بریده‌های کتاب خواندن در توالت

چه چیزی باعث می‌شود کتاب زنده باشد؟ خیلی اوقات این سوال به ذهن می‌رسد! به نظرم پاسخش ساده است. کتاب با توصیه پرشور یک خواننده به خواننده‌ای دیگر زندگی می‌کند. هیچ چیز نمی‌تواند این انگیزه اساسی را در انسان خفه کند. با وجود نظرهای افراد بدبین و مردم‌گریز، من اعتقاد دارم انسان‌ها همیشه می‌کوشند عمیق‌ترین تجربیاتشان را با هم به اشتراک بگذارند.

درک کردن و لذت بردن از چیزی انتقال‌ناپذیر عجیب نیست؟ آدم به واسطه کلمات با شخص دیگری ارتباط برقرار نمی‌کند، او با انسان و خالقش صحبت می‌کند. آدم بارها و بارها کتابی را رها می‌کند و زبانش بند می‌آید. بعضی وقت‌ها علتش این است که به نظر می‌رسد نویسنده همه چیز را گفته. اما من به چنین واکنشی فکر نمی‌کنم. به نظر من قضیه این لال شدن به چیزی بسیار عمیق‌تر مربوط است. کلمات از سکوت بیرون کشیده می‌شوند، و اگر به درستی از آن‌ها استفاده شود، به سکوت باز می‌گردند.

به آرنولد بنت فکر می‌کردم، به عادت فوق‌العاده‌ای که داشت و پشت هر کتابی که می‌خواند، چند صفحه سفید می‌چسباند تا یادداشت‌ها و نظرهایش را موقع خواندن کتاب بنویسد. آدم همیشه کنجکاو است بداند در دوره‌های مختلف گذشته از چه چیزی خوشش می‌آمده، چه رفتاری داشته، به افکار و اتفاقات چه واکنشی نشان می‌داده. آدم به راحتی می‌تواند در حاشیه‌نویسی‌های کتاب‌های مختلف، شخصیت‌های گذشتهٔ خودش را کشف کند.

ضعف من این است که هر وقت فکر می‌کنم نکته مهمی کشف کرده‌ام، از پشت‌بام جارش می‌زنم.

ممکن نیست چیزی که ارزش، جذابیت، زیبایی یا خرد دارد، از دست برود یا فراموش شود. اما چیزها می‌توانند تمام ارزش، جذابیت و فریبندگی‌شان را از دست بدهند اگر آدم را به زور به سمت آن‌ها برده باشند. مگر بعد از دل‌شکستگی‌ها و سرخوردگی‌های فراوان متوجه نشده‌اید که در پیشنهاد کتابی به یک دوست، هر چه کمتر حرف بزنید بهتر است؟ همان لحظه‌ای که زیاد از کتابی تعریف کنید، مقاومتی را در وجود شنونده‌تان بیدار خواهید کرد.

تردیدی نیست که اکثریت کتاب‌ها با یکدیگر اشتراک دارند. راستش تعداد کمی کتاب هست که چه در سبک و چه در محتوا نشانی از اصالت دارند. کتاب‌های بی‌همتا کمیاب‌‌اند - شاید کمتر از پنجاه‌تا، در کل انبار ادبیات.

کتابی که بیهوده توی قفسه گذاشته شده، مهماتی هدر رفته است. کتاب‌ها هم مثل پول باید مدام در جریان باشند. تا بالاترین درجه قرض داده و قرض گرفته شوند- هم کتاب‌ها هم پول! اما به ویژه کتاب‌ها، چون بسیار بیشتر از پول بیانگر مسائل‌اند.

بیایید دیگر به این مسئله فکر نکنیم که آن افراد بزرگ و برجسته در آن دنیا چه کار می‌کنند. بدانید که هم‌چنان سرود حمد و ثنا می‌خوانند. ممکن است این‌جا روی زمین در حال تمرین بوده باشند. آن‌جا آواز خود را به حد اعلا می‌رسانند. یک بار دیگر باید به روس‌ها اشاره کنم، آن افراد گمنام قرن نوزدهم که می‌دانستند فقط یک کار، یک لذت والا وجود دارد- این که زندگی بی‌نقص را همین‌جا روی زمین بسازند.

دربارهٔ کتاب خواندن موضوعی هست که به نظر من ارزش دارد درباره‌اش صحبت کنیم، چون با عادتی فراگیر سروکار دارد و تا جایی که من خبر دارم، درباره‌اش چیز زیادی نوشته نشده؛ منظورم خواندن در توالت است. بچه که بودم برای پیدا کردن جای دنجی که بتوانم کتاب‌های کلاسیک ممنوعه را ببلعم، می‌رفتم توی توالت.

به نظر من نکته اساسی درباره هر نویسنده توانایی‌اش برای بهره بردن از سکوتی وسیع است که همه ما را در خود گرفتار کرده. در میان تمام هنرمندان، او کسی است که از همه بهتر می‌داند. «در آغاز کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود.» او جانی را در اختیار گرفته که تمام آفرینش را در بر می‌گیرد و آن را به صورت نشانه‌ها و نمادها درآورده. او با تظاهر به ارتباط با هم‌نوعانش، بی‌اختیار، به ما یاد داده که با خالق گفت‌وگو کنیم.