بریده‌های کتاب مهدی حیدری

نیاز مادر اختراع است، اما ترس هم، عاری از الهامات نبوغ‌آمیز نیست

هیچ مردی نیست که در همه کارهایش موفق باشد. از این لحاظ همه ما شکست خورده‌ایم. مهم نیست که در نظم‌بخشی به زندگی و حفظ تلاشمان شکست بخوریم. در این عرصه کبر و نخوت ما را گمراه می‌کند.کبر ما را آسیمه‌سر به دل وضعیت‌هایی می‌اندازد که باید آسیب‌دیده از آن خارج شویم. در حالی که غرور سپر ایمنی ماست، چون وادارمان می‌کند که هدف جدوجهدمان را با ملاحظه و احتیاط انتخاب کنیم و در راه رسیدن به هدفمان قدرت تاب‌آوری داشته باشیم.

هرچیزی با شرایط اقتصادی تغییر می‌کند، هنر، فلسفه، عشق، فضیلت... و حتی حقیقت

و عشق صرفا یک لحظه کوتاه فراموشی بود، یک لحظه از خود بیخودی‌ای که انسان بعدها با غم و حزن از آن یاد می‌کرد، مثل غم و سوگی سنگین که پشت سر گذاشته شده باشد

تنهایی به سرعت برای روح انسان شرایطی پدید می‌آورد که در آن روحیه طنز یا حتی بدبینی و شک‌گرایی هیچ معنایی نخواهد داشت.تنهایی گستره ذهن را تسخیر می‌کند و اندیشه را به وادی بی‌اعتقادی مطلق سوق می‌دهد.

در کشوری که مردم به خودشان کمک نکنند هرگز خدایی وجود نخواهد داشت

حتی افرادی که بدبین‌ترین قلب‌ها را دارند، در مواقعی که زندگی و مرگ به تار مویی بند است، آرزو دارند که از احساساتشان درکی روشن و واضح ارائه دهند، مثل نوری که به مددش کنشی را می‌توان بعد از رفتن شخص مشاهده کرد، رفتن به جایی که هیچ نور روشنگری در آن نمی‌تواند بر حقیقتی که با مرگ هر انسان از جهان محو و گم می‌شود بتابد و آن را مرئی و قابل درک سازد

تغییر جبران‌ناپذیری که مفهوم مرگ در زندگی روزمره‌ انسان ایجاد می‌کند، در ناراحتی آکنده از سرگشتگی و عذاب ذهن و فکر نمود می‌یابد.

تعلیق فاجعه‌ای که انگار تا بی‌نهایت تشدید می‌شود و اوج می‌گیرد؛ [...] خستگی جسمانی مفرطی ایجاد می‌کند؛ خستگی‌ای جستجوگر و موذی که تا عمق قلب انسان رخنه و او را سرخورده و قلبش را آکنده از غم می‌کند، غمی که زوال نمی‌پذیرد، و حتی با وجود تمام موهبت های این جهان خاکی - و حتی خود زندگی - فقط طالب آرامش است.

انسانی که به دنیا می‌آید، مانند آدمی که به دریا می‌افتد، به رویا می‌افتد. اگر بکوشد خود را بیرون آورد، آنطور که آدم‌های بی‌تجربه می‌کوشند چنین کنند، غرق می‌شود.

تنها به هنگام کوشیدنمان برای زورآزمایی با نیاز اصیل انسانی دیگر است که درمی‌یابیم چقدر درک‌ناشدنی و لغزان و مه‌آلودند آدمهایی که در دیدن ستارگان و احساس گرمای آفتاب با ما سهیمند. گویا تنهایی شرط سخت و مطلق هستی است.

شگفتا که با چشم نیم‌بسته و گوش ناشنوا و اندیشه خفته عمر را سر می‌آوریم. شاید مصلحت هم چنین اقتضا کند. چه بسا که همین حالت بی‌عملی است که زندگی را برای اکثریتی بی‌شمار قابل تحمل و پذیرا می‌سازد.

امید رو به افول می‌رود، میل به آرامش شدید‌تر می‌شود، تا اینکه عاقبت میل به زندگی را نیز مغلوب می‌کند.

امید محال داشتم - امید فرونشاندن آنچه سرسخت‌ترین شبح آفرینش انسان است، فرونشاندن تردیدی ناآرام که چون مه قد برمی‌افرازد و چون کرم رازناک و جونده است و بیش از حقیقت مرگ بر جان آدم لرزه می‌افکند - تردید پادشاهی خودکامه، که بر سریر آدابی ثابت تکیه زده است. و این سخت‌ترین چیزی است که پای آدم به آن بند می‌شود. چیزی که مایه هراسهای غوغایی و شرارتهای آرام و ناچیز و بی‌آزار. است. سایه واقعی فاجعه است.

لعنت بر باورها! که ولگردان و خانه به دوشانی‌اند که حلقه بر در ذهن می‌زنند و هر یک سهمی کوچک از وجود آدم برمی‌گیرند و ذره ذره می‌برند از این باور به معدودی تصور ساده، که در صورت تمایل به آبرومندانه زیستن و آسان مردن باید به ریسمان آنها چنگ زد.

سخن بگوییم!چنین باد. و چقدر آسان است سخن گفتن[...] پس از شامی مفصل، دویست پا بالاتر از سطح دریا، با جعبه‌ای سیگار مرغوب دم دست، در شامگاه متبرک شادابی و نور ستاره که بر آنمان می‌دارد تا از یاد ببریم که اینجا نصیبی جز رنج نداریم و باید در پرتو نور ستارگان راهمان را پیدا کنیم، مراقب هر لحظه پر ارزش و هر گام برنگشتنی باشیم و ضمن چشم داشتن به برق اندک امیدی از سوی آنان که از چپ و راست بازو به بازویشان می‌ساییم، امیدوار باشیم که عاقبت به خیر از این دنیا می‌رویم-که البته اطمینان چندانی هم به این امر در میانه نیست.

خطر هنگامی که دیده نشود، ابهام ناقص اندیشه انسان را دارد. ترس سایه‌آلود می‌شود. و تخیل، این دشمن آدمیزاد و پدر تمامی وحشتها، دست‌نخورده در عمق عاطفه بی رمق فرو می‌نشیند و می‌آرامد.

آن حقیقت بر خلاف آنچه که آدمیان می‌پندارند، اغلب آفتابی نمی‌شود. در خطر ماجرا‌ها و توفانها هزار نکته باریکتر از مو هست، و تنها گاه و بیگاه در چهره واقعه‌ها خشونت نیتی شیطانی نمودار می‌گردد-همان چیز وصف‌ناپذیر که خود را به ذهن و دل آدمی تحمیل می‌کند و معلوم می‌شود که این گره کور حادثات یا این قهر عناصر اربعه با نیتی شیطانی و نیرویی مهارناشدنی به سوی او می‌آید، و با ستمی عنان گسیخته که سر آن دارد تا بساط بیم و امید او و درد خستگی و آرزویش را برای نهادن سر راحت بر بالینی بر هم زند و تمامی آنچه دیده و شناخته و دوست داشته و لذت برده و کینه ورزیده را خرد سازد، ویران کند، به فنا بسپارد-همه آن چیزهایی که ارزشمند و ضروری است : آفتاب، یادها، آینده-و جهان نفیس را با عمل ساده و هراسناک گرفتن جان او از پیش چشمانش یکسره بزداید.

من با مرگ کشتی گرفته‌ام.[...] گود آن عرصه خاکستری نامحسوسی است. نه چیزی زیر پاست، نه چیزی دوروبر، نه تماشاگری، نه هلهله‌ای، نه افتخاری، نه آرزوی بزرگ پیروزی، نه ترس بزرگ شکست. فضای آن هم فضای ناسالمی است که از شور و هیجان تهی و از دودلی آکنده است و آدم نه چندان اعتقادی به حق خودش دارد و نه به حق حریفش. اگر حکمت غایی چنین بوده باشد، آن وقت زندگی معمایی است بسی بزرگتر از آنچه ما خیال می‌کنیم.

چطور می‌توانید در تصور بیاورید که آدمیزاده را پاهای از سلسله رسته‌اش تا کدام عرصه از عرصه‌های دوران‌های بدوی می‌کشاند؟ آن‌هم از مسیر تنهایی - تنهایی مطلقی که از وجود پاسبان خالی است - از مسیر سکوت - سکوت مطلقی که صدای هشداردهنده همسایه مهربانی که زبان حال افکار عمومی است به گوش نمی‌رسد.