دکتر شریعتی به زیبایی هر چه تمام‌تر حضرت علی علیه السلام را معرفی می‌کند.
در این مقاله، در ابتدا انسان را بررسی می‌کند و سپس به سراغ علم رفته و بررسی می‌کند که هدف و رسالت علم چیست؟
«رسالت مقدس‌تر و حیاتی‌تر از مقتدر کردن انسان، که علم باید این رسالت را به دوش بکشد، «خوب‌تر شدن»‌ انسان در زندگی است. و علم (چنان که بیکن می‌گوید) تنها به اقتدار انسان در زندگی، و بر طبیعت کمک می‌کند، و هرگز برای «چگونه انسان خوبتر شود» چاره‌ای نیاندیشیده و برای همین هم است که انسان امروز از همه ادوار تاریخ مقدرتر است بر طبیعت؛ اما از همه تاریخ که انسان تمدن و فرهنگ داشته، ضعیف‌تر است بر خود» (ص10)
این کتاب حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. و حتی می‌توان آن را از چند دیدگاه خواند. مثلاً فقط برای دانستن مفهوم انسان و علم و وظایف علم. یا فقط می‌توان بر مبنای اسطوره شناسی خواند. یا می‌توان هنر را بررسی کرد.
حتی می‌توان از دریچه انسان‌شناسی به آن نگاه کرد. به نظر من فقط خواندن قسمت «معنی انسان» (از صفحه 18 تا 24) می‌تواند ساعت‌ها انسان را به فکر وا دارد که واقعاً این انسان کیست؟ چرا آفریده شده است؟ هدف از خلقت و ایجاد انسان چه بوده است؟
در آخر کتاب هم به معرفی حضرت علی علیه السلام می‌پردازد و طبق گفته خود دکتر اگر صرف نظر از همه عقاید و تعصباتی که به عنوان شیعه به حضرت علی علیه السلام داریم را نادیده بگیریم به انسانی خواهیم رسید که می‌تواند جمع تمامی رب‌النوع‌ها و اسطوره‌ها باشد.

«و علی نه تنها امام است، بلکه دارای مزیتی است که در تاریخ، هیچ شخصیتی واجد آن نبوده است و آن اینکه علی علیه السلام یک خانواده‌ی امام است.
پدر، علی علیه السلام است.
مادر، فاطمه سلام الله علیها است.
پسران این خانواده حسن و حسین علیه السلام اند.
و دختر این خانواده زینب سلام الله علیها است.»

امین پازوکی
        

          مروری بر شریعتی جنجال برانگیز با سخنرانی‌هایش در مورد حضرت علی که شدیدا توصیه می‌شود از اول تا آخر آثار مربوط به حضرت علی را حداقل یکبار بخونید تا حضرت علی رو خیلی کف‌خیابونی و نزدیک به واقعیت بشناسید جوری که هیچکس تا حالا بهتون نگفته بود و خیلی فراتر از معجزات و ایناست، قشنگ یک مرد واقعی
        

          هشتاد صحفه مقدمه پر مغز میخوانی ، تا در ده صفحه اخر
 جانِ کلام  بر دلت بنشیند ....و صفحه اخر به این گزاره می رسی:
 " علی نمونه اعلای  همه زیبایی هاست و همه فضائلی است که انسان همواره نیازمندش بوده و نداشته و علی به این معنا امام است "
وقتی میخوندم به این فکر میکردم که چه خوب که این سخنرانی رو تبدیل به کتابش کردن که برسه به دست نسل های بعدی و جایی در کوچه پس کوچه های زمان ، این کلام ارزشمند ، فراموش نشه .... 
        

          آخرین چیزی که در این کتاب  باید بدنبالش باشید، شرحی از حقیقت علی است.
شریعتی تلاش می کند در این اثر، جهان مطلوب را کافی و ضروری  قلمداد کند و اهالی آن جهان را [اهل مذهب،عرفان و نهایتا هنر] بر ساکنین جهان موجود بشناساند. 
این شناختن، ما را وادار می کند که از اهالی آن عالم، درباره ی آن عالم خبری بگیریم.
و این جاست که آدمی لازم دارد به منبعی که از او الهام بگیرد و اگر آن منبع نبود هم، اسطوره بسازد، 
اما چه جای اسطوره پردازی است؟! در جایی که «علی، حقیقتی بر گونه اساطیر» است.
        

          جوانی بود و جاهلی و قلم مسحور کننده علی شریعتی. هنوز بعد سالها اتهامهای دیگران به شخصیتش را قبول ندارم. علی شریعتی با تمام نواقص اندیشه‌اش انسان آزاده‌ای بود و تمام زندگیش را وقف عقایدش کرد.
        

          در یک کلام ، ارزشمند بود 
خوشحالم که مسیرم به همچین کتابی خورد 

        

          خطیبی افسون‌گر!


1-
این سخنرانی شریعتی که در اسفند 1347 در حسینیه ارشاد ایراد شده است، جزو  جذاب‌ترین سخنرانی‌هایی بود که تا بحال شنیده/خوانده‌ام. تا بحال با «آری چنین بود برادر!» و «علی حقیقتی بر گونه اساطیر» درک کردم چرا شریعتی بدین میزان توانسته است در جامعه اثر داشته باشد.
 معلم است. یک حرف را به انحاء مختلف تکرار می‌کند. برای کسی که متن پیاده شده را می‌خواند این تکرارهای مکرر ملال‌آور است. اما با این تکرار کاری می‌کند که دقیقا بفهمی دنبال چیست. البته در ایده‌ و تز این کتاب ابهاماتی هست که با کمی تامل و فاصله گرفتن از افسونِ سخن شریعتی عیان می‌شود.


2- 
یک ایراد مهم در ویراستاری کتاب‌های شریعتی موجود است. نقل‌های تاریخی، ارجاع‌های شریعتی و مصادیق حدیثی‌ای موجود در متن تقریبا هیچ‌گاه مستند نیستند. یعنی مشخص نیست فلان حدیث، فلان نقل قول و فلان روایت از واقعه‌ای تاریخی در کدام منابع آمده است. به نظرم این کار بر گُرده‌ی کسانی است که هنوز دارند آثار شریعتی را بازویراست و منتشر می‌کنند. به نظرم کار خیلی سختی هم نباید باشد زیرا شریعتی در اغلب مواقع دست بروی نکات مشهور می‌گذارد.

3-
 یک جالبی شریعتی گزینش او از روایات تاریخی، ایده‌های متفکران غربی و مفاد دینی و تفسیرهای بدیع اوست. به نظرم نسبت به زمانه‌ی خود بسیار آزاداندیش بوده است. نمی‌توان منکر این شد.

4- 
بزرگترین دشمن شریعتی، تامل مخاطب است. با فاصله گرفتن از سحرِ کلام شریعتی و بررسی مدعیاتِ اساسی و استدلال‌های شریعتی، ضعف‌های آن هویدا می‌شود. برای نمونه این سخنرانی را می‌توان به صورت کامل در 5صفحه‌ی A4 خلاصه کرد، اما شریعتی با اطناب کلام، استفاده بسیار از صنایع ادبی و حماسی سخن‌گفتن سعی می‌کند ایده‌ی خود را در پوسته‌ای زرین بفروشد. این نحو حرف‌زدن به ماهو ذاتش بد نیست، لازم است و  باعث شنیده شدن این مفاهیم می‌شود، اما مخاطب نباید خود را مخدوم این صنایع ادبی و اقناعی کند.

4-
ببخشید در این نوشته‌ها خود متنِ کتاب‌ها را بررسی نمی‌کنم. در حال تلاش هستم که کلیتی از شریعتی را درک کنم. وقتی از خودش خواندم و شرح نیز خواندم و تا حدی این کلیت تکمیل شد، مختصری درباره هر کدام از این دفاتر و جایگاه آن در تصویر شریعتی، خواهم نوشت. قاعدتا منتقدانه خواهد بود!
        

          در این کتاب آقای شریعتی بیان میکنند که پرداختن به شخصیت امیرالمومنین از یک بعد خاص کافی نیست چون ایشان دارای ابعاد گوناگون است و برای شناخت درستشان باید  تمام این ابعاد را شناخت. اما قبل از شناخت حضرت علی (ع) که شخصیتی پیچیده دارند اول باید انسان را شناخت، موجودی که همیشه خودش برای خودش سوال بوده و هست. بنابراین در ابتدا و  مفصل به شناخت انسان می پردازد. به گفته خود آقای شریعتی:
«می‌کوشم تا انسان را آن جوری که از مطالعات و از نظریات خودم و همچنین از نظریات استنباط کردم، بشناسانم و بگویم که مقصودم از انسان چیست و این نیاز های اصیل او که در طول تاریخ همواره با او بوده چیست؛ و بعد نشان بدهم که علی در برابر این انسان و در برابر زندگی‌ای که باید انسان بر روی این خاک داشته باشد، چه کسی است و چه موقعیت و چه مقامی دارد.» 
 انسان چون کمبود کمال را در خود احساس می‌کند و این کمال را در این دنیای مادی نمی تواند بیابد دست به خلق اسطوره می‌زند، اسطوره ای که خود فقط دارای یک یا دو کمال بیشتر نیست و تمام کمالات برای او متصور نمی‌شود. آقای شریعتی می‌گوید که حضرت علی (ع) شخصی است که در این دنیا از نظر که دارای کمالات فراوان است اسطوره ای زنده است. علی (ع) نمونه کامل انسانی است که بشر به دنبال همیشه می‌گشت.
        

          اشاره به غمی که در دنیا هست و تعریف انسان و اسطوره از نگاه دکتر شریعتی برام آموزنده بود و من رو به فکر وا داشت ولی به نظرم امام علی اسطوره نبود بلکه فراتر از اسطوره بود و به خاطر حفظ اسطوره بودن خودشو یا اسطوره عدالت بودن درست رفتار نمی‌کرد بلکه به خاطر خدا درست رفتار می‌کرد و زندگیش وقف خدا بود
        

          شریعتی پیش از جامعه‌شناسی یا متفکر یک «ادیب» است. هنرمندی که می‌تواند احساسات را در پیوندی کم‌نظیر با تاریخ به کنشِ اجتماعی و عقلانیت وصل کند.