یه کتاب جمع وجور درباره تاریخ فلسطین. نکته مثبت کتاب  نویستده حلال زادشه. ایلان پایه خودش مورخ اسرائیلیه که نزاع بین فلسطین رو نه در 7 اکبتر که از 1882 میدونه. بعد از خوندن کتاب میفهمید که بهترین تعبیر برای اسرائیل حرامزاده بودنشه. رژیمی که با پول و استعمار بریتانیا و اختلاف بین اعراب و حمایت های آمریکا تاسیس شد و حتی اگر خود بریتانیا و آمریکا میخواستند یه جایی کارو مدیریت کنن اسرائیل دست به ترور نماینده هاشون میزد. نکته بعدی کتاب هم برام اهمیت وحدت بود. متاسفانه بخشی اعظمی از وضعیت فعلی نتیجه عدم وحدته که از زمان مرحوم امام تا الان مورد تاکید رهبریه. به نظرم پررنگ کردن نقش تاثیر اختلافات در سیر وقایع خیلی میتونه کمک کننده باشه برای اهمیت وحدت در ذهن مسلمین.

8 خرداد 1404
        

          با خواندن یادداشت‌هایی که در بهخوان درباره این کتاب درخصوص بررسی حلال‌زادگی نویسنده، حرامزادگی اسرائیل و فایدهٔ کتاب برای نهادینه‌تر شدن نفرت از اسرائیل نوشته شده بود، تشویق شدم تا اولین مرورکتابم را بنویسم تا برای مرورکردن کتاب و تصمیم درباره خواندن یا نخواندن آن(که هدف مرور کتاب است)، کاری کرده باشم.
این کتاب را یک روز قبل از شروع جنگ اخیر، در شب تولدم هدیه گرفتم و در میانهٔ جنگ خواندم. در نگاه اول جمع‌و‌جور بودن کتاب به‌چشم می‌آید و همین باعث شد وقتی داشتم وسایلم را جمع می‌کردم تا از تهران خارج شویم، آن را کنار سررسید و چند کتاب دیگر بگذارم داخل کول‌پشتی‌ام.
 به‌نظرم برجسته‌ترین ویژگی کتاب هم همین است: ارائه کپسولی‌ اطلاعات و روایت مختصر و بسیار فشرده از تاریخ صد و چند ساله‌ی اخیر فلسطین. اگر بخواهم در یک جمله بگویم، نسبت به دیگر آثار ایلان پاپه سبک‌تر بود و بیشتر به‌جای تحلیل عمیق، با سرعت بالا صرفاً مروری بر وقایع اصلی ارائه می‌داد. البته بینش‌های مشهور نوینسده که از آثار دیگرش با آن‌ها آشنایی دارم در سراسر کتاب پخش شده است.
برای نوشتن این یادداشت، سراغ نسخه اصلی کتاب که در سال ۲۰۲۴ چاپ‌شده هم رفتم تا چند مورد را چک کنم. ترجمه روان و قابل‌فهم است و از این نظر شبیه باقی آثاری که ترجمان منتشر می‌کند، فارسی شسته‌رفته‌ای دارد. اما برخی معادل‌ها، خصوصا در اسامی شهرها غیرحرفه‌ای و منفک از زبان فارسی هستند. مثلا استعمار شهرک‌نشین برای Settler Colonialism ابدا واژه مناسبی نیست و با مفاهیم غیرمرتبطی مثل شهرک‌نشینی و شهرک‌نشینان تداخل معنایی پیدا می‌کند. در مورد دیگر بسیاری از فارسی‌زبانان تصور می‌کنند که شهر اورشلیم جایی غیر از قدس یا بیت‌المقدس است، در حالی که این دو کلمه معادل‌های رایج‌تری در زبان ما هستند و از این خطا جلوگیری می‌کنند، یا مثلا حبرون و نگب در فارسی الخلیل و نقب نوشته می‌شوند؛ اما در تمامی موارد مترجم معادل‌های نخست را انتخاب کرده است.
پاپه مثل باقی آثارش سال ۱۸۸۲ و ورود نخستین صهیونیست‌ها به سرزمین فلسطین را نقطه شروع این تاریخچه قرار داده است و تلاش می‌کند روایتش را تا امروز بسط دهد. هر فصل کتاب بازه‌های زمانی مشخصی از درگیری را جدا می‌کند و به سرعت رویدادهای کلیدی آن بازه(غالبا نظامی-سیاسی و نه اجتماعی یا فرهنگی) مرور می‌شوند.
اگر می‌خواهید بدانید چقدر حجم اطلاعات فشرده است، مثلا چیزی کمتر از ۱/۵ صفحهٔ منسجم به تاریخ شکل‌گیری تا امروز حماس اختصاص دارد. البته کتاب در عین مرور تاریخی در پیکرهٔ اصلی کتاب به امروز و پدیده‌های معاصر رفت و برگشت می‌کند و در عین موجزگویی از برخی جزییات اثرگذاری که برای ما کمتر آشناست، چشم‌پوشی نمی‌کند؛ از عاملیت فروپاشی شوروی و انزوای عراق در تمایل عرفات به مذاکرات صلح تا برخی کشتارهایی که فلسطینی‌ها علیه اسرائیلی‌ها ترتیب دادند و طرح‌های صلح که همگی کمتر در منابع فارسی چیزی برای مرورشان وجود دارد.
پاپه در مصاحبه‌ها و نوشته‌هایش صهیونیسم را یک پروژه استعماری از گونه استعمار وطن‌گزین می‌داند و از ابتدا تا انتهای این کتاب نیز سعی می‌کند در خلال مرور تاریخی‌اش، شواهد این ادعا را جلوی چشمان خواننده بیاورد.
چند سالی می‌شود که فکر می‌کنم چون مسئله فلسطین برایم برجسته است، برایم واجب است که هر اثری از ایلان پاپه دردسترسم باشد را بخوانم. هرچند که او فلسطینی نیست و گفتار فلسطینی‌ها از خودشان برایم جایگاه ویژه‌تری دارد، اما تجربه زیسته‌ او به‌عنوان یک شهروند اسرائیلی او را مثل باقی ساکنان سرزمین فلسطین در میانهٔ مسئله قرار داده است. ما با یک توریست یا خبرنگار طرف نیستیم که چند روزی در آن سرزمین گشت زده باشد و مشاهداتش یادداشت‌برداری‌کرده یا ایده‌هایش را مستند کرده باشد، بلکه نوشته‌های یک تاریخ‌نگار بی‌پروا و جریان‌ساز را می‌خوانیم که درحالی که خودش، جامعه و وطنش را بخشی از این نزاع هستند با به‌چالش‌کشیدن باورهای رایج علیه دیگری فلسطینی، تلاش می‌کند با آثارش پرده توهم را در این موضوع کنار بزند؛ همان‌چیزی که در نوشته‌هایش با عنوان «واقعیت جاری در فلسطین» یا چیزهایی شبیه به این، به آن اشاره می‌کند.
تصور آینده و تلاش برای ترسیم وضعیت مطلوب گونه‌ای از کنش انسانی است که می‌تواند پایه‌ای برای تغییر دربرابر اجبار و تقدیر تحمیلی شود. ویژگی مهم دیگری که رویکرد پاپه به موضوع دارد همین است؛ تلاش برای افق‌گشایی و تصور آیندهٔ سرزمین فلسطین. رویکرد چپ و ضداستعماری او مانعی نیست که با هر نگاهی که داشته باشیم آثارش را بخوانیم و یادبگیریم. برخلاف یکی از یادداشت‌ها که در جمع‌بندی نکات به بن‌بست کامل ایده دو دولتی اشاره می‌کند، نویسنده در همین کتاب می‌گوید که موقعیت‌هایی برای تحقق کامل و موفق راه‌حل دو کشور وجود داشته ‌است(ص۱۱۰)؛ اما امروز و با شرایط جاری، خصوصا بعد از ۷اکتبر، فعلا این چشم‌انداز را منتفی می‌داند و سعی می‌کند تصویری از ممکن‌ترین وضعیت مطلوب خود ترسیم کند( که این تصویر را در این کتاب کمتر و بیشتر در کتاب «ده غلط مشهور» می‌توانیم ببینیم).
اگر دنبال کلیشهٔ «تاریخ‌نویسی بی‌طرف» هستید، روایت تاریخی پاپه قطعا سوگیری و جانبداری تمام‌عیار از فلسطینی‌ها را دارد. من که خودم را همبسته با فلسطینی‌ها تصور می‌کنم، انتظار کتاب مستند‌تری داشتم. در کمال تعجب کتاب در نسخه اصلی نیز هیچ پاورقی و حتی فهرست منابع ندارد! در کل اما تاریخچه فشرده‌ای است که می‌تواند برای آشنایی و درک یک تصویر کلی مفید باشد، اما قطعا برای فهم مسئله کافی نیست و در مقایسه با اثار محکم و تاریخی نویسنده مثل «پاکسازی نژادی فلسطین» بسیار نحیف و سبک است.
        

          همان چیزی که خیلی وقت بود میخواستمش: تاریخ مختصر و مفید ماجرای فلسطین در حدود ۱۵۰ صفحه!
کتاب به تازگی و بعد از هفت اکتبر نوشته شده و از همین جهت تحولات و روندهای اخیر را نیز در برگرفته. 
        

          این کتاب متاسّفانه یا در ترجمه دست‌خوش سانسور و تغییر بسیار زیادی شده و یا مولّف آن اصلاً به اصول نگارش تاریخ وفادار نبوده و نیست.
اگر ترجمه دچار انحراف و سانسور به این شکل عجیب شده، واقعاً برای انتشارات ترجمان- که سال‌ها مورد اعتماد بنده بوده و از طرفدارانش بودم- متاسّفم که انقدر خودش رو تحقیر کرده و تن به این ذلّت داده. انتخاب واژگان معادلی که هر خواننده آماتوری متوجّه دستوری بودن این موضوع می‌شه.
اگر هم فرض کنیم مترجم به اصل متن وفادار بوده باشه، تاریخ‌نگار باید بی‌طرفانه و بدون غرض‌ورزی تاریخ رو روایت کنه، نه این‌که فقط اسرائیل حملات وحشیانه انجام می‌ده و تمامی حملات فلسطین چریکی باشه. واژه‌ی حقّه‌بازی فقط از ادبیّات ما می‌آد.
خلاصه هرجوری که به این قضیّه نگاه کنیم، تیم ترجمان برای انتخاب این پروژه ضعیف عمل کرده و من رو از خودش به‌شدّت ناامید کرده.
کدام روایت تاریخی‌ای در پایانش نتیجه‌گیری داره؟
چرا این کتاب باید قابل استناد و ارزشمند باشه وقتی مملو از تناقضات پی‌درپی هست و جانب‌دارانه تولید شده؟
پس از اتمام کتاب فقط حس سرخوردگی و فریب‌خوردگی گریبانم رو گرفته و رهام نمی‌کنه.
ترجمان ناامیدم کردی...
        

          «هیچ گروه صلح طلب واقعی در اسرائیل وجود ندارد.» 

جمله بالا عصاره هر آن چیزی هست که تو این کتاب گفته شده. یه کتاب مختصر و دقیق از تاریخ شروع نزاع رژیم صهیونیستی با فلسطین عزیز. 
تا حالا چند تا کتاب با این موضوع خوندم. وجه تمایز این کتاب نویسنده اسرائیلیش یعنی ایلان پاپه بود. صداقت این آدم در نقل تاریخ خیلی برام جالب بود. 
این کتاب به خیلی از شبهه‌ها و سوالاتی که درباره اشغال‌گری فلسطین تو ذهن شماست، پاسخ میده. برخی از مهم‌ترین موضوعات این کتاب: 
۱. دلایل سکوت اروپا بعد از نسل‌کشی ۷ اکتبر 
۲. مزخرف بودن شبهه خرید زمین‌های فلسطینی از طرف یهودی‌ها 
۳. بن بست کامل ایده دو دولتی برای حل بحران فلسطین 
۴. شروع پاکسازی قومی فلسطین از ۱۹۴۷ نه ۲۰۲۳ 
۵. اقدامات تروریستی اسرائیل در کشورهای عربی علیه یهودی‌ها برای کشوندن اونا به اسرائیل 
۶. شکاف جدی داخل جامعه اسرائیل 

حداقل کارکرد خوندن این کتاب براتون اینه که متوجه میشید تاریخ از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شروع نشده و ریشه استعمارگری صهیونیست‌ها به حدود ۸۰ سال قبل بر میگرده.

پ.ن: کتاب خیلی خوش خوان و روان هست و برای فهم رخدادهای تاریخ معاصر خاورمیانه بهتون کمک می‌کنه. 
        

           این کتاب را در نمایشگاه کتاب امسال خریدم و به تازگی به پایان رساندم. این دومین کتاب در زمینه مساله فلسطین بود که می‌خواندم  و برایم  بسیار پرفایده بود. امیدوارم متنی که درباره این کتاب نوشتم مفید واقع شود.

کتاب " تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین"
ایلان پایه نویسنده این کتاب، مورخ و فعال اجتماعی اسرائیلی است. او استاد دانشکده علوم اجتماعی و مطالعات بین‌المللی و رئیس مرکز اروپایی مطالعات فلسطین در دانشگاه اکستر بریتانیاست. مشهورترین کتاب او "پاک‌سازی قومی" می‌باشد. 
نویسنده در این کتاب به بررسی و تحلیل ریشه‌های تاریخی این نزاع می‌پردازد که از اواخر قرن ۱۹ و ظهور جنبش صهیونیسم آغاز و تا دهه‌های اخیر ادامه دارد و مخاطب را با دلایل و زمینه‌ها و پیامدهای این مناقشه‌ی تاریخی آشنا می‌کند.
از نقاط قوت کتاب کم‌حجم بودن آن و بیان وقایع و رویدادهای تاریخی مهم از قبیل مهاجرت یهودیان به فلسطین، اعلامیه بالفور، اشغال سرزمین‌ها و... است.  
نکته مهم این است که نویسنده با لحنی بی‌طرفانه و با استفاده از منابع متنوع که آنها را در انتهای کتاب مکتوب کرده به بررسی و تحلیل جوانب مختلف مساله می‌پردازد و در پایان کتاب قسمت نتیجه‌گیری نکات مهمی را بیان می‌کند:
"از زمانی که جنبش صهیونیستی تصمیم گرفت بر تشکیل دولت یهودی در خاک فلسطین تمرکز کند، به یک جنبش استعمارگری شهرک‌نشینی تبدیل شد. جنبش‌های استعمارگری شهرک‌نشین جنبش‌های اروپایی‌هایی‌اند که به دنبال ساختن اروپایی جدید در خارج از مرزهای اروپا هستند، چون حضورشان در اروپا برای اروپاییان خوشایند نبوده است. در تمام موارد استعمارگری شهرک‌نشین، استعمارگران مناطقی را انتخاب کرده‌اند که مردمانی در آنجا زندگی می‌کرده‌اند‌. مردم بومی این مناطق از دید استعمارگران شهرک‌نشین مانعی بوده‌اند که باید برداشته می‌شدند."
درباره ترجمه کتاب  باید بگویم که آقای مهدی‌پور با ترجمه روان و شیوای خود به فهم مساله برای خواننده کمک زیادی کرده‌اند. 



        

          یک هفته بود که نرفته بودم سر این کتاب. وسطش به یه نتیجه‌ی خوبی رسیده بودم و انگار نه انگار که تمومش نکرده بودم. امروز در یک وضعیت عجیب (ماشینمون وسط جاده بوکسل شد:) تمومش کردم، اونم زیر آفتاب داغ تابستون و درحالی که کلی مسیر رو کجکی طی کردم.
درمورد خود کتاب، اینکه از یک نویسنده با اصلیت اسرائیلی (مرددم درباره‌ی استفاده از این نسب‌‌) چنین نتیجه‌ی منصفانه‌ای بگیرم خیلی برام جالب بود. قالب کتاب گزارش تاریخی ئه و کاملا هم روان. بدون دونستن پیش‌زمینه‌ی حزبی‌-سیاسی اسرائیل هم می‌شه خوندش. اطلاعات دقیقی داره و ارجاعات نسبتا معتبر. برای دونستن یک پیش‌زمینه از این نزاع و فشار یک‌طرفه از مدت‌ها قبل از 1948، پیشنهادش می‌کنم. 
        

          هو

"ضعیف‌ها باید بمیرند"

گروهی را به مرز جنون برسانید و بعد به آنها صفت "وحشی" یا "تروریست" بچسبانید. به نظرم این جمله، کلیت ارتباط اسرائیل و جامعه جهانی با ملت فلسطین است.  
کتاب "تاریخچه نزاع اسرائیل و فلسطین" را ایلان پاپه نوشته است. پاپه مورخ و فعال اجتماعی اسراییلی‌ست و بسیار خلاصه، از ابتدای ورود یهودیان به سرزمین فلسطین و نیت‌های این مهاجرت و چگونگی مواجهه کشورهای دیگر با این مهاجرت، ماجرا را روایت کرده.  بسیاری افسانه‌های رسانه‌ای در باب حضور یهودیان را، با شواهد محکم تاریخی رد می‌کند. نشان می‌دهد که قوانین بین‌المللی چطور می‌توانند دوگانه تفسیر شوند. در واقع در روابط بین کشورها دو طرف قوی و ضعیف وجود دارد. کار مذاکرات جهانی برای صلح این است که به طرف ضعیف بفهمانند باید تمام پیشنهادات طرف قوی را بپذیرد و خودش ابدا، گزینه‌ای روی میز نداشته باشد. طرف ضعیف اگر بپذیرد، صلح‌طلب است و اگر نپذیرد، تروریست و وحشی است. 
همانطور که از اسم کتاب پیداست، تاریخی‌ست. و سعی کرده، خطی را از زمانی که کشورهای عرب خاورمیانه در اشغال حکومت عثمانی بوده‌اند تا وقتی پای بریتانیا به منطقه باز شده و بعد استقلال کشورها، بنویسد. این سیر تاریخی، حدود ۱۰۰ سال طول کشیده و ناگفته معلوم است که نویسنده، حوادث را کوتاه کرده. اما، توانسته دید کلی خوبی نسبت به آنچه گذشته، ایجاد کند. 
به نظرم این کتاب، می‌تواند دستمایه هنرمندان باشد برای خلق اثر هنری. بخش‌هایی از کتاب و در خلال کنفرانس‌های صلح یا سرکوب روستاییان فلسطینی در جریان پاکسازی قومی یا رفتار دوگانه چهره‌های بین‌المللی در قبال مسئله یا مقاومت گروه‌های چپ و راست فلسطینی، ایده‌هایی داستانی به ذهنم می‌رسید. ایده‌هایی که مثل اتحادیه ابلهان، به شکل غمباری، طنز بودند.
 حتما کتاب طنز تلخی داشت، اینکه در دنیایی زندگی می‌کنیم که فقط باید برای قدرت تلاش کرد و اگر قدرت نباشد، هلاکت و زوال حتمی‌ست. هیچ قول و قراری و هیچ قانون جهانی‌ای وجود ندارد غیر از یکی؛ ما ساکنان جنگلی بزرگ هستیم. 
شاید تندروهای مذهبی اسرائیل بعدها، نقشه توراتی جدیدی رو کنند و مدعی شوند، منطقه دیگری در دنیا مال آنها بوده. ممکن است مطابق توراتی که ناگهان بر آنها نازل می‌شوند، مدعی شوند قومی در دنیا دشمن خداست و باید نابود شود. آنها از زمان تشکیل سازمان ملل، هیچ معاهده‌ای را نپذیرفته‌اند. هیچ‌گاه در خطوط تعیین‌شده نمانده‌اند. هر کسی که خواسته صلحی ایجاد کند را ترور کرده‌اند و در عوض همیشه ژست مظلومیت گرفته‌اند. 
کتاب علاوه بر روند تاریخی، دید خوبی هم از روابط داخلی بین گروه‌های صهیونیست می‌دهد. شاید کمتر درباره این وجه اسرائیل بدانیم، چون درگیر مسئله نزاع بوده‌ایم. اما بخشی از نزاع، تکثر گروه‌های مذهبی و سکولار داخلی اسرائیل است. 
اگر به تاریخ استعمار علاقمند هستید، حتما این کتاب را هم می‌پسندید.