بریده‌های کتاب فاطمه‌السادات شه‌روش

شما صاحب آن چیزهایی هستید که برایتان اتفاق افتاده است. اگر دوران کودکی‌تان چنگی به دل نمی‌زده، احتمالاً این فکر را رفته‌رفته در سر پرورانده‌اید که اگر حقیقت را درباره آنچه واقعاً در خانواده‌تان می‌گذشته بگویید یک انگشت اشاره سفید و استخوانی دراز از لای ابری بیرون خواهد جست و ضمن اشاره‌کردن به شما این فرمان را با صدایی ترسناک و رعدآسا به شما ابلاغ خواهد کرد که «ما به تو گفتیم که نگویی»

فلانری اوکانر گفته است هرکس دوران کودکی را سپری کرده باشد مواد و مصالح کافی برای آنکه باقی عمرش را بنویسد دارد.

عمل نوشتن برای گرفتن پاداشی نیست؛ نوشتن خود پاداش خویش است.

نوشتن چیزهای زیادی برای دادن و بخشیدن و عطاکردن دارد، چیزهای زیادی برای آموزاندن دارد، و نیز چیزهای زیادی برای غافلگیری و شگفت‌زده کردن

نوشتن را هر روز ساعات و دقایقی انجام بده. آن را طوری انجام بده انگار می‌خواهی گام‌های موسیقی را روی پیانو تمرین کنی. آن را مثل کاری که قبلا آن را با خودت هماهنگ کرده‌ای و برنامه‌اش را ریخته‌ای انجام بده. آن را مثل قول شرفی که داده‌ای و حال باید به آن وفا کنی انجام بده. و با خودت عهد کن که کارهایی را به انجام برسانی و تمامشان کنی

طرز فکر من لزوماً عمیق‌تر نبود، اما در اعماق وجودم کشاکشی برپا بود تا شیوه‌ای خلاق یا معنوی یا زیبایی شناختی برای دیدن جهان پیدا کنم و آن را در سرم سامان بخشم.

در پس دیدن اثری چاپ‌شده از خودت فکر معرکه‌ای خوابیده؛ ‌این فکر که می‌توانی توجه بسیاری را جلب کنی،‌بدون آنکه مجبور باشی عملاً در جایی حضور به هم رسانی. افراد دیگری که حرفی برای گفتن دارند یا می‌خواند مؤثر واقع شوند، کسانی مانند موزیسین‌ها یا بازیکنان بیسبال یا سیاستمداران، مجبورند بیرون بروند و جلوی مردم ظاهر شوند؛‌ اما نویسندگان، که عموماً خجالتی هستند، می‌توانند در خانه بمانند و همچنان معاشرتی باشند. این امر مزایای واضح بسیاری دارد. برای مثال، مجبور نیستی لباس رسمی بپوشی، و نمی‌شنوی که همان اول کارت هواَت کنند.

«اثری از تو چاپ شده است؛ پس هستی» (چاپ شده‌ام؛ پس هستم). چه کسی می‌داند که این میل و اشتیاق اصلاً چیست؟ اینکه جایی خارج از خودت ظاهر شوی، به جای آنکه احساس کنی درون ذهن مغشوشت گیر کرده‌ای

هرقدر هم که مالامال از ایده و احساس باشیم، یک جا ناگزیریم که عملاً بنشینیم و بنویسیم.

نوشتن به پدرم توجه کردن را آموخت. پدرم نیز به نوبه خود توجه کردن را به دیگران یاد داد و بعد به آنان آموخت که افکار و مشاهداتشان را روی کاغذ بیاورند.

یکی از مواهب نویسنده بودن آن است که به شما دلیل و بهانه‌ای برای انجام کارهای مختلف، رفتن به جاهای مختلف و سیروسیاحت می‌دهد. موهبت دیگر نویسنده بودن آن است که نوشتن شما را برمی‌انگیزد تا به زندگی آن طور که نرم و آهسته، یا سراسیمه و پرشتاب، در اطرافتان می‌گذرد دقیق‌تر نگاه کنید.

پدرم هر روز صبح فرقی نمی‌کرد شب قبلش تا کی بیدار مانده بود، سر ساعت پنج و سی دقیقه بیدار می‌شد، به اتاق مطالعه‌اش می‌رفت، چند ساعت می‌نوشت، برای ما صبحانه درست می‌کرد، با مادرم روزنامه می‌خواند و بعد به اتاقش برمی‌گشت و مابقی صبح را نیز کار می‌کرد. تازه خیلی سال بعد بود که فهمیدم پدرم این کار را با میل و اراده‌ خودش برای امرار معاش انجام می‌دهد،‌ و اینکه او بیکار یا بیمار روانی نیست. دلم می‌خواست او شغل ثابت و منظمی داشته باشد. شغلی که برایش کراواتی بزند و در دفتر کوچکی بنشیند و سیگار دود کند.

متأسفانه اغلب جوانان ما، اصلاً از انقلاب‌های دیگر خبر ندارند.

یک عده انتظار داشتند که بشوند ستاره درخشان انقلاب، به کمتر از او راضی نبودند. یک ذره پایین‌ترش را قبول نداشتند. به مجردی که به آنها یک ذره بی‌محلی شد، از طرف یک کسی یا یک جمعی یا مردمی اسمشان نیامد، یادشان مطرح نشد؛ اینها هم از انقلاب قهر کردند، رفتند کنار.

اگر این ملت روشنفکر نداشته باشد، حوادث را دیر می‌بیند و اگر روشنفکر با مردم نباشد، وجود زائد و عاطل و باطلی است.

روشنفکران ما در خط مردم حرکت کنند، نیازهای مردم را لمس کنند، مردم را ارشاد کنند، توطئه ابرقدرت‌های شرق و غرب را برای مردم تشریح کنند، هنر خود را در خدمت مردم بگذارند؛ سعی کنند به مقدسات مردم توهین نکنند.

روشنفکران ما در سالیان گذشته میان مردم نیامدند، قلم اگر زدند برای مردن نزدند. شاد باش روح جلال آل احمد که اشاره به همین واقعیت تلخ می‌کند و خطاب به روشنفکران می‌کند و به زبان مخصوص خود به آنها می‌گوید «اگر می‌فروشی، همان به که بازوی خود را، قلم خود را زنهار» بازویت را بفروش اقلاً، قلمت را نفروش.

آل احمد در همین کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران، می‌گوید روشنفکران ایرانی ما -به نظرم چنین تعبیری دارد- دست خودشان را با خون پانزده خرداد شستند.

در برهه‌ای از دوران استعمار، روشنفکران غربی،‌ با مردم مناطق استعمارزده غرب هم‌صدا شدند. مثلاً اگر کشور اسپانیا،‌ کوبا را استعمار کرده بود و ثروت آنجا -شکر کوبا- را در اختیار گرفته بود، ژان پل سارتر فرانسوی از مردم کوبا و از فیدل کاسترو و از چه‌گوارا علیه دولت استعماری دفاع می‌کرد و کتاب می‌‌نوشت: جنگ شکر در کوبا

از اول مشروطیت که در در جامعه ما روشنفکری به وجود آمد، بیمار به وجود آمد، یعنی وابسته به غرب به وجود آمد. من بارها گفته‌ام روشنفکری در ایران بیمار، وابسته و بی‌ایمان متولد شد.