بریده‌ کتاب‌های محمدقائم خانی

مأموریت اطلاعاتی کانادایی‌ها در تهران سه بخش داشت؛ بخش اول، رصد فعالیت‌های موجود در محوطه سفارت آمریکا و یادداشتبرداری دقیق از این فعالیت‌ها، به ویژه آن دسته از فعالیتهایی بود که به آمادگی نظامی ایرانی‌ها مربوط می‌شد. جیم ادوارد می‌گوید: «یکی از اولین چیزهایی که از ما خواستند این بود که شناسایی روزانه‌ای از محوطه سفارت به عمل آوریم تا تعداد نگهبانان داخل و خارج سفارت، نحوه تسلیح آنان، مهمات و سلاح‌های اضافی همراه آنان، سنگربندی‌ها و موقعیت‌های مشخص شده برای استقرار سلاح در اطراف سفارت، ساعات تغییر شیفتها و روال کاری روزانه پاسداران در داخل و خارج از سفارت و در نهایت هر چیزی که روزانه در جریان بود مشخص شود.» ادوارد علاوه بر ورود و خروج افراد و سلاح‌ها در سفارت ورود و خروج کالاها را نیز رصد می‌کرد. مهم‌تر از همه رصد ورود مواد غذایی به سفارت و خروج زباله از آن بود. تیلور و ادوارد می‌توانستند با اندازه‌گیری روزانه میزان کالری مواد غذایی وارد شده به سفارت، از وضعیت عمومی سلامتی آنان مطلع شده و دریابند که گروگان‌ها تا چه میزان می‌توانند دشواری‌های عملیات نجات را تحمل کنند.

آبرو از بابتی ماهیت سلبی دارد و شهرت برعکس آن، ماهیت ایجابی. زیرا آبرو در نظر مردم صفت خاصی نیست که در انحصار فرد خاصی باشد، بلکه شامل خصوصیاتی است که طبق قاعده نباید کسی فاقد آن باشد. معنای این حرف فقط این است که فرد آبرومند، انسانی استثنایی نیست، حال آن‌که فرد مشهور، استثنایی است. از این رو شهرت را باید کسب کرد، اما آبرو را فقط نباید از دست داد.

وقتی انسان جانوری در حال مرگ را می‌بیند وحشت می‌کند، زیرا زوال موجودی زنده را- وجود خودش را- در نظر می‌آورد؛ می‌بیند که موجودی زنده از حیطه هستی بیرون می‌رود. اما هنگامی که محتضر انسانی باشد، آن هم انسانی مورد علاقه، احساس گسیختگی نیز بر وحشت نیستی افزوده می‌شود. زخمی روحی که مانند زخم جسمانی گاه کشنده است و گاه التیام می‌یابد، اما جای آن همیشه دردناک می‌ماند و از تماس جسمی خارجی که اسباب تحریک آن شود می‌گریزد.

همان‌گونه که نتیجه حرکات پیچیده چرخ‌ها و قرقره‌های گوناگون و متعدد در ساختار ساعت جز حرکت آهسته و موزون عقربه نشان‌دهنده وقت نیست، حاصل اعمال پیچیده این یک‌صدوشصت‌هزار نفوس فرانسوی و روس نتیجه این همه سوداها، خواهش‌ها، پشیمانی‌ها و رنج‌ها و خواری‌ها، حاصل این تیزگامی‌های غرور و آوارهای وحشت و تندجوشی‌های وجدِ این مردم جز شکست در جنگ استرلیتس که به جنگ سه جهان‌جو معروف شده است نبود: جابه‌جایی عقربه تاریخ جهان بر ساعت صفحه تاریخ انسان.

بشر هیچ‌چیز درنیافته و هیچ‌چیز ابداع نکرده است. نمی‌توانیم چیزی بدانیم، فقط می‌دانیم که هیچ نمی‌دانیم. و این بلندترین مرتبه خرد انسانی است.

اگر با ادعایی روبه‌رو شدی، راه کوتاهی برای خلاص شدن از شر آن، یا به هر حال تردید در آن وجود دارد که عبارت است از طبقه‌بندی آن در مقوله‌ای نفرت‌انگیز؛ حتی اگر این پیوند فقط ظاهری و سست باشد.

ناوگان دریایی سلطنتی در ژوئن 1952/ تیرماه 1331 یک نفت‌کش پانامایی متعلق به یک شرکت کوچک نفتی ایتالیایی را که در حال حمل نفت از آبادان بود، در آب‌های بین‌المللی توقیف کرد و بنا به گفته برخی هم آن را دزدید. ایران طی یک دوره هجده‌ماهه از ژانویه 1952/ دیماه 1330 تا زمان کودتا، تنها 118 هزار تن – یعنی معادل فقط تولید یک روز- صادر کرد. چند سال بعد، انریکو ماتئی که به عنوان وزیر نفت ایتالیا برای کمک به شرکت ملی نفت ایران ابراز علاقه کرده بود، در یک سانحه هوایی کشته شد. همان موقع شایعه بود که او در واقع هزینه به چالش گرفتن هفت خواهران نفتی – اصطلاحی که خود او به کار برده بود- را پرداخته است.

معمولا یک گروه تروریستی زیرزمینی از ترس این‌که مبادا جاسوسان به آن نفوذ کنند یا مبادا به خاطر حماقت نیروهای خودی از درون مزحمل شود در پذیرش داوطلبان مشکل‌پسند است. اما از آن‌جا که دولت اسلامی خود را فراتر از یک گروه تروریستی می‌دید، هرکسی می‌توانست در آن عضو شود. هم صدامی‌هایی که در دستگاه‌های امنیتی و نظامی خدمت کرده بودند با عجله وارد این تشکیلات شدند هم شورشی‌هایی که از کشورهای دیگر دستور می‌گرفتند.

هرقدر یک مرد بیشتر سعی در نشان دادن قدرت جنسی خودش داشته باشد کمتر به موفقیت می‌رسد؛ این قانون در شرایطی که زن در تلاش برای رسیدن به ارگاسم واقعیست نیز صدق می‌کند. لذت، یک عارضه یا محصول جانبی بوده و باید هم به همین صورت باقی بماند. اگر به هدف واقعی تبدیل شود، نابود شده و قدرت واقعی خود را از دست می‌دهد.

جیمز بیل متفکر و محقق آمریکایی در فصلنامه مسائل خارجی، نشریه وزارت خارجه آمریکا، امواج پویای انقلاب اسلامی ایران را چنین توصیف می‌کند: «موجی که از شناخت و بیداری، توده‌های جهان اسلام را فراگرفته است از یوگسلاوی و مراکش در غرب تا اندونزی و مالزی در شرق تداوم دارد. این موج مولود انقلاب اسلامی ایران است. این اسلام نوظهور که به لحاظ ظاهری یک‌پارچه نیست ولی به لحاظ ایدئولوپیک منسجم است... این نیروی توده‌ای و مردمی که غالباً به عنوان بنیادگرا توصیف می‌شود از مرزهای جغرافیایی گذشته است و به عنوان ایدئولوپی سیاسی حکومت‌های ملی را نیز فرا گرفته است. دولت‌ها در بسیاری از کشورهای اسلامی شاهد رشد سیاسی و اسلامی‌اند. حکومت‌های محافظه‌کار طرفدار غرب از خطر حمله اسلام مردمی (پوپولیستی) مصون نیستند بنابراین بقای جمهوری اسلامی ایران کیان آمریکا و غرب را به مخاطره می‌اندازد.»

در ساعات اولیه صبح، زمانی که مرکز تهران از خواب بیدار می‌شد، چهار گروه اوباش در میدان گمرک و میدان مولوی، دو نقطه اصلی واقع در خیابان مولوی که یک شاهراه غربی-شرقی جنوب تهران بود، گرد هم آمدند. آن‌ها سپس از طریق چهار خیابان اصلیِ تقریباً موازی یعنی خیابان‌های پهلوی، شاهپور، خیام و سیروس که خیابان مولوی را قطع می‌کردند به سمت شمال به راه افتادند. هدف این اوباش اشغال سه منطقه بود: میدان سپه و میدان ارک یعنی قلب اداری و امنیتی پایتخت که شامل وزارتخانه‌ها، مقر فرماندهی پلیس، اداره رادیو و باشگاه افسران می‌شد؛ میدان بهارستان یعنی مجلس، قلب قوه مقننه پایتخت؛ و بالاخره خیابان کاخ، یعنی منزل مصدق یا مقر قوه اجرایی و دفتر نخست‌وزیر.

در هفته‌های آخر حکومت شاه او مقام نخست‌وزیری را پذیرفته بود، تلاشی برای جلوگیری از افتادن کشور به دست اسلام‌گراها. بهمن‌ماه 1357، که دولتش فرو پاشید، رفت پنهان شد و بعد در تیرماه 1358 دوباره سروکله‌اش پیدا شد، در پاریس؛ اعلام کرد جنبشی مخالف را رهبری خواهد کرد با هدف سرنگونی نظام اسلامی. بعد افتاد به تماس گرفتن و برقراری ارتباط با تبعیدیان ایرانیِ مختلفی در اروپا، پی کسب حمایت‌های مالی و نیرو برای جنبشش. برای کسب حمایت به ایالات متحد هم نزدیک شد اما تقاظایش را رد کردند. با این حال سی‌آی‌ای ارتباطاتی پنهانی با او و تعدادی از هم‌دستانش برقرار کرد و حتی کوشید در تشکیلاتش برای خود مأمور جلب کند. اواسط مهرماه، دیگر بختیار شروع کرده بود به دریافت کمک‌های مالی از خواهر شاه، شاهزاده اشرف پهلوی، و دیگر ایرانیان ثروتمند، جوری که حالا می‌توانست روزنامه‌ای منتشر و تشکیلاتی با مرکزیت پاریس راه‌اندازی کند. طی ماه‌های بعدی، با عراق و دیگر دولت‌های ثروتمند عرب هم تماس گرفت و آن‌ها هم شروع کردند به دادن مقادیر بسیار بیش‌تری کمک مالی به او.