بریده‌های کتاب نگاهی به تاریخ جهان

وجود ماشین‌های بزرگ و ترقیات صنعتی در قرن نوزدهم ملل اروپای غربی و ایالات متحده آمریکا را ثروتمند و مقتدر ساخت. آنها كم كم تصور کردند که مالك سراسر زمین هستند و ملل دیگر خیلی از آنها پست تر می‌باشند و باید جای خود را به آنها بسپارند. از آنجا که بر مقداری از نیروهای طبیعت دست یافتند نسبت به دیگران باغرور و نخوت رفتار می کردند. فراموش کردند که انسان متمدن نه فقط باید بر طبیعت مسلط باشد و او را تحت اختیار و کنترل خود درآورد بلکه باید برخویش نیز تسلط داشته باشد به این جهت است که میبینیم که در قرن نوزدهم نژادهای مترقی که از بسیاری جهات از دیگران پیش افتادند و بر دیگران برتری داشتند اغلب رفتاری میکردند که برای عقب مانده ترین وحشيان هم شرم آور بود شاید آنچه گفتم به تو كمك دهد که بتوانی طرز رفتار زشت نژادهای اروپایی را در آسیا و آفریقا که نه فقط در قرن گذشته جریان داشت بلکه هنوز هم ادامه دارد بهتر بفهمی و درك كنى.

قبايل ترک يكى بس از ديگری از مشرق مى‌رسيدند اما همه آن‌ها در برابر تمدن مختلط ايرانى - عربى كه از بخارا تا عراق گسترش داشت تحليل مى‌رفتند؛ ترک‌هايى كه توانستند از ايران بگذرند و به آسياى صغير بروند راه و روش خود را حفظ كردند و به فرهنگ عربى تسليم نشدند. آن‌ها آسياى صغير را تقريباً به صورت قسمتى از سرزمين اصلى و مادريشان در تركستان درآوردند اما در ايران و سرزمين هاى محدود و اطراف آن قدرت فرهنگ و سنن ايرانى به قدرى زياد بود كه آن‌ها مجبور گشتند آن را بپذيرند و خود را با آن سازش دهند.

در مدت پنج سالی که جزیره جاوه با حکومت بریتانیایی هند مربوط بود، يك انگلیسی شایسته به نام «توماس استامفورد رینلز» به عنوان نایب الحکومه در جاوه حکمران بود «رینلز» در گزارش خود نوشته است که تاریخ فعالیت استعماری هلند، یکی از عجیب ترین روابط خیانت و رشوه خواری و کشتار و پستی و فرومایگی میباشد.» [آن زمان هند دور یا همان جزایر شرقی هندوستان تحت سیطره کشور هلند بود] در میان هزاران کار زشت که مأموران هلندی انجام میدادند يك نوع بچه دزدی منظم به وجود آورده بودند که در جزیره «سلب» کودکان را به سرقت میبردند تا آنها را در جاوه به صورت غلام و کنیز مورد استفاده قرار دهند این بچه دزدی اغلب با غارت و کشتار همراه بود.

تعجب‌آور است که چگونه انگلیسی‌ها اغلب نسبت به مبارزات آزادی‌خواهانه ملل دیگر ابراز علاقه می‌کنند منتها به شرط آنکه با منافع خودشان تصادمی نداشته باشد. وقتی که یونان به خاطر آزادی خود مبارزه می‌کرد "بایرون" شاعر و گروهی دیگر به آنجا رفتند و به آن‌ها کمک دادند. وقتی ایتالیا به مبارزه پرداخت آن‌ها منتهای حسن نیت خود را ابراز داشتند و آن‌ها را تشویق می‌کردند. اما وقتی که در همسایگی آن‌ها ایرلند و کمی دورتر مصر و هند و جاهای دیگر به مبارزه آزادیخواهانه می‌پردازند پیام‌آوران آن‌ها گلوله مسلسل است و خرابی و ویرانی را برای آن‌ها ارمغان می‌برند.

[در جریان جنگ جهانی اول ] آلمان از راه هوا نیز به انگلستان حمله برد. ناوهای هوایی بزرگ به نام «زیپلین» در شبهای مهتاب به روی انگلستان می آمدند و بر لندن و مراکز کارخانه های مهمات سازی بمب میریختند. بعدها هواپیماها به این بمبارانها پرداختند. از آن پس صدای غرش هواپیماها و توپهای ضد ،هوایی و هجوم مردم به سرداب ها و نقاط زیرزمینی برای محفوظ ماندن از خطر هواپیماها امری بسیار عادی مردم انگلستان از این بمباران شدن اهالی غیر نظامی خیلی عصبانی و خشمگین میشدند. در واقع هم این کار خشم انگیز و بسیار مہیب و مخوف بود. اما اکنون وقتی که هواپیماهای انگلیسی بمب های خود را فرو می ریزند و مخصوصاً این اختراع شیطانی یعنی «بمب های ساعت شمار» را بر سر مردم مرزهای شمال غربی هند و اهالی عراق فرو می اندازند دیگر انگلیسیها هیچ نوع ناراحتی در خود احساس نمی کنند، زیرا این عملیات شرم آور که حتی در زمان صلح انجام میگیرد اقدامات پلیسی برای برقراری امنیت نامیده میشود.[در دوران نهضت ملی هندو نیروهای انگلیسی بارها مردمی را که خواستار استقلال بودند با هواپیماهای خود بمباران کردند.]

داستانی که نامه های من نقل میکنند خیلی مطبوع و خوشایند نیست. اصولا تاریخ چیز مطبوعی نیست انسان باوجود پیشرفتهای بزرگش که به آنها میبالد هنوز هم حیوانی بسیار نامطبوع و خودخواه است. معهذا شاید در میان شرح ملال انگیز تمام خودخواهیها و منازعات و کشمکشهای غیرانسانی انسان میتوان راه روشن و طلایی پیشرفت و ترقی او را هم تشخیص داد. من از اشخاص خوشبین هستم و همیشه میل دارم که جنبه های امید بخش هر چیز را به نظر آورم اما خوشبینی نباید ماراکورسازد ومانع آن گردد که نقاط سیاه اطرافمان را ببینیم و نگذارد بفهمیم که خود خوشبینی لاقیدانه و بدون تفكر يك چيز بسیار خطرناک می باشد. زیرا دنیا با صورتی که داشته است و به صورتی که هنوز هست جایی برای خوشبینی زیاد باقی نمی گذارد. دنیای ما برای ایده آلیست ها و برای اشخاصی که به یك زندگی عالی چشم دارند و امید بسته اند و برای کسی که به تحقق اعتقاداتش اعتماد و اطمینان ندارد جای بسیار دشواری است هزاران پرسش در مقابل انسان مطرح میگردد که نمیتوان برای آنها پاسخ درست و کاملی پیدا کرد و هزاران شك و تردید در دل آدمی به وجود میآید که به آسانی از بین نمی رود.

قدرت سیاسی در دست کسانی بود که مالکیت زمین‌ها را داشتند. در انگلستان وضع چنین بود و در جاهای دیگر حتی بیش از این مالکیت زمین به ارث از پدر به پسر منتقل می گشت و در نتیجه قدرت هم يك نوع امتياز موروثی بود سابقاً برایت گفته ام که در انگلستان «حوزههای انتخابی جیبی» وجود داشت یعنی بنابر قانون اساسی فقط يك عده بسيار معدود میتوانستند نمایندگان را به پارلمان بفرستند. این چند نفر انتخاب کننده هم معمولا در تحت اختیار و نفوذ یکنفر قرار گرفتند و به این جهت بود که گفته میشد او حوزه انتخابی را در جیبش دارد.

در زمان اوج نهضتهای ملی هند به راهنمایی و پیشوایی گاندی فقید نهضتی برای پوشیدن پارچه های دستباف محصول کار دهقانان هندی که خادی یا «خادار» نامیده میشد آغاز گردید خود گاندی و تمام سران کنگره و از جمله تمامی اعضای خانواده نهرو از همین پارچه ها میپوشیدند و از این راه با پارچه ها و منسوجات انگلیسی که به هند تحمیل میشد مبارزه میکردند. به این ترتیب کار ریسندگی و بافندگی یکنوع مفهوم مبارزه و معنی سیاسی هم پیدا کرده بود و به همین جهت پیش از استقلال هند تصویر يك چرخ ریسندگی دستی بر روی پرچم سه رنگ علامت و پرچم نهضت ملی هند بود.