بریده‌ کتاب‌های زوربای یونانی

ما تا وقتی‌ که در خوشبختی بسر می‌بریم بزحمت آن را احساس می‌کنیم؛ و فقط وقتی خوشبختی گذشت و ما به عقب می‌نگریم ناگهان _و گاه با تعجب_ حس می‌کنیم که چقدر خوشبخت بوده‌ایم.

ولی از من بپرس، من به تو می‌گویم که انسان وحشی است! اگر با او بد رفتار کنی او به تو احترام می‌گذارد و از تو می‌ترسد. اگر با او خوب باشی می‌خواهد چشم‌هایت را درآورد.

یک روز زوربا از من پرسید : ارباب بگو غذایی که میخوری در درون تو چه میشود تا به تو بگویم چه جور انسانی هستی . بعضی از آدم ها غذا را تبدیل به چربی و کود میکنند . بعضی به کار و شادابی و سرحالی ، برخی هم به آن ماهیتی الهی میدهند . من در واقع جزء هیچ کدام نیستم من بینابین هستم من غذا را تبدیل به کار و خوش اخلاقی میکنم تو فکر میکنی اشکالی در این کار هست؟ و بعد با لبخند ادامه داد : ارباب من فکر میکنم تلاش میکنی تا به آنچه که میخوری ماهیتی الهی بدهی اما نمیتوانی و همین ناتوانی است که تو را آزار میدهد.

با خودم فکر میکردم خوشبختی چقدر ساده میتواند به دست بیاید. یک آتش کوچک چند عدد شاه بلوط بو داده و صدای دریا ؛ دیگر چه چیزی لازم بود؟ همین ها برای یک دل کم توقع و ساده کافی بود تا شاد شود و خود را خوشبخت احساس کند.

ارباب! از آدم‌ها فاصله بگیر و به ایشان زیاد رو نده، به آنها مگو همه مساوی هستند و همه حقوق یکسان دارند، وگرنه پا به روی حق خود تو خواهند گذاشت، نان تو را از تو خواهند دزدید و تو را از گرسنگی خواهند کشت. از آنها فاصله بگیر ارباب، و بدان که من خیر تو را می‌خواهم!

- شاید هم نتوانیم نجاتشان بدهیم، ولی ما با تلاش برای نجات دیگران، خودمان را نجات خواهیم داد...

انسان هر موقع از درون احساس پیروزی کند، حتی اگر از بیرون شکست خورده باشد ، یک نوع غرور و شادی غیر قابل توصیفی در خودش احساس می کند . و اینگونه فاجعه ای که در بیرون اتفاق افتاده به خوشی و سعادت عالی و استواری تبدیل می شود.

کنفوسیوس می گوید : خیلی از آدمها خوشبختی را بالاتر از آدم می یابند و عده ای دیگر آن را در مراتبی پایین تر از انسان . ولی خوشبختی هر کس را به اندازه هیکلش دوخته اند . حقیقت اینست که به نسبت قد هر کسی نوعی خوشبختی وجود دارد.

بچه که بودم نزدیک بود به درون چاه بیفتم. وقتی بزرگ شدم نزدیک بود به درون واژه‌ی "ابدیت" و به درون بسا واژه‌های دیگر چون "عشق" و "امید" و "میهن" و "خدا" بیفتم. از هر واژه‌ای که می‌گذشتم این احساس به من دست می‌داد که از خطری جسته و پیش رفته‌ام. ولی نه، من فقط تغییر واژه می‌دادم و همین را رستگاری می‌نامیدم.

راهب ها ، یک با دو یا شش ماه چهار زانو روی زمین می نشینند و فکرشان را روی یک چیز متمرکز می کنند . فقط یک موضوع، نه دو موضوع . می فهمی؟ آنها مثل ما به کتاب یا ذغال یا چیزهای دیگر فکر نمی کنند . بلکه تمام فکر و حواس خودشان را متوجه یک موضوع و فقط همان یک موضوع می کنند و اینگونه میتوانند معجزه کنند . مثلاً هیچ وقت ذره بینی را جلوی نور خورشید گرفته ای ؟ ذره بین تمام اشعه هایی که از خورشید می گیرد را در یک نقطه متمرکز می کند و در همان نقطه آتش روشن می شود. میدانی چرا؟ چون انرژی خورشید به هر طرف پراکنده نشده ، فقط در همان نقطه جمع شده است. در مورد فکر و ذهن آدم هم همین طور است انسان هم اگر حواس خود را به یک موضوع واحد بدهد ، فقط یک موضوع واحد ، می تواند معجزه کند حالا فهمیدی زوربا؟