ماه الماس، رمانی از ویکلی کالینز، نویسنده‌ی قرن نوزدهم انگلیسی، با ترجمـە‌ی منوچهـر بدیعـی از سوی نشـر نیلوفر منتشـر شـده است. تی. اس. الیوت ماه المـاس را سـرآغاز ژانـر پلیسـی و بزرگ‌تریـن رمان انگلیسـی ایـن ژانـر می‌داند.


ماه‌نامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی دوم، سال 1394.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

رمانی که هم سلیقه‌ی پلیسی‌خوان‌ها و خوانندگانی را که می‌خواهند با رمان سرگرم شوند و وقتی را به خوشی بگذرانند ارضا می‌کند و هم سلیقه‌ی مخاطبانی را که رمان کلاسیک را ترجیح می‌دهند. یک رمان پلیسی کلاسیک و در واقع اولین رمان پلیسی انگلیسی‌زبان است. 


ماه‌نامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی هشتم، سال 1395.
        

          به نام او
‌
" ماه الماس نخستین و بزرگترین رمانِ پلیسیِ انگلیسی است."
این جمله تی.اس.الیوت شاعر و منتقد معروفِ انگلستانی در موردِ شاهکارِ ویلکی کالینز ابداً اغراق و مداهنه نیست.
ماه الماس یکی از بهترین رمانهای کلاسیکی‌ست که تا به حال خوانده‌ام.
توجه بفرمایید جمله بالا را کسی می‌گوید که همواره به ادبیات انگلستان با دید تردید نگریسته است (هرچند با تاسف تمام هنوز اثری از چارلز دیکنز نخوانده است) و در بین رمانهایی که از این ادبیات خوانده کمتر اثری او را جذب خود کرده است.
باری حساب ماه الماس جداست.

همانطور که در جمله الیوت آمده ماه الماس رمانی پلیسی‌ست و آن هم اولین رمان پلیسی ادبیات انگلیسی زبان
ولی واقعیتش را بخواهید برای من باورکردنی نیست که ماه الماس اولین باشد چرا که نوع روایت داستان و گره افکنی‌هایش بسیار قوام یافته‌تر و پیشرفته‌تر از آن است که اولین باشد. اینگونه به نظر می‌رسد که کالینز از چندین و چند تجربه جنایی‌نویسی باید بهره برده باشد تا بتواند چنین رمانی بنویسد. یا کارگاه کاف را که اولین کاراگاه آثار ادبی می‌دانند بسیار پخته‌تر از هر اولینی رفتار می‌کند

کتاب در حدود ۶۵۰ صفحه است و جالب این است که داستان لحظه‌ای از ریتم نمی‌افتد (امری که در داستان پلیسی بسیار حیاتی‌ست) و نویسنده برای هر قسمت ایده منحصر به فردی دارد. داستان به شیوه پلی‌فونیک یا چندصدایی روایت می‌شود که این هم در نوع خود با توجه به سال نوشتن رمان (اواسط قرن نوزده) امری بدیع بوده است.
نکته جالب دیگر این کتاب به زعم من شخصیت‌پردازی رمان است. ماه الماس با اینکه رمانی کلاسیک است ولی در شخصیت‌پردازیها کمتر دچار رخوت و کسالتی که مشخصه غالب رمانهای آن زمان است می‌شود. و شخصیتها چنان پیچیده هستند که خواننده بارها در طول خواندن رمان نسبت به آنها احساسات مختلفی اتخاذ می‌کند. خود کالینز در جایی از رمان از زبان یکی از شخصیتها در مورد رمانهای کلاسیک می‌نویسد:
《همه از جمله آثار کلاسیک؛ و البته همه بی‌اندازه برتر از چیزهائی که بعدها منتشر شد؛ و همه (از لحاظ من) این مزیت بزرگ را دارند که دل هیچ‌کس را نمی‌ربایند و مغز هیچ‌کس را داغ نمی‌کنند.》

آخرین نکته ترجمه بی‌نظیر منوچهر بدیعی است نثر بدیعی خود یک اثر ادبی مجزا است پر از ظرافت و زیبایی. بدیعی علاوه بر آن که زبان مبدا را به خوبی میشناسد (بالاخره مترجم اولیس است). فارسی را در فصاحت و بلاغتی رشک برانگیز به کار می‌برد. در ترجمه رمان بارها با ارجاعت نحوی قرآنی یا تلمیح‌هایی به اشعار سعدی حافظ و مولوی روبرو هستیم که این خود بر  ملاحت شاهکار کالینز افزوده است، به جملات زیر توجه بفرمایید:
《شنیده‌ایم که از "ابلیس آدم‌رو" سخن می‌گویند من معتقدم مثالِ "فرشته‌سیرتانِ دیوصورت" به مراتب به حقیقت نزدیک‌تراست》
        

          یادداشتی بر ماه الماس:

خنده‌دار است اما آخرین و تنها رمانی که تا پیش از ماه الماس در حس و حالی “شبیه” به کارآگاهی و یا رازآلود خوانده بودم، «جودی کارآگاه می‌شود» از مگان مک‌دونالد بود که در نه سالگی خواندم! با این چشم‌انداز، یعنی “هیچ ندانستن از ژانر پلیسی” ماه الماس را شروع کردم، و زمانی به خود آمدم که دویست صفحه‌ی آخر آن را درسته بلعیده بودم.

ماه الماس، داستان به سرقت رفتن یا به‌تر است بگوییم “گم شدن” الماسی ارزش‌مند در شب تولد هجده‌سالگی میس وریندر است که از طرف عمویش با انگیزه‌ای نه چندان خیرخواهانه به او واگذار شده بود. این الماس که مسیری پیچیده و عجیب را از هند تا انگلستان طی کرده بود، حالا به شکلی عجیب‌تر نیمه‌شب از اتاق صاحب جدیدش ربوده شده است. 
ماه الماس به شکل گزارش‌هایی گوناگون از کاراکترهایی بسیار متفاوت از یک‌دیگر، روایت می‌شود. 

این نزدیک‌ترین تجربه‌ام به دخیل شدن در طرح داستان بود. 
آیا خواننده باید نقش یک خواننده‌ی منفعل را بازی کند؟ خیر. خواننده به دل‌خواه خود می‌تواند هرچقدر که دوست دارد فعالانه به بررسی این پرونده بپردازد؛ و این‌جاست که خواندن به یک «بازی» بدل می‌شود.
این شکل از روایت، نویسنده را با اثری که نوشته است در یک فاصله‌ی بسیار خوبی قرار می‌دهد. خبری از توصیفات کش‌دار واقع‌گرایانه نیست، خبری از ارتباط صمیمانه‌ی نویسنده و خواننده نیست. با این‌حال کالینز با پس زدن عناصر ماوراءالطبیعی، خیالی و دینی، و نگه داشتن شواهد زیر سایه‌ی واقعیات عینی و خصوصا علمی، کاموای قصه‌اش را تنیده در رئالیسم می‌بافد.

آیا نویسنده خواننده را وادار به قضاوت کاراکترها می‌کند؟ بله. قضاوت خواننده با هر روایت نسبت به کاراکترهای دیگر درحال تغییر و “تکامل” است. این کاری سخت اما در خفا لذت‌بخش است. 
چیزی که بدیهی‌ست این است که هرکسی می‌تواند ماه الماس را برداشته باشد. این‌بار نگاه من به کاراکترها با شک و بی‌اعتمادی آمیخته شده بود. کم‌کم فهمیدم باید تصمیم بگیرم به چه کسی «اعتماد» کنم. ناگفته نماند که شخصیت‌پردازی کالینز تصویری شفاف از کاراکترها را ارائه می‌کند. من همان‌قدر که فرانکلین بلیک را دوست داشتم از میس کلاک منزجر شده بودم و همان اندازه نیز به بترج خندیدم. 

در میان سطرها به دنبال سرنخ کوچکی می‌گشتم تا مرا از یک خواننده‌ی بی‌اطلاع، به خواننده‌ای زرنگ و باهوش بدل کند. انکار نمی‌کنم که هوش خود را به چالش کشیده بودم تا اثبات کنم می‌توانم به خوبی کارآگاه کاف شواهد را کنار هم بگذارم؛ و اعتراف می‌کنم که در این کار شکست خوردم.
        

          طبع داستان‌های پلیسی کششی دارد  که خواننده را پی خود می‌کشاند. به نظرم لفت و لعاب داستان بی مورد زیاد بود و ترجمه هم چندان که تعریف می‌کردند تحفه‌ای نبود. ضمنا سلسله علل در داستان چندان منطقی نبود و یخ و بی‌مزه بود