غروب پروانه (ئیواره‌ی پروانه)» نام رمانی اثر نویسنده اهل سلیمانیه عراق، بختیارعلی ا‌ست. غروب پروانه دومین رمان این نویسنده است که سال ۱۹۹۸ در استکهلم سوئد به چاپ رسید. نام این اثربه غروب روزی اشاره دارد که دو شخصیت اصلی داستان، یعنی پروانه و دوستش میدیا به‌دست برادران خود در میان جمع بزرگی از مردم مذهبی اعدام می‌شوند. مذهبیان گردآمده در این پندارند که با گناهکاران مبارزه می‌کنند. بعدها، این غروب در بین کردها، نمادی برای زمستان، شکست و جهانی بسته و محاصره ‌شده می‌شود. شیرکو بیکس، ‌شاعر کرد درباره‌ی این کتاب می نویسد:‌ «غروب پروانه لبریز است از فضاهای جادویی ناب و زبان شاعرانه بسیار بکر که نقطه عطفی است در ادبیات کرد. در این رمان،‌ عشقستان نشانگر دنیای رویایی و سرشار از اندیشه والای انسانی خاص است که بختیار علی این را به بهترین شکل ممکن به تصویر کشیده‌است.
        

          کاش واقعا گزینه ای وجود داشت به اسم  نصفه خوندم و رهاش کردم ، یاحتی باز خوانی کردم .

چندین سال پیش بود که این کتاب رو خوندم ، اما نصفه رهاش کردم ، ازش هیچ چیزی یادم نبود، امسال تصمیم گرفتم دوباره بخونمش اما بازم ارتباط برقرار نکردم ، دفعه قبل صفحه ۱۶۶ و این دفعه صفحه۱۳۷رهاش کردم، نمیتونم اصلا با فرم روایت کتاب که انگار خاطره نویسی هست ارتباط برقرار کنم و پذیرفتم که این کتاب برای من نیست.داستان قراره در مورد ظلم مردها و قشر مذهبی به زن ها باشه، زنانی که قربانی چیزهایی مثل غیرت مردان و آبرو شدند.اما اصلا نتونستم ارتباط برقرار کنم و واقعا واقعا تلاش کردم ، حتی یه بار نظرمو نوشتم بعد پاک کردم و دوباره کتاب رو خوندم و بهش فرصت دادم ولی نشد، روایت دلچسبی نبود، فوق العاده خسته کننده بود، دفعه اول که کتاب رو خونده بودم ازش فقط فرار پروانه و پناه گرفتنشون توی کتابفروشی یادم بود الانم فکر میکنم قسمت قشنگ کتاب فقط همون هست، توصیفات زیادی واقعا کتاب رو خسته کننده کرده، دیگه فکر نمیکنم سراغش بیام.از بختیار علی آخرین انار دنیا رو خیلی دوست داشتم.
        

          بدون شک «غروب پروانه» در زمره‌ی تاثیرگذارترین و تکان‌دهنده‌ترین رمان‌هایی که خوانده‌ام قرار می‌گیرد. روایتی به شدت تکان‌دهنده و بهت‌آور که بارها در طول خواندنش گریستم و به ویرانه‌ای بدل شدم. حکایت زندگی پروانه و دوستش مدیا که از دنیا چیز زیادی نمی‌خواستند، اما با این‌حال به دست مردان و زنان خویشاوند، پدران و برادران‌شان؛ کشته شدند.

از زنان در خاورمیانه هر چه بگوییم و بخوانیم کم است، هر قدر برای آن‌چه در طول سالیانِ سال در این جغرافیای مذکر بر ایشان رفته است و صد افسوس که اکنون نیز می‌رود، بگرییم؛ رواست.


بختیار علی حقیقتا قصه‌گوی قهاری است. قلمش و رئالیسم جادویی‌اش مرا به یاد مارکز می‌اندازد. ترجمه‌ی مریوان حلبچه‌ای هم مانند آن‌چه پیش‌تر در جمشید خان عمویم که باد همیشه او را با خود می‌برد خوانده بودم؛ فوق‌العاده بود.

اتفاقاتی که بر سر «خندان کوچولو» خواهرِ پروانه، در مدرسه‌ی «خواهران توبه‌کار» می‌آید به قدری تکان‌دهنده است که تا مدت‌ها ذهن خواننده را با این پرسش که به درستی در کتاب هم آمده است، درگیر می‌کند که: «چرا آن‌ها باید اینجا زندگی کنند... از چه باید توبه کنند؟»