یکی از پلیدترین و مخوف ترین شخصیت هایی که تا به حال در کتابها خوانده ام همین شخص شخیص تاراس بولبا بوده، واقعا شخصیت مخوف و ترسناکی تصویر شده در کتاب و جالب اینجاست که در جاهایی از کتاب این جنایت ها و بی رحمی هایی با عنوان دلاوری و رشادت یاد شده! انواع رفتارهای خشونت بار حیوانی، فرزند کشی، خوی وحشی گری و غیره در این شخصیت و در قوم مورد اشاره کتاب دیده میشه و جالبه که از همه اینها به نیکی یاد شده! در کل بعد از خوندن کتاب حس بدی نسبت به این شخص و وقایعی که در اون دوران اتفاق افتاده داشتم.
نثر کتاب و قصه خوب روان بود ولی حقیقتا بعد از خوندن کتاب تا مدتها روح و روانم درگیر شده بود. تنها نقطه ضعف کتاب به نظرم همین نسبت دادن مفاهیمی مثل رشادت و دلاوری و غیرته به اتفاقاتی که در قصه داره رقم میخوره
          

            شاید تعجب کنید اما شخصا در حال حاضر نظر خوبی روی گوگول ندارم ! . البته که بزرگان می گویند مشکل از قابلیت قابل است و نه فاعلیت فاعل ! ، بماند . 
البته آدمی نیستم که همه ی آثار نویسنده ای را به یک چشم ببینم ، سعی می کنم بی طرفانه و حتی خوش بینانه سمت کتابی بروم .
القصه . این کتاب قرار بود یک داستان حماسیِ تاریخی  و ایضا مستند باشد . 
(چیزی که پشت کتاب نوشته ) 
اما چیزی که من خواندم یک اثر به شدت شعارزده و نژادپرستانه بود با داستانی بسیار ضعیف .
داستان درباره قومی به نام قزاق هاست که زندگی عجیب و غریبی داشتند . یک چیزی مثل وایکینگ ها . 
وحشی ، بی بند و بار و فاقد ذره ای رحم و مروت .چیزی که در کتاب  نشان داده می شود  این است . من نمی دانم واقعا قزاق ها به این بدی بوده اند؟ البته نویسنده خواسته ازشان تعریف کند . و آن جور که من ملتفت شدم آن هارا نیاکان بزرگ مردم روسیه و مایه ی افتخار آن ها می داند ، کسانی که غیورانه از دین     
 ( مسیحیت ارتودکسی ) و سرزمینشان دفاع می کردند . من زیاد اطلاعی از مذاهب مسیحیت ندارم اما در این کتاب ارتودوکس ها و کاتولیک ها به خون هم تشنه اند و ارتودوکس ها به نحوی کاتولیک ها را  کافر  حساب می کنند !.این قزاق هایی که انقدر گوگول  عاشقشان است  ، به گفته ی خود او بچه های دشمن را  فجیعانه به قتل می رساندند . شهر را محاصره می کردند تا همه از گرسنگی تلف شوند . مرد و زن و کودک هم حالی شان نبود . همیشه درحال جنگ بودند و اگر هم نمی جنگیدند در حد مرگ مشروب می خوردند. و به همه ی اینها افتخار می کردند . با شنیدن اوصافشان دقیقا یاد سریال وایکینگ ها افتادم . هر چه کار خلاف انسانیت است در این سریال انجام می شود و آخرش وایکینگ ها شخصیت های خوب داستانند و قرار است با سر بروند به والهالا !. (بهشت اساطیری اسکاندیناوی ) 
از این ها که بگذریم ، ما با داستان خاصی هم مواجه نبودیم . صرفا یک روایت از یکسری درگیری ها بود که اصلا در عمق آن فرو نرفتم . پایان هم به نظرم مسخره بود . اصلا هم احساس حماسه طور نداشتم.
شخصیت ها پرداخت خوبی داشتند نسبتا .
توصیفات زیبا بود و همین طور زیاد .
در ترجمه ایرادی ندیدم .
 سوای از بحث محتوا ، کتاب در فرم هم اثر ضعیفی ست 
سر آخر اگر گوگول واقعا نویسنده بزرگی ست قطعا این اثر در شان او نیست .
          

            یکی دیگه از شاهکارهای گوگول نویسنده بزرگ قرن نوزده روسیه و جهان و خالق نفوس مرده و شنل ...
دوستان... این یک اثر حماسی همپایه ایلیاد هومره... شاید درکش کمی برای ما سخت باشه ، مخصوصا کسانی که نسخه ترجمه پرویز شهدی رو میخونن ، به این دلیل که این اثر از زبان واسط یعنی از فرانسوی ترجمه شده.
مطمئنا خوندن این اثر در زبان روسی به کل نظر رو درباره این کتاب عوض خواهد کرد.
صحنه های جنگی ، مخصوصا محاصره شهری که دست لهستانی هاس تا حدودی یادآور ایلیاد و جنگ ترواست.
به شخصه کمتر از بقیه آثار گوگول دوستش داشتم چون بومی تر بود و ارتباطش برای ما کمی مشگل تر... اما در کل اسم گوگول کافیه که مطمئن باشید حد اقل با اثر بدی طرف نخواهید بود.

ای کاش ترجمه ای از زبان روسی از این اثر وجود داشت.
          

            به نام او

«به آنجايی که می‌گويند روزی دختری بوده‌ست
که مرگش نيز چون مرگ تاراس بولبا
نه چون مرگ من و تو مرگ پاک ديگری بوده‌ست»

این سطرهای آشنا از شعر معروفِ چاووشی سروده مهدی اخوان‌ثالث است که از شخصیت تاراس بولبا یاد می‌کند، شخصیت محوری نخستین رمان نیکلای گوگول روسی. جالب است که اخوان این شعر را در سال سی و پنج، یعنی سه سال پیش از انتشار اولین ترجمه رمان گوگول به فارسی و چند سال پیش از ساخته‌شدن نسخه سینمایی این اثر سروده است. و اینکه چطور اخوان با تاراس بولبا  آشنا شده جای سوال دارد.

به‌هررو هدف من معرفی کوتاهی از این رمان است نه چیز دیگر، گوگول این رمان را در سال هزار و هشتصد و سی و پنج میلادی نوشته است یعنی در نیمه دهه سوم عمر خود. داستان روایتگر جنگجوی قزاق پیری به نام تاراس بولبا است که به همراه دو فرزند خود در جنگ‌های قزاق‌ها علیه لهستانی‌ها برای بازپسگیری اکراین (وطن گوگول) شرکت می‌کند و وقایعی بر او و پسرانش می‌گذرد که به مرگ اسطوره‌وارش می‌انجامد. داستان در قرن شانزدهم میلادی می گذرد.

گوگول به‌مانند دیگر نویسنده‌های روس آن زمان در پی ثبت یک واقعه تاریخی در قالب یک اثر ادبی و خلق یک حماسه میهنی است. هدفی که به آن می رسد. اگر مثل من آثار دیگری از گوگول نظیر «نفوس مرده» و داستان‌‌های کوتاه و نمایشنامه‌هایش را زودتر از «تاراس بولبا» خوانده باشید. بعد از خواندن این رمان تعجب خواهید کرد که چطور یک نویسنده طناز چنین اثری را نوشته اثری که سرشار از صحنه‌های جنگ و توصیف سلحشوری جنگجویان است. به‌هرحال اینطور می‌توان توجیه کرد که گوگول در آن زمان تحت‌تاثیر نویسندگانی چون پوشکین بوده است و هنوز به آن استقلال ادبی که بعدا به آن رسید، نرسیده بوده است. 

با این حال «تاراس بولبا» خواندنی و دریادماندنی است. در میان یادداشت‌هایی که دیگران بر این کتاب نوشته بودند خواندم که شخصیت اصلی رمان یکی از خونریزترین و بی‌رحم‌ترین افرادی است که در میان شخصیت‌های داستانی می شناسند. بله چنین است ولی باید توجه داشت که ما این شخصیت را در بستر یک حماسه می بینیم درست به‌مانند بیشتر شخصیت‌های اسطوره‌ای که اتفاقا طبعی بی‌رحم و درشتناک دارند. ملموس‌ترینش همین رستم خودمان. به این چند بیت از داستان هفت‌خان رستم از شاهنامه توجه کنید:

«بخفت و بیاسود از رنج تن
هم از رخش غم بُد هم از خویشتن
چو در سبزه دید اسپ را دشتوان
گشاده زبان سوی او شد دوان
سوی رستم و رخش بنهاد روی
یکی چوب زد گرم بر پای اوی
چو از خواب بیدار شد پیلتن
بدو دشتوان گفت کای اهرمن
چرا اسپ بر خوید* بگذاشتی
بر رنج نابرده برداشتی
ز گفتار او تیز شد مرد هوش
بجست و گرفتش یکایک دو گوش
بیفشرد و برکند هر دو ز بن
نگفت از بد و نیک با او سخن
سبک دشتبان گوش را برگرفت
غریوان و مانده ز رستم شگفت»

رستم در یک حرکت دو گوش یک دشتبان را که او را از خواب بیدار کرده و سخن به‌حقی به او گفته می‌کند. رستم بی‌رحم است ولی همچنان پهلوان اول است.
در مورد ترجمه رمان هم باید بگویم واقعا خوب بود توصیه می کنم همین نسخه از کتاب را خریداری کنید.

*بوته به‌حاصل‌نرسیده و خوشه‌نبسته جو و گندم