معرفی کتاب تهران مخوف اثر مرتضی مشفق کاظمی

تهران مخوف

تهران مخوف

4.0
8 نفر |
5 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

1

خوانده‌ام

23

خواهم خواند

20

شابک
9789648698626
تعداد صفحات
252
تاریخ انتشار
1398/8/8

نسخه‌های دیگر

توضیحات

این توضیحات مربوط به نسخۀ دیگری از این کتاب است.

        مرتضی مشفق کاظمی در طول عمر 78 سالهاش از نادر افرادی بود که هیچوقت قلم بر زمین نگذارد، او سالهای متمادی در مطبوعات مختلف قلم زد و با اینکه شغل دولتی داشت همیشه برای نوشتن وقت را غنیمت شمرد، از آثار ماندگار او میتوان به رمان تهران مخوف اشاره کرد، که شامل دو جلد میشود. جلد اول تحت عنوان تهران مخوف و جلد دوم به نام یادگار یک شب میباشد داستان در اوایل سلطنت رضا شاه اتفاق افتاده است و ابتدا به صورت پاورقی در نشریه ستاره ایران به چاپ رسید و سالها بعد به صورت کتاب درآمد و اکنون بعد از دهها سال این شاهکار ماندگار از طرف انتشارات امید فردا تجدید چاپ میشود.
      

لیست‌های مرتبط به تهران مخوف

پست‌های مرتبط به تهران مخوف

یادداشت‌ها

          مشفق کاظمی این اثر را در 26سالگی به نگارش درآورده. کتاب حاضر را می توان در زمره ی اولین ها و بهترین های رمان ایرانی جای داد. نویسنده ژانری اجتماعی حادثه ای را در مسائل جاری جامعه ی ایران در اواخر دوران قاجار و اوایل عهد پهلوی بازگو می‌کند. این کتاب دارای توصیفات دقیق از آن دوران است که اگر علاقه مند به تاریخ پهلوی و قاجار هستید بسیار جالب توجه است. توصیفاتی از فساد و فحشا و ناامنی اجتماعی در دوران پس از مشروطه بسیار شفاف توسط نویسنده ذکر شده است. رمان ژانری عاشقانه هم دارد و در دوران خود جزو پرطرفدارترین کتابهای روز بود که نویسنده آن را زمانیکه در آلمان به سر می‌برد نوشته بود. همانطور که از نام کتاب برمی آید او سعی در شرح حال دوران خود را داشته است. در نظر او ادبیات آیینه ای تمام نما از شرایط اجتماعی است. از ویژگی های قلم نویسنده می توان به میل او به نمادپردازی و استعاره اشاره کرد چرا که پرهیز از بیان روشن و صریح و عبور از عینیتها خود نوعی بیان وضعیت بیرونی و شرایط روزگار است. اگر علاقه مند به رمان‌های قدیمی و عاشقانه در گیر و دار حوادث و مسائل اجتماعی آن دوران هستید این کتاب بسیار جالب و خواندنی است.

        

1

جلد دوم ته
          جلد دوم تهران مخوف را نویسنده سه سال بعد از جلد اول نوشته که می‌توان گفت در ابتدای دهه دوم زندگی خودش بوده! از این جهت کار قابل دفاع و تحسین است. اما خط کشش  رمانتیک داستان فروکش کرده و جنبه‌های اجتماعی آن توسعه یافته است. می‌توان گفت هرچند در جلد دوم هم نویسنده همان داستان و سرنوشت فرخ را دنبال می‌کند اما در حال روایت کردن بغض فرو‌خورده مردمان تهران و ایران است که در اواخر دوره قاجار و خصوصا بعد از مشروطیت از نظام سیاسی خود نه تنها خیری ندیدند بلکه خواهان برانداز آن هستند و لذا مردم از کودتای سیاه استقبال کرده و آن را شایان توجه و قدردانی می‌دانند.
نویسنده که خود از حامیان کابینه سیاه هست و در آخر کتاب از انحلال آن ابراز تأسف و ملال می‌کند، لشکرکشی دیویزیون قزاق را سفید‌شویی و همراه با مراعات حقوق مردم  و حفظ آرامش پایتخت روایت کرده و کلیه دستگیرشدگان و حبسی‌های رضاخان میرپنج را عناصر فاسد دوره نخ‌نمای شده قاجار می‌داند. حال آنکه گزارش تاریخ این نیست و افراد زیادی به بهانه‌های مختلفی دستگیر شدند که رجال نام‌دار وطن‌خواه یا مذهبی نیز در آن‌ها بودند. هرچند این خاصیت کودتا در روز‌های نخستین هست و بسیاری از این مردان آزاد شده و اتفاقا به صدارت و وزارت و وکالت در دوره ۴ سال اول سده چهاردهم رسیدند اما بسیاری نیز با زد و بند و تسویه‌های سیاسی از تخت عزت فرو غلتیده و یا در خاک مذلت درغنودند.
        

12

رمان تهران
          رمان تهران مخوف را می‌توان نخستین رمان ایرانی دانست که در قالب یک داستان بلند، بر پایه‌ی عواطف و ماجراجویی شکل گرفته است. از این جهت، اثری مهم و درخور توجه در تاریخ ادبیات داستانی فارسی محسوب می‌شود. مشفق کاظمی با انتخاب سوژه‌ای دراماتیک و گیرا توانسته است موضوعات متنوعی را در یک رمان اجتماعی بگنجاند و بازتاب دهد.

با این حال، سبک نگارش این اثر از آنچه در میان نویسندگان بزرگ ادبیات مدرن فارسی نظیر دولت‌آبادی، هدایت و بزرگ علوی دیده می‌شود، فاصله‌ی زیادی دارد. نثر این کتاب بیشتر به ادبیات عامه‌پسند دوران قاجار شباهت دارد و از نظر روایت و سبک نگارش، یادآور آثاری مانند سیاحت شرق آقا نجفی قوچانی یا روزهای خوف و وحشت حاج سیاح است. از این منظر، می‌توان آن را در سنت نویسندگانی همچون الکساندر دوما در ادبیات فرانسه قرار داد، که داستان‌پردازی را بر تحلیل‌های فلسفی و اجتماعی مقدم می‌دانستند، در حالی که نویسندگانی نظیر ویکتور هوگو بیشتر به مضامین عمیق اجتماعی و فلسفی می‌پرداختند.

داستان رمان با روایت ماجراهای عاشقانه‌ی یک جوان و تلاش‌های او برای رسیدن به معشوقش آغاز می‌شود و در کنار آن، نویسنده به روابط دربار، وضعیت بازار، معماری تهران و جریانات سیاسی آن دوران نیز می‌پردازد. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب، فرصت می‌یابد که تصویری زنده از تهران قدیم و خیابان‌های مهم آن به دست آورد و جایگاه این فضاها را در هویت کلی شهر درک کند. همچنین، به دلیل تأثیر جنبش‌های کارگری و چپ‌گرایانه در روسیه و نواحی پیرامونی ایران، نویسنده بازتاب‌هایی از این تحولات را در سخنان سیاستمداران و مردم کوچه و بازار به تصویر کشیده است.

با این وجود، یکی از ضعف‌های اصلی رمان را می‌توان در شکل روایت و نحوه‌ی پیشبرد داستان دانست. مشفق کاظمی بیشتر از آنکه به شخصیت‌های داستان اجازه‌ی رشد و بروز بدهد، خود نقش تفسیرکننده و سخنگوی آنان را بر عهده گرفته است. این سبک روایت باعث شده که شخصیت‌ها به جای آنکه خاکستری و چندلایه باشند، در قالب‌های ساده‌ی خیر و شر قرار بگیرند. این ویژگی، رمان را از سنت داستان‌های شخصیت‌محور در ادبیات روسی دور می‌کند و به آثار کلاسیک رمانتیک در ادبیات فرانسه نزدیک‌تر می‌سازد. قدرت اصلی این رمان نه در عمق شخصیت‌پردازی، بلکه در روایت جذاب و پرتعلیق آن است. همچون رمان‌های دوما، تهران مخوف تعلیق و درام را از طریق ساختار روایی خود حفظ می‌کند، به جای آنکه بر پیچیدگی‌های روان‌شناختی شخصیت‌ها تمرکز کند. شخصیت‌ها بیشتر در خدمت پیشبرد داستان هستند و در نتیجه، عمدتاً در دسته‌های مشخصی از قهرمانان و ضدقهرمانان قرار می‌گیرند، بدون آنکه به طیف‌های خاکستری اخلاقی نزدیک شوند. این ویژگی آن را از سنت ادبیات روسی که بر کاوش عمیق درونی شخصیت‌ها تأکید دارد، متمایز می‌سازد.

با وجود این انتقادات، نمی‌توان انکار کرد که داستان‌پردازی این رمان، به‌ویژه در جلد اول، گیرا، پرتعلیق و دارای فراز و فرودهای مناسب است. پرورش شخصیت قهرمان (یا به تعبیر کاظمی، "پهلوان داستان") نیز به گونه‌ای صورت گرفته که مخاطب را با ماجراهای او همراه می‌سازد. از این منظر، تهران مخوف اثری ارزشمند است که آغازگر سبکی تازه در داستان‌نویسی فارسی بوده و خواندن آن برای هر علاقه‌مند به ادبیات فارسی، تجربه‌ای مفید و هیجان‌انگیز خواهد بود.
        

44