بریده‌های کتاب ایده های بزرگ فلسفی: بازخوانی 131 اندیشه از 96 متفکر بزرگ جهان

حلقه‌ی گیگس [آزمایش فکری که ازتون می‌پرسه اگه یه انگشتری داشتید که نامرئی میشدید، چه کار میکردید] نشان نمی‌دهد قدرت فاسد می‌کند، بلکه بیشتر نشان می‌دهد قدرت ماهیت واقعی ما را آشکار می‌سازد. همه‌ی ما یک خودکامه‌ی کوچک در درون خود داریم. قضاوت اجتماعی است که باعث می‌شود خوب رفتار کنیم یا مثلا همسایه‌ای که با دقت به آن طرف حصار نگاه می‌کند. تنها چیزی که ما را در مسیر مستقیم نگه می‌دارد، قضاوت دیگران است...... همه‌ی ما به نظارت و بررسی و تعادل نیاز داریم یا نوعی مرجع، تا ما را در راه درست نگه دارد. عدالت نیازمند اقدام عملی و شفافیت دائمی است. این قسمت، از افلاطون بود و خیلی باهاش موافقم. اصولا در تمام انواع حکومت‌ها، وجهه مردمی براشون مهمه و این نشون میده تا چه حد قضاوت اجتماعی روی انسان اثرگذاره. بنابراین یکی از مهم‌ترین زمینه‌ها برای عدالت در جامعه، خبرگذاری و مطبوعات آزاده تا بتونن قضاوت‌های اجتماعی رو تنظیم کنن و از این طریق دولت‌ها رو در مسیر درست‌تری نگه دارن.

انسان‌ها گونه‌ای پرشور هستند و همه‌ی این احساسات به طرف جهان بیرون هدایت می‌شوند. ما به اشیا یا افراد واکنش نشان می‌دهیم، بعد خشم، عشق، ترس، کنجکاوی و امثال آن‌ها آفتابی می‌شوند. در واقع داشتن یک احساس به معنای نوعی «رفتار» است. هیجان‌های ما از ما می‌خواهند و گاهی مجبورمان می‌کنند به شیوه‌ی خاصی عمل کنیم. احساسات ما باید به گونه‌ای تخلیه شوند یا مورد توجه قرار بگیرند. آن‌ها به قول مونتنی نیاز دارند به «کسی یا چیزی که هدف خود قرار دهند و به جایی که در آن عمل کنند.»

دنیایی بی‌قانون را تصور کنید که در آن هرکس می‌تواند دیگری را بکشد و از همه دزدی کند. این وضعیت بدون تردید «برابر» است. در این شرایط، مردان مطمئناً می‌توانند مردان دیگر را بکشند، اما این نکته این‌جا نادیده گرفته می‌شود که آن‌ها زنان را بیشتر می‌توانند بکشند.

دوبووار ادعا می‌کند جامعه از "زن" می‌خواهد به نحو مشخصی بنگرد و رفتار کند و زن هم این نقش را آگاهانه و ناآگاهانه ایفا می‌کند. این هویت مفروض به خودی خود تبعیض‌آمیز یا منفی نیست، اما دوبووار معتقد است جامعه اغلب زن را به نقش جنس "دوم" تنزل می‌دهد، یعنی پست‌تر و کم‌تر از مرد. *مرد پیش‌فرض است؛ زن شکلی متفاوت و جدید.*

ما، هریک از ما، فوق‌العاده پیچیده هستیم. همه‌ی ما خیال‌پردازی‌هایی داریم که هیچ‌کس نمی‌داند، رازهایی داریم که هرگز با کسی در میان نمی‌گذاریم، ترس‌هایی داریم که در عمق وجودمان دفن می‌کنیم و صاحب پیچیدگی‌هایی هستیم که هیچ‌کس نمی‌تواند ببیند یا هرگز نخواهد دید. ما تابعِ صاحبِ احساس و تفکرِ زندگی‌های خود هستیم و مثل کسی که در برجی بلند زندانی است در ذهن خودمان تنها و گرفتاریم. با این حال، واداشته می‌شویم که با دیگران زندگی کنیم؛ دیگرانی که ما را می‌بینند، تماشا می‌کنند، می‌شنوند و درباره‌ی ما قضاوت می‌کنند. وقتی به اتاقی پا می‌گذارید، هرکسی که آن‌جاست بر پایه‌ی آن‌چه از خود بروز می‌دهید، درباره‌ی شما قضاوت می‌کند. شما برای آن‌ها یک اُبژه یا شیء هستید. آن‌ها در یک چشم به هم زدن شما را تقلیل می‌دهند. به شما برچسب می‌خورد و بعد هم عذرتان را می‌خواهند. از نظر آن‌ها شما «بامزه»، «اهل کتاب»، «مراقب»، «کسل‌کننده»، «چاق» یا «دستپاچه» هستید.

خطای بنیادی در جنبش‌های «برابری تحت قانون» این است که زنان به حقوقی بیشتر از این‌ها نیاز دارند. برخورد مساوی با قانون به معنای ناکامی در درک آسیب‌پذیری، ترس و محرومیت از فرصت‌هایی است که بر تجربه‌ی زنان سایه می‌اندازند. این برخورد یکسان، رعایت نکردن احترام و منزلت زنان از سوی مردان را هم در نظر نمی‌گیرد؛ مثل رویکردهایی که قائل به کارِ بدون حقوق هستند.

نمی‌توان از زنان انتظار داشت بدون برخورداری از حقوق (جمع حق نه به معنای پول)، وظایفی بر عهده داشته باشند. اگر این طور باشد پس زنان چه فرقی با حیوانات بارکش دارند؟

«ما» [Ma]، یعنی به رسمیت شناختن این واقعیت که «فضا و سکوت» قدرتی عظیم و خاص خود دارند. گفت‌وگو بهتر خواهد بود اگر برای گوش دادن به طرف مقابل درنگ کنیم. و بهتر از این هم خواهد شد اگر زمانی را به تامل درباره‌ی آن‌چه شنیده‌ایم، اختصاص دهیم. بینش‌های بزرگ در مشاجرت پرحرارت با یک‌دیگر رخ نمی‌دهد، بلکه در لحظه‌های سکوت، ساعت‌ها یا سال‌ها بعد، هنگامی که جوانه‌ی یک فکر ریشه می‌دواند، حاصل می‌شود. «ما» آب مورد نیاز برای رشد این ایده‌ها و فکرها است.

وولستنکرافت استدلال می‌کرد که با انکار عقل و فضیلت و استعدادهای کل یک جنسیت، همه‌ی جامعه وضعیت بدتری پیدا می‌کند. با محدود کردن زن به بندگی مرد و کارهای خانه، مانع پیشرفت کل جامعه می‌شویم، مثل موتوری که با پنجاه درصد توان خود کار می‌کند. برای اثبات نظر او فقط کافی است به دستاوردهای بی‌شماری که زنان از آن زمان در همه‌ی فنون و رشته‌ها داشته‌اند، نگاه کنیم. چه کسی می‌داند بشر به دلیل نادیده گرفته شدن، پنهان ساختن و آموزش ندیدن «مخترعش»، چه اختراعات و دستاوردهایی را از خود دریغ کرد.

اگر هرکس در جهان شبیه شما رفتار می‌کرد، چه می‌شد؟ آیا آن جهان جهانی خوب و شاد و مهرگستر بود یا جهانی که حتی خودتان از زندگی در آن بدتان می‌آمد؟

یک مفهوم، قاعده یا هنجار نمی‌تواند ما را مجبور به انجام هیچ کاری کند. فقط خودمان می‌توانیم تصمیم به انجام کاری بگیریم. هر لحظه از هر روز، انتخابی پیش پای ما می‌گذارد. ما در هر ثانیه‌ی بیداری آزادی داریم. هیچ چیز نمی‌تواند این آزادی را از ما بگیرد. ما «محکوم به آزاد بودن هستیم.» درسته که این اجبار از نوع ربات بودن و انجام دادن کارا نیست، اما من با این نظر سارتر موافق نیستم و به نظرم اجبار اجتماعی تا حد خیلی زیادی کارهای هممون رو کنترل میکنه. بخش بزرگی از زندگی ما توسط جامعه تعیین میشه. جامعه تعیین میکنه که ما بریم مدرسه، کنکور بدیم، بریم دانشگاه، درس بخونیم، شغل پیدا کنیم، ازدواج کنیم و تا آخر. حتی این که چه جوری لباس بپوشیم و حرف بزنیم رو هم جامعه تعیین کرده. و برای همین به نظرم در عین آزاد بودن،نمی‌تونیم از نقش اجبار اجتماعی هم چشم‌پوشی کنیم.