بریده‌های کتاب فاطمه فرجامی نیا

این طور هم نیست که بگوییم همه جا خانم باید از آقا تبعیت کند؛ نخیر. چنین چیزی نه در اسلام داریم و نه در شرع. «الرّجالُ قَوّامونَ علی النّساء» معنایش این نیست که زن بایستی در همه ی امور تابع شوهر باشد. نه! یا مثل برخی از این اروپا ندیده‌های بدتر از اروپا و مقلّد اروپا، بگوییم که زن بایستی همه کاره باشد و مرد باید تابع باشد. نه! این هم غلط است. بالاخره دو تا شریک و دو تا رفیق هستید. یک جا مرد کوتاه بیاید، یک جا زن کوتاه بیاید. یکی این جا از سلیقه و خواست خود بگذرد، دیگری در جای دیگر، تا بتوانید با یکدیگر زندگی کنید.

اسیر تجمّلات و تشریفات و چشم و هم چشمی‌ها نشوید. خودتان را در دام مسابقه ی مادّی در امر زندگی نیندازید. هیچ کس در این مسابقه، خوشبخت و کامیاب نمی شود. این ظواهرِ زرق و برق دارِ زندگی شخصی، این‌ها هیچ کدام انسان را نه خوشبخت می‌کند، نه دلشاد و راضی می‌کند. اصلاً انسان هرچه گیرش می‌آید، باز چیز بیش تری را می‌خواهد. در حسرت یک چیز بهتری است. در شرع مقدس هست: العفاف و الکفاف؛ به همان زندگی که بشود گذراند و انسان محتاج کسی نباشد و در عُسرت نباشد. این جور پیش ببرید.

امیرالمؤمنین در حدیثى از پیغمبر اکرم فرمود: به خدا قسم که من مى‌بینم که مردم ایران آن طور که شما در ابتدا به خاطر اسلام با آنها مى‌جنگیدید که مسلمان بشوند، در آینده آنها با شما مى‌جنگند که شما را مسلمان کنند.

هرگز عرب به اندازه ایرانى به اسلام خدمت نکرد، یک صدمش را هم آنها به اسلام خدمت نکردند، چون به اندازه ایرانی‌ها شیفته اسلام نبودند. لغت عرب را کى تدوین کرد؟ ایرانى، و آن هم چطور؟ مجدالدین فیروزآبادى نویسنده کتاب قاموس ـ که وقتى که انسان این کتاب را مى‌خواند تعجب مى‌کند که چطور ممکن است یک فرد بشر این قدر به زبان بیگانه‌اى تسلط داشته باشد ـ یک مرد فارسى است اهل شیراز.

براى ایرانى در تمام این چهارده قرن، قرنى نبوده است که این فرصت پیش نیاید که اگر بخواهد، دینى را که از طرف عرب آمده است عوض کند؛ اگر مى‌خواست دین اسلام را رها کند و دین سابق خودش را روى کار بیاورد برایش مثل آب خوردن بود، چرا نکرد؟ در این چهارده قرن، غیر از زمان بنى‌امیه، ایرانى همیشه قدرتمند و قوى بوده است ولى روز به روز پیوندش را با اسلام قوی‌تر و نیرومندتر کرده است.

فرزند امام هادی علیه السلام است که به دروغ ادعای امامت نمود. وی بعد از شهادت برادرش امام عسکری علیه السلام، خود را جانشین امام حسن عسکری علیه السلام مطرح ساخت و عده ای فریب خورده نیز دور وی جمع شدند. این گروه «فطحیه دوم» نام دارند. با گروه معروف به «فطحیه» که به امامت عبدالله بن جعفر افطح، فرزند امام صادق علیه السلام معتقد شده، آنگاه به امامت موسی کاظم علیه السلام برگشتند نباید اشتباه شود. در واقع این گروه سیزده امامی شدند. امام صادق علیه السلام در ادعای امامت صادق و در گفتار خویش نیز صادق بودند که به این لقب مبارک عنوان گرفتند.

مثلا یک شاعر قرن دوم و سوم هجرى به اندازه شاعر قرن پنجم و ششم هجرى تحت تأثیر معارف و احکام اسلام نیست. رودکى را با سعدى مقایسه کنید، فردوسى را با مولوى مقایسه کنید. هرچه که زمان بیشتر مى‌گذرد معنویت اسلام بیشتر در ایران نفوذ مى‌کند و با ایرانیان سازگار مى‌شود. با اینکه هرچه مى‌گذرد ایران از نظر سیاسى استقلال بیشترى پیدا مى‌کند یعنى حساب ایران از نظر سیاسى از اعراب جدا مى‌شود، ولى روح ایرانى با اسلام آمیزش بیشترى پیدا مى‌کند. به هیچ‌وجه فتح ابتداى اسلام بدون آنکه روح ایرانى راضى باشد نمى‌توانست موجب این همه گرایش و اعتقاد به اسلام شود و [این فتح تنها با] نارضایتى ایرانى از حکومتش و از روحانیتش قابل توجیه نیست.

بنابراین مسئله فتح ایران در صدر اسلام، مبارزه با کیش زردشت نبوده است، فقط برداشتن یک حکومت بود و جانشین شدن حکومت دیگرى به جاى آن، که به نصّ تاریخ، حکومت بعدى از نظر رفاه رعیت و مساوات، با حکومت قبلى قابل مقایسه نبوده است. دولتى رفت دولتى آمد و آزادى کامل هم به مذهب آنها داد. چرا تا قرن چهارم آتشکده‌هاى زردشتى در ایران وجود داشت؟ چون مسلمین به آنها کارى نداشتند. این خود ایرانی‌ها بودند که تدریجآ فوج فوج از کیش زردشت دست برداشتند و مسلمان شدند. ما از اوایل قرن پنجم هجرى به بعد (با اینکه از آن به بعد دیگر حکومت عربى وجود نداشت و این خود ایرانیها بودند که حکومت مى‌کردند) مى‌بینیم هرچه زمان گذشته است معارف اسلامى با روح ایرانى آمیزش بیشترى پیدا کرده است.

شما تحقیق کنید و ببینید آیا غیر از این، روش مسلمین بوده است یا نه؟ مى‌آمدند مى‌گفتند که ما مى‌خواهیم به کیش و مذهب خودمان باقى بمانیم. مسلمین به آنها مى‌گفتند بسیار خوب، حالا که به این کیش باقى مى‌مانید مقررات اسلام را رعایت کنید. اگر شما مسلمان باشید باید زکات و خمس بدهید، در جهاد اسلامى شرکت کنید و اگر به کیش خود باقى بمانید باید مالیات سرانه‌اى ـ که تمام مورخین نوشته‌اند بسیار کم بوده است ـ بپردازید. (جزیه یعنى مالیاتى که غیرمسلمان باید بدهد ولى از تکالیف اسلامى هم آزاد باشد.) شما جزیه بدهید، آن وقت متعهد مى‌شویم که جان و مال و حتى معابدتان را حفظ کنیم، و چنین مى‌کردند.  قرن‌ها مسلمین حافظ آتشکده‌هاى ایران بودند. مسلمین یک آتشکده ایرانى را خراب نکردند، یک کلیسا یا دیر را خراب نکردند.

یزدگرد با زور و لشگرکشى، خودش را به مردم تحمیل کرده بود. اینها کوچکترین آزادى هم به ملت نمى‌دادند. مسلمین طرفدار این بودند که ما باید طلسمها به نام دولتها را، دولت‌هاى جابرى که بر ملتها حکومت مى‌کنند، بشکنیم؛ ما این طلسم را مى‌شکنیم، بعد ملت‌ها را آزاد مى‌گذاریم که هر دین و مذهبى را که بخواهند انتخاب کنند.

هیچ فردى از طبقه‌اى حق ندارد وارد طبقه دیگرى بشود. تمام مورخین به این مطالب اشاره کرده‌اند. طبقه دبیران، کارمندان، نویسندگان، کفش‌دوزان، آهنگران. کسى از یک طبقه حق نداشت به طبقه دیگرى بیاید؛ مگر جرأت داشت؟ مگر اجازه داشت؟ کیش آن روز و حکومت آن روز مگر اجازه مى‌دادند که یک بچه کشاورز برود درس بخواند، سواد پیدا کند؟ مگر اجازه مى‌دادند که یک کفش‌دوز بچه‌اش برود باسواد بشود؟ مگر اجازه مى‌دادند که یک غیر روحانى در طبقه روحانى وارد بشود؟ یک غیر ارتشى در طبقه ارتشى وارد بشود؟ این یکى از مسلّماتى است که در تاریخ نوشته‌اند.  دین زردشت در اصل هرچه که بوده است،  چون ‌اسلام به او احترام گذاشته و براى آن ریشه آسمانى قائل شده است، ما هم براى آن ریشه آسمانى قائل مى‌شویم ولى این دین در دست موبدهاى زردشتى به قدرى فاسد شده بود که ملت باهوش ایران نمى‌توانست به این دین ایمان داشته باشد. پس غیر از ایمانى که خود مسلمین به کار خودشان داشتند، بى‌ایمانى مردم ایران به وضع موجود هم عامل بسیار مهم و مؤثرى در این زمینه بوده است.

ایرانِ آن روز را تخمین زده‌اند 140 میلیون جمعیت بوده است، چون ایرانِ آن روز با ایران امروز بسیار فرق داشته، خیلى وسیع‌تر بوده است. تمام سربازان اعراب در جنگ با ایران آن وقتى که خیلى گرد هم جمع مى‌شدند، پنجاه هزار نفر بودند. اگر ایرانی‌ها ایمان مى‌داشتند و منتظر چنین حادثه‌اى نمى‌بودند، چنانچه فقط عقب‌نشینى مى‌کردند، اصلا این پنجاه هزار نفر عرب داخل ایران گم مى‌شدند، بعد همان زن‌ها و بچه‌هاى ایرانى مى‌توانستند اینها را تکه پاره کنند. ولى شما مى‌بینید اگر مردمى از حکومتشان یا از کیش وآیین و معنویاتشان ناراضى باشند طبعآ انتظار این را مى‌کشند که یک قوّه و قدرتى غیر از خودشان باشد که به دامن آن پناه ببرند.

چطور شد ایران به آن عظمت از اعراب به آن کمى شکست خورد، اعرابى که هم از لحاظ عدد نسبت به اینها کم بودند و هم از نظر فنون نظامى اطلاع خوبى نداشتند، اسلحه‌شان نسبت به اسلحه ایرانی‌ها پست بود، اسلحه‌اى که فقط براى جنگهاى خودشان خوب بود نه اینکه با آن بخواهند به جنگ دولت نیرومندى چون ایران بیایند، در حالى که در جبهه‌هاى دیگر هم مشغول جنگ بودند، مخصوصاً در جبهه ایران که شکست پشت شکست نصیب ایران مى‌شد؛ ممکن است کسى بگوید علتش فقط و فقط آن ایمان و تصمیم عجیبى بود که مسلمین داشتند؛ فقط این جهت بود که سبب شکست ایرانیان شد.

در کشتن امام حسین(ع) همان اساس قومیت عربى خیلى دخالت داشت. ما یک وقت مى‌گوییم امام حسین را کى کشت؟ و یک وقت مى‌گوییم امام حسین را چى کشت؟ این «چى» از «کى» مهم‌تر است. امام حسین(ع) را جهالت و نادانى و عدم تشخیص کشت ولى یکى از عوامل کشته شدن او همان احساسات جاهلانه قومى و قبیله‌اى است که در عرب بود.

خیال نمى‌کنم که ما بخواهیم با استدلال ثابت کنیم که اسلام یک رژیم بى‌رنگ و یک قانون بى‌رنگ است. شما یک ماده قانونى در اسلام پیدا نخواهید کرد که در آن، اسلام از نظر ملیت‌ها تفاوتى قائل شده باشد از ایرانى یا غیر ایرانى، اهل این سرزمین یا آن سرزمین، با این رنگ یا آن رنگ. نه تنها اسلام از این جهت قانونى نیاورده است بلکه به شدت با آن مبارزه هم کرده است که این مبارزاتى که اسلام در چهارده قرن کرده و با موفقیت هم کرده است، امروز مایه افتخار ماست.