب برای علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک یا روایت‌های جنگی که نگاه متفاوتی دارند، تجربه‌ای تأثیرگذار باشد. برای من، تجربه‌ای متوسط بود — محترمانه، اما نه ماندگار.
        

          پیروزی با نُت‌ها!

"سارا کوئیگلی" در "رهبر ارکستر"، چنگالِ گرسنگی و یخ‌زدگیِ محاصره‌ی "لنینگراد" را با قدرتِ نُت‌هایِ "سمفونی شماره ۷ شوستاکوویچ" می‌شکند.
این رمان، روایتِ مردی است به نام "کارل الیاسبرگ" (رهبرِ ارکسترِ رادیو لنینگراد) که با وجودِ تورمِ بدنش از قحطی، اسکلتِ هنر را زنده نگه می‌دارد؛ او می‌داند که سمفونیِ شوستاکوویچ، بمبی است علیه وحشتِ نازی‌ها، بمبی که با ارکسترِ استخوان‌هایِ زنده‌مانده باید منفجر شود.  

"کوئیگلی" با چنان جزئیاتی فسادِ جسم را توصیف می‌کند که گویی خودش در آن یخبندان زیسته: پوستِ افتاده روی صورت‌ها، صدایِ خش‌خشِ استخوان‌ها موقع رهبری، سرفه‌هایِ خونیِ نوازندهٔ ترومبون که نُت‌اش را با خونِ ریه‌هاش می‌نوازد. اما در این جهنم، معجزه‌ای رخ می‌دهد.
 در سالنِ فیلارمونیکِ لنینگراد چراغ‌ها پس از ماه‌ها خاموشی روشن می‌شوند، رادیوِ شهر زنده می‌شود، نخستین ضربهٔ چوبِ رهبری فرود می‌آید و سمفونیِ لنینگراد چون خورشیدی از تاریکی می‌جهد.  

"رهبر ارکستر" کتاب جنگ است، جنگی که پایان آن پیروزی مطلق نیست! نوازندگانی که سمفونی را نواختند، یکی‌یکی می‌میرند. حتی الیاسبرگ، قهرمانِ گمنام، در فقر می‌میرد.
اما در این‌جا نویسنده می‌پرسد: "آیا مرگِ آنان باخت بود؟ یا اثباتِ این حقیقت که هنر می‌تواند در قلبِ تاریکی، چراغی روشن کند که حتی مرگ خاموشش نکند؟" 

خواندن این کتاب را نوعی فریادِ ضدجنگ می‌دانم و پیشنهاد می‌کنم پس از پایان آن، به "سمفونی شماره ۷ شوستاکوویچ" گوش دهید.
و امروز وقتی جهان بار دیگر در آتشِ جنگ می‌سوزد، پرسشِ "کوئیگلی" پررنگ‌تر می‌شود: "آیا ارکستری وجود دارد که نُت‌هایِ صلح را بر ویرانه‌هایِ ما بنوازد؟ یا رهبرِ ارکستری که حاضر باشد جانش را روی چوبِ رهبری بگذارد؟"

برای ارتباط عمیق‌تر می‌توانید فیلم‌های
"Leningrad Symphony 2018"
"The War Symphonies 1997"
را نیز ببینید. 

"هنر، آخرین سنگرِ انسانیت است."